روزنامه ابتکار
1399/03/12
آیا گرایش سیاسی رسانه در دروازه‌بانی خبر موثر است؟ زوایای «صفحه‌یک»
فاطمه امینالرعایادر دورانی که اینترنت و شبکه‌های مجازی وجود دارند، خبردار شدن از وقایع مختلف در هر نقطه‌ای از جهان اتفاقی ساده است. حالا ما با رویدادی به نام «بمباران خبری» روبه‌رو هستیم و آن‌قدر سرعت دریافت اخبار بالا رفته که گاهی حتی باید از برخی از آنها بگذریم. حالا گاهی در این میان چندین اتفاق مهم در آن واحد در چندین نقطه جهان یا کشور رخ می‌دهد که نگاه تمامی رسانه‌ها را به نوعی به خود معطوف می‌کند. در این میان اولویت پوشش خبر با کدام اتفاق است؟ آیا رسانه‌ها بنا به نگاه سیاسی اخبار را گزینش می‌کنند یا معیارهای دیگری هم در این میان مورد توجه قرار می‌گیرند؟
در پوشش خبر بی‌طرف باشیم
خبری که به رسانه راه می‌یابد از دروازه‌های متعدد و از مسیری طولانی گذشته است. برخی از این دروازه‌ها باز، برخی نیمه‌باز و تعدادی نیز کاملاً بسته هستند و رسانه آخرین گزینشگر است که تصمیم می‌گیرد این خبر یا مطلب از طریق رسانه‌اش به مردم ابلاغ شود یا نه! اما در این میان برخی معتقدند برخی رسانه‌ها از نگاه سیاسی حاکم بر خود برای انتخاب خبر استفاده می‌کنند. اما آیا این رویکرد، رویکردی صحیح است یا خیر؟ داوود صفایی، مدرس روزنامه‌نگاری و روزنامه‌نگار پیشکسوت به «ابتکار» می‌گوید: در ابتدا باید ببینیم آیا نگاه سیاسی رسانه‌ها بر گزینش خبر تاثیر دارد یا خیر. برخی این تاثیر را انکار می‌کنند و معتقدند این تاثیر منفی و بد است یا می‌گویند عینی‌گرایی و واقع‌گرایی از دست می‌رود که ممکن است در نهایت موجب بی‌اعتمادی مردم شود. بنابراین برخی نقش دیدگاه سیاسی و ایدئولوژی را در دروازه‌بانی خبر انکار می‌کنند یا آن را نامناسب و منفی می‌دانند. اما آنچه در دنیای واقعیت شاهدش هستیم این است که دیدگاه‌های سیاسی به طور قطع در گزینش اخبار و دروازه‌بانی خبر تاثیرگذاری کم و بیش زیادی دارد. حالا ممکن است این سوال پیش بیاید که آیا رسانه از واقع‌گرایی دور نمی‌شود؟ واقعیت این است که واقع‌گرایی مطلق وجود ندارد و در حد یک نظر و ایده مطرح میشود. آنچه در دنیای واقعیت وجود دارد این است که گرایش‌های سیاسی نشریات خودشان را دارد که در آنها کاملاً جهت‌گیری‌های سیاسی، تحلیل‌ها و تفسیرهای سیاسی مطرح میشود.
او ادامه می‌دهد: اما رسانه‌هایی هم وجود دارند که به آنها رسانه‌های مستقل می‌گویند یا حداقل انتظار می‌رود که مستقل باشند. این رسانه‌ها اگرچه دارای گرایش های سیاسی هستند اما می‌گویند گرایش سیاسی را باید پشت در دروازه‌بانی خبر نگه داشت و در گزینش خبر و جمع‌آوری برای نگارش خبر و انتشار آن بی‌طرف‌تر بود. اما در بخش تحلیل و تفسیر می‌توان جهت و جبهه سیاسی نویسنده، روزنامه‌نگار یا رسانه را کاملا عیان نشان داد. رسانه‌ها در تمام دنیا گرایش‌های گوناگون سیاسی دارند اما باید توجه کرد که رسانه هر گرایش سیاسی که دارد را به طور علنی اعلام کند و به آن وفادار باشد تا مخاطب آن را بشناسد. رسانه نباید ناگهان جهت خود را تغییر دهد. رسانه‌ای که کاملا سنتی است و کاملا به ایدئولوژی‌های سنتی پایبند است مخاطب خود را دارد و از سوی مخاطب‌شان هم پذیرفته شده است.
این روزنامه‌نگار پیشکسوت می‌افزاید: اما در بخش خبری، هرچه رسانه‌ها بیشتر عینی‌گرا باشند، بیشتر هم مورد اعتماد مخاطبان قرار می‌گیرند. هرچه رسانه‌ها در انعکاس رویدادها بی‌طرفانه‌تر عمل کنند و اطلاعات جامع‌تر و کامل‌تری پوشش دهند بیشتر مورد اقبال عمومی قرار می‌گیرند. در این بخش باید اعتدال را در نظر گرفت.
رابطه گرایش سیاسی و علاقه مخاطب
این روزها اخبار مهم زیادی در رسانه‌های داخلی مورد توجه قرار گرفته‌اند؛ از کشته شدن یک سیاهپوست توسط پلیس آمریکا گرفته تا سوختن جنگل‌های زاگرس و ماجرای غم‌انگیز قتل رومینا. در این میان هر رسانه یکی از این اتفاقات را به عنوان خبر مهم‌تر مورد توجه قرار داده است. اما در این میان برخی این ایراد را وارد کرده‌اند که چرا یک رسانه خبرهای دیگر را کمتر پوشش داده است. حال این پرسش وجود دارد که آیا معیار مشخصی برای اهمیت پوشش خبری چنین وقایع مهمی وجود دارد؟ آیا در این میان رویکردهای سیاسی نقش دارند یا عوامل دیگری هم در انتخاب و گزینش خبر مهم هستند؟ صفایی می‌گوید: در موضوع رسانه معیارهای مشخصی برای انتخاب خبر وجود دارد. اما از سوی دیگر، گرایش‌های سیاسی هم در این بخش بی‌تاثیر نیستند. وقتی رسانه‌ای یکی از این اخبار را برای پوشش بیشتر انتخاب می‌کند و به دیگری کمتر می‌پردازد، نمی‌توان آن را داوری کرد. اینجا مخاطب تصمیم می‌گیرد که کدام خبر برای او مهم‌تر است. بنابراین مخاطبان با نویسندگان و تحریریه روزنامه معمولا اشتراک و سلیقه مشترک نظر پیدا می‌کنند. بنابراین وقتی رسانه خبری را برای برجسته کردن در نظر می‌گیرد، مخاطب هم آن را می‌پسندد. چون رسانه سال‌ها یک رویه را انتخاب کرده است و مخاطب هم آن را می‌پسندد.
او ادامه می‌دهد: تنوع سلیقه‌ها، ارزش‌ها و باورها یک واقعیت اجتماعی است که باید پذیرفته شود. ممکن است روزنامه‌نگاری با تغییر رسانه مجبور به تغییر در انتخاب خبرهایش شود چون رویکرد رسانه و آنچه که مخاطب از رسانه‌ای خاص انتظار دارد، مشخص است. بنابراین سیاست‌های خبری در هر رسانه تقریبا مشخص است و مخاطب هم با آن هماهنگ است. اگر در زمینه‌ای رسانه بخواهد بر خلاف سلیقه، ارزش‌ها و خواست مخاطبانش عمل کند، به شدت آسیب می‌بیند. بنابراین اینکه کدام خبر باید برجسته شود و کدام در رتبه بعدی قرار بگیرد، به سیاست خبری رسانه بازمی‌گردد که خط مشی‌ای است که در طول دوره‌ای شکل گرفته است. در غرب گرایش سیاسی رسانه‌ها مشخص است و مردم هم کاملا از آن آگاهند و با اطلاع کامل رسانه‌ای را برای مطالعه انتخاب می‌کند.
او می‌افزاید: اما رسانه باید توانایی مدیریت خبر را داشته باشد تا وقتی چندین اتفاق مهم رخ می‌دهد بتواند همه آنها را به خوبی رصد کند و پوشش دهد. باید بتواند تقسیم کار کند تا خبری از دست نرود. اینکه رسانه اصلا به سوژه‌ای نپردازد، رویکرد صحیحی نیست. ممکن است رسانه‌ای حتی در جایگاه نقد خبری را بررسی کند اما اینکه اصلا خبری را پوشش ندهد، پذیرفته‌شده نیست. البته ناگفته نماند که در اصول روزنامه‌نگاری همیشه ارزش خبر ملی بالاتر از خبر خارجی است.
سایر اخبار این روزنامه
ادامه آتش‌سوزی منطقه حفاظت‌شده خائیز و دیل
«زاگرس» همچنان می‌سوزد
علیرضا صدقی
مخاطرات تک‌صدایی در قدرت
اعتراض و ناآرامی به دلیل کشته شدن یک سیاهپوست توسط پلیس آمریکا ادامه دارد
حکومت نظامی در 25 شهر آمریکا
آیا گرایش سیاسی رسانه در دروازه‌بانی خبر موثر است؟
زوایای «صفحه‌یک»
«ابتکار» پیام پیش فروش متری مسکن در بورس برای اقتصاد را بررسی کرد
سرمایه‌های سنتی در بازارهای مدرن
«ابتکار» حواشی طرح‌های عجیب نونمایندگان مجلس را بررسی می‌کند
نشستن پوپولیسم روی صندلی سبز
وزارت بهداشت اگرچه از افزایش شمار بیماران خبر داده اما می‌گوید باید به زندگی عادی بازگشت
وزیر کشور ادعا کرد که در اعتراضات سال گذشته مقابله مسلحانه‌ای با مردم انجام نشده است
قالیباف، رئیس مجلس:
مجلس یازدهم بنای تقابل و مچ‌گیری ندارد
در جلسه بررسی نحوه تامین ارز واردات دارو و کالاهای اساسی صورت گرفت
تاکید جهانگیری بر عرضه کالاهای اساسی به وفور و با قیمت مناسب
رئیس‌جمهوری در جلسه هیئت دولت:
