اولین نطق قالیباف در کسوت رئیس مجلس حاکی از استراتژی‌هایی بود که او برای دولت روشن کرد

دیکته بهارستان به پاستور
آفتاب یزد- گروه سیاسی: حالا کم کم باید عادت کنیم که صندلی سبز ریاست مجلس را بدون علی لاریجانی ببینیم، محمد باقر قالیباف رئیس مجلس یازدهم دیروز اولین نطق پیش از دستور خود را داشت. ریاستی پرچالش که حدود دوماه پیش از آغاز رسمی مجلس میان اصولگرایان برسر آن بحث و مجادله پیش آمده بود اما سرانجام همانی شد که خیلی‌ها پیش بینی کرده بودند، چرا که قالیباف کسی نبود که با سه دوره جاه طلبی برای ریاست جمهوری تن به کسوت نمایندگی بدون در اختیار داشتن کرسی ریاست کند از قضا نفوذ او برای به دست آوردن حمایت اصولگرایان هرچقدر کارساز نشد برای ریاست خانه ملت شدنی بود. نطق دیروز رئیس مجلس با ویژگی‌های شخصیتی که از قالیباف سراغ داریم همسان بود. او زمانی که شهردار تهران بود یا حتی در این سه سال اخیر که هیچ سمتی نداشت هم در سخنرانی‌های خود عادت به نسخه پیچی‌های کلان در همه ابعاد داشت حالا در جایگاه ریاست مجلس فرصت برای چنین رویه‌ای بسیار بیشتر مهیا شده است. قالیباف دیروز از سیاست داخلی تا خارجی وارد شد و به اصطلاح استراتژی تعیین کرد. گریزی بر مهمترین بخش‌های نطق دیروز رئیس مجلس می‌تواند چشم انداز بهتری را برای تحلیل اقدامات قالیباف و به طور کلی مجلس یازدهم در اختیار قرار دهد.
> چکیده‌ای از اولین نطق
رئیس مجلس شورای اسلامی با بیان این‌که «این یک واقعیت انکارناپذیر است که جمهوری اسلامی ایران در برابر همه گستره دشمن در همه عرصه‌های نظامی، سیاسی، اقتصادی، بین‌المللی، امنیتی و فرهنگی ایستادگی کرده است»، گفت: این ایستادگی بدون این بوده است که از آرمان‌های اصلی خود ذره‌ای عقب‌نشینی کنیم. نظام اسلامی در سطوح راهبردی روز به روز عمیق‌تر از گذشته به راه خود ادامه داده به گونه‌ای که امروز به عنوان یک قدرت منطقه‌ای و به یک بازیگر تاثیرگذار و پرنفوذ شده است. نگاهی به حجم دشمنی نظام سلطه با همه ابزارهای اقتصادی، سیاسی و اطلاعاتی خود به خوبی گواه این مسئله است که امروز انقلاب اسلامی توانسته مهم‌ترین الگوی رقیب برای نظام سرمایه‌داری جهانی باشد. قالیباف ادامه داد:« ناکامی‌های گوناگون در عرصه‌های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی متاسفانه به سرمایه اجتماعی نظام آسیب وارد کرده است. بر این اساس انقلاب اسلامی در آغاز گام دوم خود برای رسیدن به هدف ایجاد تمدن نوین اسلامی با مجموعه‌ای از تهدیدها و فرصت‌ها روبه‌روست.» وی با اشاره به قدرت منطقه‌ای جمهوری اسلامی ایران گفت: این قدرت باعث شکل‌گیری عمق راهبردی و نفوذ ژئوپلیتیکی شده و فرصت مغتنمی است که جمهوری اسلامی را به نماد مقاومت در برابر مستکبرین تبدیل کرده است. همچنین با افزایش توان بازدارنده نظامی جرات دست‌اندازی به سرزمین ما را از طرف دشمن سلب کرده است. قدرت علمی و پیشرفت فناورانه در کشور به دست نخبگان نیز فرصت دیگری است که زمینه‌ی لازم جهت هرگونه پیشرفت را فعال کرده است. قالیباف با اشاره به تهدیدهایی که این روزها نظام اسلامی را هدف گرفته است، اظهار کرد: تهدید نخست کاهش سرمایه اجتماعی نظام است که در نتیجه ناکارآمدی اشباع شده مدیریتی کشور و فاصله گرفتن مسئولان از اصول انقلاب ایجاد شده است و متاسفانه چالش اقتصادی و معیشتی را به وجود آورده که زمینه‌ساز آسیب‌های اجتماعی فراگیر شده است. تهدید دیگر فساد نگران کننده‌ای است که در تار و پود ساختارهای مختلف نفوذ کرده و موجب افزایش تبعیض، نارضایتی و عدم تحقق عدالت شده است. قالیباف ادامه داد: اکنون که مجلس در آغاز راه خود قرار دارد، آنچه شرایط را خطرناک‌تر می‌کند، الگوی مدیریتی دستگاه‌های اجرایی کشور است، که علاوه بر ناکارآمدی و آشفتگی مدیریتی، و تمرکز بر نگاه به بیرون، به بسیاری از اصول و مولفه‌های الگوی مدیریت جهادی باور ندارد، در چنین شرایطی است که مجلس یازدهم می‌تواند، با رویکردی منطقی و انقلابی نسبت به دولت، و با استفاده از ظرفیت‌های تقنینی و به خصوص نظارتی خود در چارچوب پیام رهبر انقلاب، دولت را به سمت مطلوب هدایت کند. قالیباف تاکید کرد: مجلس یازدهم نه بنای تقابل و مچگیری دارد و نه در پیگیری منافع و حقوق مردم مسامحه می‌کند، مجلس یازدهم تلاش می‌کند موانع قانونی دولت در مسیر خدمت رسانی به مردم را حذف و اصلاح کند، اما در عین حال اجازه نخواهد داد دولت در اجرا و پیاده‌سازی قوانینی که حل‌کننده مسائل مردم است، سهل انگاری کند. رئیس مجلس شورای اسلامی تصریح کرد: مجلس یازدهم استکبارستیزی را هم آرمانی اعتقادی و هم منفعتی راهبردی می‌داند و مذاکره و سازش با آمریکا به عنوان محور استکبار جهانی را بی‌حاصل و پرضرر ارزیابی می‌کند، راهبرد ما در برخورد با آمریکای تروریست تکمیل زنجیره انتقام خون شهید سلیمانی است، کاری که با حمله بی‌سابقه به پایگاه عین الاسد آغاز شد و با شکسته شدن هیبت پوشالی آمریکا در عدم توان پاسخ به اقدام جمهوری اسلامی ادامه یافت و با اخراج کامل ارتش تروریست امریکا از منطقه تکمیل خواهد شد. وی اضافه کرد: مجلس یازدهم در عین باور به درون زایی و مردم باوری برونگرایی را نیز مد نظر قرار می‌دهد، اما معتقد است برونگرایی باید با تمرکز بر کشورهای منطقه بویژه همسایگان و در کنار آنها قدرت‌های بزرگی باشد که در سختی‌ها با ما دوستی کردند و منافع راهبردی قابل توجهی با ما دارند؛ اما اعتماد به حکومت‌هایی که چه در سابقه تاریخی خود و چه در تجربه ی دوران جمهوری اسلامی کارنامه ی سیاهی دارند را خطای راهبردی می‌داند؛ البته مجلس یازدهم حامی گسترش ارتباط با جامعه جهانی است. رئیس مجلس شورای اسلامی ضمن تاکید بر لزوم ارتباط با کشورهای جهانی، اظهار کرد:


در پایان می‌خواهم تاکید کنم که تحول در مجلس شورای اسلامی و احیای جایگاه و شان این قوه در حل مسائل و مشکلات کشور و مردم اولویت دارد. مجلس شورای اسلامی باید تغییر را از خود آغاز کند. شفاف‌سازی، هوشمندسازی، مردمی‌سازی و کارآمدی چهار رویکرد اصلی در تغییر مجلس شورای اسلامی
خواهد بود.
> پیام اولین نطق قالیباف
در یک دسته بندی کلی باید نطق اول رئیس مجلس یازدهم را در دو بُعد سیاست داخلی و خارجی مدنظر قرار داد. او در سیاست داخلی تلاش کرد بیشتر نابسامانی‌ها را پررنگ کند و با این جمله که «آنچه شرایط را خطرناک‌تر می‌کند الگوی مدیریتی دستگاه‌های اجرایی کشور است، بر ناکارآمدی و آشفتگی مدیریتی، و تمرکز بر نگاه به بیرون» در واقع توپ را به زمین دولت انداخت و وضعیت کنونی کشور را حاصل عملکرد نهاد دولت دانست، با توجه به علاقه قالیباف برای به دست گیری قدرت اجرایی کشور این انتقاد طبیعی و قابل پیش بینی بود. او به نوعی از جایگاه مجلس یازدهم برای جهت دهی به آنچه در بخش سیاست داخلی باید رقم بخورد نیز تاکید کرده است که همان استراتژی‌سازی است. در سیاست داخلی درحالی که می‌توان گفت بحث‌ها و دیدگاه‌های مختلفی درباره چگونگی ارتباط با جهان وجود دارد او اگرچه در یک نسخه کلی اما حد و مرزها را به رخ دستگاه اجرایی کشیده که باید با که رابطه برقرار کنند و با کدام یک رابطه‌ای برقرار نکنند. نکته جالب درباره نطق دیروز قالیباف را باید در این مسئله عنوان کرد که پیش از این نمایندگان مجلس یازدهم معترض بودند علی لاریجانی بیش از حد اختیاردار مجلس بوده و برای مجلس تعیین تکلیف می‌کرده است. اما آنچه از نطق اول قالیباف به چشم می‌خورد این است که او نه تنها برای مجلس که برای دولت نیز تعیین تکلیف کرده است. به نظر می‌رسد رویای نمایندگان یازدهم که رئیسی داشته باشند که بر آنها اعمال نفوذ نکند حتی در روز اول نیز دوام نداشته است.
> ابراز هیجان زدگی
اما نطق دیروز قالیباف را به نظر می‌رسد باید در ادامه اظهارات و مواضع او در ماه‌های اخیر دانست. از زمانی که قصد خود برای حضور در رقابت مجلس را اعلام کرد و بار دیگر با تاکید بر کلیدوژاه‌هایی مانند «تحول» تلاش کرد بر این موضوع تمرکز کند که قرار است مجلس آینده یعنی همین مجلس ششم سکویی برای تحولات ساختاری در کشور در همه ابعاد داخلی و خارجی باشد. به نظر می‌رسد نطق دیروز او نیز تبلوری از اهداف خودخواسته قالیباف در ماه‌های اخیر بود. برای بررسی بیشتر نطق دیروز رئیس مجلس و اینکه اساسا شاهد چه تحولاتی ذیل این نوع نگرش خواهیم بود گفتگو کردیم با یک فعال سیاسی اصلاح‌طلب. حمید قزوینی به «آفتاب یزد» گفت:«مواضعی شبیه آنچه این روزها نمایندگان مجلس یازدهم و از جمله رئیس آن آقای قالیباف ابراز می‌کنند در واقع حکایت از نوعی هیجان زدگی و رفتارهای تبلیغاتی دارد و به عبارت دیگر اینگونه مواضع بیشتر به دنبال نمایش جنبه‌هایی شعاری در سیاست ورزی است. به همین دلیل چنین نگرش را بیش از آنکه حاکی از بیان مواضع یک مجلس یا قوه مقننه بدانیم باید ذیل ابراز احساسات و هیجاناتی دانست که افراد در مسئولیت‌ها و مناصبی که دارند ابراز می‌کنند.» او افزود:«طبیعی است تا مدتی این هیجان زدگی می‌تواند ادامه یابد اما به مرور هرچقدر فهم افراد از ساختار قدرت و مناسبات حاکم بر سیاست بیشتر شود از اینگونه مواضع و به نوعی داغی این نوع بیان کاسته خواهد شد. بنابراین وضعیت امروز و نطق‌هایی که انجام می‌شود را باید در این چارچوب مورد ارزیابی قرار داد.» این فعال سیاسی ادامه داد:«در مجموع آنچه دیروز در نطق رئیس مجلس هویدا بود میل به هیجان زدگی و رفتارهای تبلیغاتی بود که با توجه به اهداف قبلی رئیس مجلس قابل درک است.» قزوینی اظهار داشت:«تفاوتی که مجالس قبلی با این مجلس دارند در واقع این است که روسای مجالس قبلی همگی با یک پیشینه سیاسی و تجربه غنی از فعالیت و پختگی در عالم سیاست به این جایگاه رسیده بودند، به طور مثال برخی از آنها سابقه فعالیت سیاسی قبل از انقلاب داشتند همچون آقایان هاشمی، ناطق نوری و... این چهره‌ها بعد از انقلاب نیز تجربیات مهم سیاسی را با خود به همراه داشتند از سوی دیگر روسای دیگر همچون حداد عادل و علی لاریجانی نیز با توجه به سابقه فرهنگی و دانشگاهی خود دارای نوعی پختگی لازم برای جایگاه ریاست مجلس بودند این درحالی است که رئیس مجلس یازدهم دارای این ویژگی‌ها نیست و برعکس دارای موجی سرشار از هیجان زدگی و شتاب زدگی در بروز و ابراز نظرات و احساسات است و در این چارچوب آنچه دیروز شنیدیم یا در آینده نیز ممکن است تکرار شود امر دور از انتظار نبود و نیست.» قالیباف اگرچه دیروز گفت به دنبال مچ گیری نیست اما اظهارات او نشان می‌دهد چه بسا
رئیس مجلس به دنبال دیکته کردن برخی سیاست‌ها یا امور به دولت
خواهد بود. موضوعی که می‌توان گفت یک قدم فرا‌تر از وظایف ذاتی نهاد قوه مقننه به شمار می‌رود. آنچه از نطق اول قالیباف مشاهده کردیم با آنچه از ویژگی‌های شخصیتی او در نظر داشتیم کاملا مطابقت داشت. حالا باید دید در میدان عمل و در تعاملاتی که دولت ومجلس یازدهم در آینده با یکدیگر خواهند داشت. آیا می‌توان رگه‌هایی از همکاری را دید یا یکی به دنبال دیکته بر دیگری است که اگر چنین شود با توجه به وضعیت کشور می‌توان گفت به نفع ساختار سیاسی
نیست!