وزیری برای دوران بحران

روز گذشته زنگنه وزیر نفت در مراسم امضای قرارداد طرح توسعه و بهره‌برداری میدان نفتی یاران اظهار کرد در شرایط سختی هستیم و مردم‌ به دلیل کرونا و تحریم، روزهای سختی را سپری می‌کنند.وی گفت: ما در صنعت نفت تلاش می‌کنیم تا این فشار را کاهش دهیم.در واکنش به این اظهارات دکتر علی اصغر زرگر کارشناس اقتصاد سیاسی در گفت و گو با آفتاب یزد گفت:هوشمندانه و مقتدر در حال تولید نفت و گاز و صادرات آن هستیم آن هم در شرایط بحران چند جانبه!
آفتاب یزد ـ رضا بردستانی: یک کارشناس اقتصاد سیاسی در گفت وشنودی مفصل با آفتاب یزد؛ ضمن مثبت ارزیابی کردن چشم اندازهای پیش روی صنعت نفت و گاز و انرژی، می‌گوید:«وزیر نفت جمهوری اسلامی‌ایران با درک این مسئله که ما با نوعی «بحران در بحران در بحران در بحران» رو در رو هستیم فلذا باید به خوبی می‌دانست که باید مقتدرانه، امیدوارکننده و هوشمندانه سخن بگوید.»
دکتر علی اصغر زرگر ادامه می‌دهد:« منظور من از «بحران در بحران در بحران در بحران»، پیچیدگی‌هایی است که در موضوعات مختلف با آن دست و پنجه نرم می‌کنیم؛ تحریم‌های شدید، بحران اقتصادی ناشی از رکود، بحرانی جهانگیر به نام کرونا و درگیری‌های تمام ناشدنی سیاسی که نه تنها حوزه ی سیاست خارجه که حوزه ی نفت را نیز درگیر خواهد کرد.» این کارشناس مسائل خلیج فارس معتقد است:« اگرچه بحران کرونا و رکود اقتصادی، جهانی است اما ایران گرفتار دو بحران دیگر نیز هست؛ تحریم‌های ظالمانه و کشمکش‌های سیاسی که اساساً برخی متوجه نیستند در یک جاهایی به منافع ملی ما لطمه می‌زند!» زرگر با مثال زدن فرانسه خاطر نشان می‌کند:« این کشور نیز دچار بحران کرونا شده، رکود اقتصادی هم دارد اما بعید می‌دانم وضعیت تولید داخلی و درآمد ملی این کشور مثل ما باشد که حتی اگر باشد قطعاً دیگر با بحرانی به نام تحریم رو در رو نیست.»
>زنگنه: نفت ایران را نمی‌توان با روش‌های صدسال قبل اداره کرد


وزیر نفت در مراسم امضای قرارداد طرح توسعه و بهره‌برداری میدان نفتی یاران گفت: امروز روز خوبی برای صنعت نفت ایران است که قراردادی را برای تکمیل توسعه یک میدان مرزی و مشترک امضا می‌کنیم.
بیژن زنگنه با بیان اینکه در شرایط سختی هستیم و مردم‌مان به دلیل کرونا و تحریم، روزهای سختی را سپری می‌کنند، گفت: ما در صنعت نفت تلاش می‌کنیم تا این فشار را کاهش دهیم، همه مواد اولیه شوینده‌ها و ضدعفونی‌کننده‌ها در پتروشیمی‌ها و پالایشگاه‌ها تولید می‌شود و دستور داده شده تا با اولویت این مواد اولیه در صنعت نفت تامین شود. وی با تاکید بر اینکه در این شرایطی که صنعت نفت با معضلاتی روبه‌رو است، سعی می‌کنیم کار و اشتغال مولد را زنده نگه داریم، افزود: اگرچه تولید نفت‌مان کاهش یافته، اما باید ظرفیت تولید را بالا ببریم تا بتوانیم هر زمان که لازم شد، با قدرت بالا وارد بازار شده و سهم خود را احیا کنیم. در هیچ شرایطی تسلیم نمی‌شویم و با قدرت کار خود را انجام می‌دهیم که این قرارداد نمونه‌ای از آن است.
زنگنه بهره‌برداری از میدان‌های مشترک را یک ضرورت و اصل عنوان کرد و گفت: خوشبختانه امروز در میدان گازی پارس جنوبی در ۲۷ فاز و با حداکثر امکان تولید، برداشت گاز انجام می‌شود. دو فاز دیگر به دلیل تحریم‌ها با تاخیر مواجه شد که شرکت پتروپارس در حال انجام آن است و توسعه دو پالایشگاه باقی مانده که امیدواریم اولین آن امسال وارد مدار شود و پالایشگاه دوم در سال آینده تکمیل شود. وزیر نفت از تعیین تکلیف تمام میدان‌های گازی و نفتی مشترک ایران تا پایان این دولت خبر داد و گفت: قرارداد یاران در قالب ای.پی.سی تجمیع شده است. این قرارداد، نوع قرارداد تکامل یافته بیع متقابل سنتی به شمار می‌رود. البته الان به آن سنتی می‌گوییم، چرا که زمانی قرارداد نوینی بود و عده‌ای مخالف آن بودند. هر چه نو هست، عده‌ای با آن مخالفند. عده‌ای مخالف قراردادهای بیع متقابل بودند و تا پای جان برایش ایستادند، اما بعدا که نوع تکمیل‌یافته آن
(ای.پی.سی) آمد، گفتند که همان قراردادهای بیع متقابل را انجام دهیم، خب آن هم که پنج سال پیش مخالف آن بودند. وی با بیان اینکه بهره‌برداری در این مدل قرارداد دیده شده و بازپرداخت پاداشی که به پیمانکار تعلق می‌گیرد منوط به تولید است، ادامه داد: پاداش در این قرارداد زیر ۲.۵ دلار در هر بشکه است. زمان قرارداد در اینجا ده سال بسته شده است و می‌تواند بیشتر هم باشد. البته از همه مدل‌های قراردادی استفاده می‌کنیم، چرا که مسائل نفت کشور را نمی‌توان با روش‌های قدیمی‌و مربوط به صد سال قبل اداره کرد و باید روش‌های جدیدی را در نظر گرفت. وزیر نفت افزود: امروز در دنیا شرکت‌های اکتشاف و تولید صنعت نفت را جلو می‌برند به همین دلیل تصمیم گرفتیم که شرکت‌های اکتشاف و تولید ایرانی ایجاد کنیم. زنگنه با بیان اینکه در قراردادهای EPC و EPD
تمام منابع از بازار سرمایه تامین می‌شود و ۱۰۰ درصد پیمانکاران در این قراردادها ایرانی هستند، گفت: قراردادهایی را در قالب EPC و EPD (طرح نگهداشت و افزایش توان تولید نفت) دنبال می‌کنیم و برای اجرای آن بیش از ۶ میلیارد دلار مصوبه از شورای اقتصاد گرفته شده است. وزیر نفت در پایان خاطرنشان کرد:با همه توان، امید و انرژی برای توسعه میدان‌های نفتی با اولویت میدان‌های مشترک کار می‌کنیم. برای همه میدان‌های نفتی طرح‌هایی را آماده کرده‌ایم و منابع آنها را از بازار سرمایه تامین خواهیم کرد. در حال حاضر ظرفیت‌سازی برای تولید نفت می‌کنیم و ان‌شاءالله هر وقت تحریم‌ها برداشته شد، تولید را بالا خواهیم برد.
>وقتی زنگنه می‌گوید نمی‌توان با روش‌های صدسال قبل... یعنی...
دکتر زرگر با اشاره به سخنان وزیر در روز امضای قرارداد در میدان نفتی یاران می‌گوید:« این حوزه ی نفتی در منتهی الیه نقطه ی صفر مرزی با عراق قرار دارد که با فاصله ای اندک، میدان نفتی مجنون عراق قرار دارد و حکایت از آن دارد که عزم ایران برای بهره برداری از میادین نفتی مشترک با دیگر همسایه‌ها در خشکی و دریا، عزمی‌جدی و برگشت ناپذیر است.» وی می‌افزاید:« در شرایطی که دچار تحریم‌هایی سخت، ظالمانه و سختگیرانه هستیم به طور طبیعی نمی‌توانیم بنشینیم و دست روی دست بگذاریم پس همانگونه که آقای زنگنه می‌گوید؛ ضمن ارتقاء دانش فنی باید آمادگی خود و توان فنی خود برای تولید و استخراج را نیز حفظ کنیم پس بخشی از سخنان وزیر در این قالب می‌تواند تحلیل و تفسیر شود در ثانی وقتی ما نمی‌توانیم مثل صد سال قبل نفت تولید کنیم می‌تواند ناظر بر این مسئله ی مهم باشد که دیگر قرار نیست منتظر دیگر کشورها بمانیم که برای ما نفت؛ اکتشاف، استخراج و صادر کنند و این یعنی هم در زمینه ی نرم افزاری و هم در زمینه ی سخت افزاری به دورانی وارد شده ایم که حتی منتظر چینی‌ها نیز نخواهیم ماند زیرا در قرارداد اخیر، پای یک شرکت داخلی در میان است و این یعنی؛ بیژن نامدار زنگنه می‌خواهد این پیام را اعلام کند که:« هوشمندانه و مقتدرانه نفت و گاز تولید و صادر می‌کنیم» آن هم با تکیه بر دانش و توان نیروهای داخلی.» دکتر زرگر با اشاره به جمعیت 80 میلیونی و وسعت 1 میلیون و 648 هزار کیلومتری ایران اسلامی‌خاطر نشان می‌کند:« ایران به خودی خود 8 کشور 10 میلیونی و یا در نگاهی دقیق تر، 10 کشور 8 میلیونی است پس بخشی از توان تولید و پالایش باید در خدمت بازار مصرف داخل باشد کما اینکه همین حالا نیز تامین گاز همه ی ایران در مواقعی، کاملا با دردسر رو به رو می‌شود بگذریم که مازاد تولید گاز ایران مشتریان ثابتی همچون عراق و ترکیه و حتی اروپا دارد. نکته ی مهم تر مصرف 2 میلیون بشکه ای نفت در خود ایران است پس ایران همچنان باید با این حقیقت رو در رو باشد که دیگر مثل گذشته نمی‌تواند و اجازه نیز ندارد که خام فروشی کند یا خود را وابسته به شرکت‌های بزرگ نفتی کند.» این کارشناس اقتصاد سیاسی با نیم نگاهی به بحث‌هایی که این روزها در مورد قرارداد 25 ساله با چینی‌ها در جریان است خاطرنشان می‌کند:« به چند نکته باید توجه کافی داشت:
ـ چین 80 قرارداد دیگر نظیر قراردادی که می‌خواهد با ایران منعقد کند در دستور کار دارد.
ـ چین ناچار است به دنبال منابع پایدار نفت و گاز و انرژی باشد زیرا منابع چین حتی کفاف یکی ـ دوسال را نیز نمی‌دهد.
ـ چین خواهان بهره گیری از توان نفتی ما است زیرا تنها کشوری که در خاورمیانه زیر سلطه ی آمریکا نرفته، جمهوری اسلامی‌ایران است پس در این جا چین«مجبور» است با ایران وارد گفت و گو شود.
ـ چین پیشنهاداتی دارد که ایران نیز در مواجهه با این پیشنهادات می‌تواند خواست‌ها و استراتژی‌های خود را مطرح کند و چنین اگر بنگریم تازه متوجه می‌شویم برخی بالا و پایین پریدن‌ها و بحث قرارداد ترکمنچای را مطرح کردن آن هم از سوی کشوری که خود این قرارداد را به ما تحمیل کرده، سر از چه ناکجاآبادهایی بیرون می‌آورد.
ـ از همه مهم تر، ایران باید در مقابله با چین از سخت کوشی و توان فنی و مدیریتی آن‌ها استفاده کند، تکنولوژی بخواهد، اجازه ی ورود نیروی کار ندهد، ماشین نخرد و... این‌ها همه در فحوای این قرارداد می‌تواند گنجانیده شود.»
>قرارداد ای پی سی یعنی تحول در انگاره‌های حوزه نفت
دکتر زرگر با اشاره به قراردادهای EPC و EPD و برشمردن ویژگی‌ها و محاسن آن می‌گوید:«پیشتر شرکت‌های نفتی به این دلیل که در قالب قراردادهای
کوتاه مدت و میان مدت به منافع خود دست پیدا می‌کردند چندان به منافع کشور
مقصد توجه نداشتند حال آن که قراردادهای جدید هم منافع ما را تامین می‌کند و هم پیمانکاران با رغبت بیشتری وارد فضای رقابت می‌شوند.»این کارشناس اضافه می‌کند:« در قراردادهای EPC و EPD به دلایل عدیده از جمله بهره بردن از نفت و گاز تولید شده، این تضمین وجود دارد که دیگر دچار آن نوع اکتشاف و استخراج‌هایی که با پایان قرارداد دیگر نفعی برای کشور ما نداشت، نخواهیم شد.» دکتر علی اصغر زرگر معتقد است:« یکی از زوایای این گفته ی زنگنه که مثل صد سال قبل نمی‌توانیم نفت تولید کنیم به این مسئله باز می‌گردد که در شرایط تحریم ما دچار فرسودگی و ایستایی خطوط تولید و انتقال می‌شویم فلذا باید خود را همواره برای برون رفت از این شرایط مهیا و آماده نگه داریم و
این یعنی قرار نیست چون تحریم هستیم شیرهای نفت را ببندیم و هیچ کاری نکنیم که آگاهان این صنعت می‌دانند تن دادن به چنین مسئله ای یعنی از بین بردن تمامی‌زیرساخت‌ها و این یعنی اگر تحریم‌ها حذف شود چون توان فنی خود را به روز رسانی نکرده ایم تازه با مشکلی بزرگتر به نام ناکارآمدی سخت افزارها مواجه خواهیم بود.دکتر زرگر با اشاره به این که، تحریم‌ها نمی‌تواند پایدار بماند پس ما ناچاریم با مسائل روز همراه شویم، اضافه می‌کند:« حتی اگر تحریم‌ها خواسته باشد به صورت طولانی مدت ادامه پیدا کند، حق با وزیر نفت است که ما نمی‌توانیم مثل صد سال پیش بیاندیشیم و مثل صد سال پیش تولید کنیم و مثل صد سال پیش نفت بفروشیم.» این کارشناس حوزه ی خلیج فارس با بازگشتی به گذشته و در پایان این گفت و گو می‌گوید:« دیگر نمی‌توان با شرکت‌های اروپایی، فرانسوی و چند ملیتی وارد قرارداد شد در حالی که آن‌ها تعیین کننده باشند اصلاً حرف‌های وزیر نفت در روزی که با یک شرکت داخلی قرارداد می‌بست به این معنا است که ما دیگر مثل گذشته منتظر هیچ کس، حتی چینی‌ها نمی‌مانیم چون هم توان فنی داریم، هم بازار و هم عزم و انگیزه و هم شرکت‌های داخلی که بتوانند نیازهای ما را پاسخ دهند.» به نظر می‌رسد ملاحظاتی که همواره در حوزه نفت و گاز و انرژی وجود دارد باعث شده تا بیژن نامدار زنگنه بسیاری از مسائل را نگوید اما با تکیه بر نظرات این کارشناس و فضای حاکم بر مسائل سیاسی ـ اجتماعی و سختی‌هایی که مردم از ناحیه ی اقتصادی متحمل می‌شوند می‌توان به این نتیجه
رسید و خوشبین بود که خبرهای خوشی در این حوزه به زودی منتشر خواهد شد
و اما امیدواریم این روزها که روزهای سخت و حساسی است؛ مجلس یازدهم ناگهان هوس نکند آن رفتاری که با وزیر امورخارجه داشت با وزیر نفت هم داشته باشد
یا حداقل برخی جلسات که با وزرا برگزار می‌شود غیرعلنی و با درک شرایط حساس کنونی باشد البته غیرعلنی به این شرط که بعدها صدها مصاحبه و توئیت دردسرساز در برخی رسانه‌ها و صفحات شخصی منتشر نشود!
گام‌های بلند در صنعت نفت برای حمایت از تولید داخل
یک کارشناس حوزه انرژی با اشاره به امضای قرارداد طرح توسعه میدان نفتی یاران، امضای این قرارداد را گامی‌در جهت بهره گیری
از توان داخل در میادین مشترک نفتی ارزیابی کرد و گفت: در سال‌های اخیر گامهای بلندی در جهت حمایت از تولید داخل
در صنعت نفت برداشته شده است. به گزارش ایلنا، حمیدرضا شکوهی با تبیین اهمیت ظرفیت سازی برای افزایش تولید نفت گفت: امضای قرارداد توسعه میدان نفتی یاران با یک شرکت ایرانی، اقدام مهمی‌در جهت افزایش تولید در یک میدان مشترک نفتی با عراق است. ایران از ظرفیتهای بالایی برای افزایش تولید نفت برخوردار است که در دو مقطع در سالهای پس از پیروزی انقلاب اسلامی، در اواسط دهه 1380 و در پسابرجام به میزان تولید بیش از چهار میلیون بشکه در روز دست یافت اما در سالهای دیگر به دلیل تحریم موفق به تکرار این آمار و افزایش تولید نفت به بیش از 5 میلیون بشکه در روز که در برنامه‌های توسعه و سند چشم انداز هم پیش‌بینی شده بود نرسید که باید در جهت نیل به این هدف تلاش کنیم. وی که این سخنان را در یک برنامه رادیویی مطرح می‌کرد، ادامه داد: لازم است بین تولید و صادرات نفت خام و تبدیل نفت خام به فرآورده‌های نفتی و مواد پتروشیمی‌توازنی ایجاد کرد تا هم خام فروشی به تنها برنامه ما تبدیل نشود و هم با افزایش صادرات نفت خام در شرایط بدون تحریم، بتوانیم از قدرت اقتصادی و سیاسی نفت در جهان استفاده کنیم. کمااینکه کشورهایی همچون عربستان از این موقعیت بهره می‌برند و در سالهای اخیر هم آمریکا و روسیه به این سمت رفته اند و کشورهایی همچون عراق و امارات نیز در حال افزایش تولید نفت خود هستند بنابراین باید ظرفیتهای جدیدی برای افزایش تولید نفت در کشور ایجاد کرد که میدان نفتی یاران به عنوان میدان نفتی مشترک با عراق، یکی از این ظرفیتهای مهم است. این کارشناس انرژی در پاسخ به سوالی درباره حمایت از تولیدکنندگان داخلی تجهیزات صنعت نفت گفت: در سال‌های اخیر گامهای مثبتی برای حمایت از تولیدکنندگان داخلی در صنعت نفت برداشته شده است. بر خلاف آنچه برخی تصور می‌کردند آقای مهندس زنگنه بدون توجه به تولیدکنندگان داخلی، در صدد جذب شرکت‌های خارجی است، آمار و ارقام مستند نشان می‌دهد در سالهای اخیر واردات بسیاری از اقلام و کالاهای صنعت نفت که در داخل کشور تولید می‌شوند ممنوع شده و از تولیدکنندگان داخلی و شرکتهای دانش بنیان حمایتهای جدی صورت گرفته و اینها نه در حرف و عمل، بلکه بر مبنای مصوبات هیات دولت و مصوبات داخلی وزارت نفت بوده است که باید آن راغنیمت شمرد.