اعتراض به مرمت غير اصولی تخت جمشيد

پس از انتشار اين ويدئو، حميد فدايي، مدير پايگاه ميراث جهاني تخت جمشيد به ايلنا گفت: اخيرا سطح بندي بخش‌هايي از مجموعه تخت جمشيد به منظور ساماندهي آب‌هاي سطحي انجام شد. همچنين، حفاظت يکي از بلوک‌هاي سنگي در ورودي ديواره دروازه ملل انجام گرفت. اين بلوک سنگي در محلي قرار داشت که آب‌هاي سطحي و رطوبت‌ها در اين محل سرازير مي‌شد و نيازمند مرمت بود تا مانعي براي نفوذ و جاري شدن آب‌هاي سطحي بر روي ديواره باشد». اما نکته قابل تامل اين است که در مرمت بلوک‌هاي سنگي در ورودي ديواره دروازه ملل که در فيلم منتشر شده نيز مشخص است، استفاده از آجر و سيمان است. بر اساس ضوابط فني و مقررات مرمتي، بازسازي آثار بايد با جنس همگن انجام شود. همچنين بنا مرمت اين بخش از تخت جمشيد به ضريب انبساط و ضريب جذب رطوبت موادي که براي مرمت استفاده شده، توجه نشده و مواد استفاده شده با مواد اصلي همگن و هم‌خوان نيست.
پروتکل مرمت تخت جمشيد
در بهار امسال نيز ساماندهي هدايت آب‌هاي سطحي حياط شمالي کاخ آپادانا، بدون مطالعه و تنها با استفاده از يکي دو مهندس عمران و چند کارگر ساختماني، يکي ديگر از طرح‌هاي مرمت تخت جمشيد بود که اعتراض باستان‌شناسان را برانگيخت. در آن پروژه نيز مسئولان بدون طرح مدون و مصوب دفتر فني اقدام به ايجاد برش و ايجاد يک آبراه کوچک به درازاي حدود هفت متر در بستر باستاني کردند. کندوکاو در بستر تراش خورده اين بناي باستاني، براساس ضوابط موجود يک تخلف آشکار از قوانين و مقررات است. بر اساس ماده 2 منشور آتن که در سال 1931 ميلادي براي نخستين بار اصول ناظر بر حفظ وضع موجود و مرمت بناهاي باستاني را تعريف کرده است، هيچگونه اجزايي را موقع احياء بناهاي کلاسيک (باستاني) نمي بايد اختراع و بازسازي نمود. بلکه عمل مرمت‌گران فقط بايد يک آناستيلوزي يا سوار کردن مجدد بنايي باشد که ستون‌هايش (قطعاتش) روي زمين ريخته شده‌اند.
مرمت بدون مطالعه


با اين حال يک باستان‌شناس و مشاور حريم محوطه ميراث جهاني تخت جمشيد و نقش رستم، در اين باره گفت: جداي از مباحث فني و کارشناسانه، مرمتي که پرسش‌هاي بسياري را مطرح کرده و از سوي گروهي از مرمتگران باسابقه به‌عنوان يک روش منسوخ شده، غيرفني و علمي مطرح شده است به جهت جنبه‌هاي باستان‌شناسانه نيز پرسش‌ها و ابهام‌هاي زيادي را مطرح مي‌کند. افشين يزداني خاطرنشان کرد: در مرمتي که صورت گرفته، يک قطعه بلوک سنگي آزاد که در حفره محل مرمت قرار دارد توسط نيروهاي کارگري با ديلم اندکي از محل خود جابه‌جا شده و با قرار گرفتن در لبه ديواره پلکان اطراف و بالاي آن با آجر و ملات سيمان پوشانده مي‌شود. بررسي و مرور اسناد مرتبط با پلکان بزرگ ورودي تخت جمشيد از سده نوزدهم تا بيستم و پيش از مرمت‌هاي دقيق مرمتگران ايتاليايي- ايراني در دهه پنجاه خورشيدي نشان مي‌دهد که بلوکي که با ديلم بر لبه ديواره پلکان قرار گرفته، در اين محل وجود نداشته و در حقيقت به اين بخش از ديواره تعلق ندارد. او همچنين ادامه داد: «اگر پيش از انجام عمليات مرمتي مديريت مجموعه ميراث جهاني تخت جمشيد در راستاي رعايت ضوابط و مقررات حاکم بر مجموعه، خود را ملزم به تهيه طرح با هماهنگي بخش‌هاي مختلف باستان‌شناسي و البته مرمت پايگاه ميراث جهاني مي‌ديد و همچنين خود را ملزم به تصويب طرح يادشده نه در پژوهشگاه حفاظت و مرمت که دست‌کم در سطح شوراي فني پايگاه با حضور کارشناسان و متخصصان مختلف مي‌ديدند، بي‌ترديد از اين اشتباه فاحش در کنار انتقادهاي مورد تامل مرمتگران متخصص و آشنا به مرمت سنگ جلوگيري مي‌شد». اين صحبت‌ها در شرايطي گفته‌ مي‌شود که با همه اهميت اين بناي تاريخي و نقش آن براي جذب گردشگران خارجي، تهديداتي همچون گلسنگ در ستون‌ها، باران‌هاي اسيدي و مرمت‌هاي غيراصولي، محوطه تاريخي تخت جمشيد را تهديد مي‌کند. در سال 97 بود که بسياري از کارشناسان به بحران رويش غيرقابل کنترل گلسنگ بر روي آثار ستون‌هاي اين محوطه ابراز نگراني کردند.