روزنامه ابتکار

آنومی عدم تغییر رفتار و کرونا

طاهر جمشیدزاده- طبق تعریف شهیرترین روانشناسان و پدران علم روانشناسی ویلیام جیمز، جان بی واتسون و سیگموند فروید که از چهره‫های برجسته نخستین دوره‫های تاریخ روانشناسی شناخته می‫شوند که به ترتیب کارکردگرایی، رفتارگرایی و روانکاوی را عرضه کرده و بنیان نهادند؛ تغییر رفتار عبارت است از تمرین و تکرار مداوم که در اثر تجربه حاصل شده باشد. در آمریکا که اکنون دو پدیده کرونا و آپارتاید نژادی علیه رنگین پوستان آن را با بحران و چالش جدی در درون مواجه کرده است محبوبیت رئیس جمهوری جمهوریخواه و افراطی این کشور در نظرسنجی های اخیر به طرز چشمگیر و بی سابقه ای کاهش یافته است و تا کنون بیش از ۱۴۷هزار نفر بر اثر کرونا جان خویش را از دست داده اند و دو ماه پیش هم پلیس فدرال «جورج فلوید» یکی از شهروندان این کشور را در حالی که دستهای وی به پشت بسته شده بود با ضربه محکم زانو و فشار ۸ دقیقه‫ای به اذعان رسانه‫ها به گلو و گردن فلوید بخت برگشته در حالی که لحظه‫های آخر احتضار و واپسین بازدم هایش را بیرون می‫داد و با واژه‫ها و جملات منقطع می‫گفت: «نمی‫توانم نفس بکشم. » به قتل رساند و صفحه زندگیش را برای ابد به آخر رساند و یک ماه پیش هم یک سیاه پوست دیگر «ریچارد بروکس» در ایالت آتلانتا به دست پلیس سفیدپوست آمریکایی به قتل رسید. در این ینگه دنیا از میان سه مکتب جدید روانشناسی که پیش‫تر در بالا ذکر آن رفت، رفتار گرایی بیشترین تاثیر را بر روانشناسی علمی برجای گذاشت. جان بی واتسون بنیان‫گذار رفتار گرایی علیه دیدگاهی که قلمرو روانشناسی را محدود به تجربه هوشیاری می‫دانست قد علم کرد. واتسون در بررسی‫های خود درباره رفتار حیوانات و کودکان خردسال هیچ پیش فرضی درباره هوشیاری عنوان نکرد. از نظر او روانشناسی حیوانات و روانشناسی کودک نه تنها علوم مستقلی به شمار می‫آیند بلکه می‫توانند الگویی نیز برای روانشناسی بزرگسالان باشند. به اعتقاد واتسون، برای اینکه روانشناسی به صورت علم درآید داده های آن باید مانند داده‫های علوم دیگر قابل وارسی همگان باشد. رفتار امری است همگانی و هوشیاری امری خصوصی است. علم باید با واقعیت های همگانی سر و کار داشته باشد. نارضایتی فزاینده روانشناسان از درون نگری در آن زمان سبب شد رفتار گرایی به سرعت رواج یابد. در آمریکا بسیاری از روانشناسان جوان تر خود را «رفتارگرا» می‫نامیدند. (تحقیقاتی که ایوان پاولف فیزیولوژیست روسی درباره پاسخ شرطی انجام داد شاخه مهمی از رفتار پژوهی به شمار می آید. با این حال نفوذ گسترده رفتار گرایی را باید حاصل تلاش واتسون دانست. ) واتسون معتقد بود که تقریبا همه رفتارها حاصل شرطی شدن است و محیط از راه تقویت رفتارهای خاص، رفتار را شکل می‫دهد. مثلا اگر برای آرام کردن کودک گریان به او شیرینی بدهیم، این شیرینی عادت گریه و فغان کودک را تقویت خواهد کرد. در این دیدگاه پاسخ شرطی کوچک‫ترین واحد رفتار محسوب می‫شد که می‫توانست پایه شکل گیری رفتارهای پیچیده تر باشد. همه انواع الگوهای پیچیده رفتار که در نتیجه آموزش و یا پرورش ویژه ایجاد می‫شوند چیزی جز شبکه به هم پیوسته‫ای از پاسخ‫های شرطی نیستند. رفتار گرایان معمولا پدیده‫های روانشناختی را در چارچوب محرک و پاسخ تحلیل می‫کردند و این خود منجر به پیدایش اصطلاح روانشناسی «محرک-پاسخ» شد. اما باید توجه کنیم که روانشناسی S-R نه یک نظریه یا دیدگاه بلکه مجموعه اصطلاحاتی برای تبادل اطلاعات روانشناختی است. امروزه غالبا واژگان فنی S-R در روانشناسی به کار می‫رود. این دیدگاه که توصیف می کند که جهان در نظر نوزادان انبوهی از سر و صدا یا اشکال بی معناست یک تناقض صرف و پارادوکس است یا اینکه کودک همانند لوح سفید نانوشته ایی پا به دنیا می نهد. واضح است که نوزاد به هنگام زادن،آماده ی درک و یادگیری است. کودکان غالبا به همان اندازه به بازی با اسباب بازی ها علاقه دارند که به بازی با جعبه ی خالی آنها. ژان پیاژه معتقد بود وقتی بچه ها اشیاء پیرامون خود را می کاوند همچون «دانشمندان محققی» هستند که دست به آزمایش می‫زنند تا ببینند چه پیش می‫آید. زمانی تصور می شد که نوزادان نه می‫توانند چیزی بیاموزند و نه چیزی را به یاد بیاورند. البته این چنین نیست و در چند بررسی، شواهدی درباره توانایی یادگیری و یادآوری نوزادان به دست آمد. در یکی از بررسی ها، نوزادانی که فقط چند ساعت از عمرشان گذشته بود یاد گرفتند با شنیدن آهنگ موسیقی یا صدای زنگ اخبار، سرشان را به سمت راست یا چپ بچرخانند. نوزادان فقط پس از چند کوشش آزمایشی در قبال نوشیدنی یاد گرفتند بدون خطا سرشان را به سمت درست بچرخانند، سپس آزمایشگر موقعیت را وارونه کرد، به نحوی که‌ حالا نوزادان باید در برابر شنیدن آهنگ یا صدای زنگ، سرشان را در جهت عکس آزمایش اول می‫چرخاندند. شیرخوارگان به سرعت در این تکلیف جدید نیز مهارت پیدا کردند. نوزادان در سه ماهگی حافظه‫های خوبی دارند در یک بررسی، وقتی شیء متحرک بالای گهواره نوزادان سه ماهه با ریسمانی به دست یا پای آنها بسته شد؛ آنها به سرعت کشف کردند که کدام دست یا پایشان شیء متحرک را به حرکت درمی‫آورد. هشت روز بعد در همان موقعیت، نوزادان توانستند به یاد آورند که کدام دست یا پای خود را به حرکت در آورده بودند. مخلص کلام اینکه وقتی جنین انسان در زهدان مادر قبل از تولد چیزهایی را آموخته و به یاد می‫آورد و پس از تولد صدای مادر خود را بر صدای زنان دیگر ترجیح می‫دهد ولی صدای پدر را بر صدای مردان دیگر ترجیح نمی‫دهد نمونه‫ای از کارکرد رفتار ما انسان‫هاست وقتی در مواجهه با ویروس منحوس کرونا این همه در بوق و کرنا می‫شود که تا قبل از کشف واکسن موثر برای این بیماری خطرناک که نیاز به یک پروسه آزمایشگاهی و تحقیق ۱۲ تا ۱۸ ماهه دارد و باید تا قبل از این مهم پروتکل های بهداشتی شامل شستن دستها با آب و صابون به مدت ۳۰ ثانیه، رعایت فاصله گذاری اجتماعی یک و نیم متری، پوشیدن دستکش و زدن ماسک که الان مجددا سازمان بهداشت جهانی زدن آن را در جمع‫های چند نفره و مکان های عمومی در کشورهایی که این پروتکل‫ها رعایت نمی‫کنند ضروری و واجب دانسته است باید از خود بپرسیم چه چیزی باعث شده تا دوباره کارشناسان با نگرانی خبر از خیز دوم کرونا در کشور بدهند که هم اکنون استانهایی نظیر خوزستان کماکان در وضعیت قرمز و استان هایی مانند کردستان، کرمانشاه، بوشهر، آذربایجان غربی و سیستان و بلوچستان و خراسان رضوی در وضعیت هشدار قرار دارند؟! که این مساله ناشی از تغییر رفتار ما و پس زدن و رها کردن توصیه‫های بهداشتی و عمل نکردن به پروتکل‫های بهداشتی است که اگر در رفتار خویش تجدید نظر و بازنگری نکنیم باید منتظر عواقب خطرناک و شیوع گسترده و مرگبار کرونا در جامعه باشیم؛ پس باید با عملکرد درست و منطقی و هنر درست رفتار اجتماعی که ریشه در باورها، آداب و سنن و ادبیات شفاهی ما ایرانیان با آن سابقه درخشان و کهن تاریخ و تمدنی دارد که از قدیم گفته شده: «هنر نزد ایرانیان است و بس. » به دنیا همانگونه که چینی ها به جهان ثابت و مخابره کردند ما هم دومین کشوری باشیم که کرونا را به لطف و یاری خداوند و رفتار درست و هوشمندانه خویش به زانو در بیاوریم و قبول کنیم اگر چه صعب و مشکل است در بحبوحه بیماری این قضیه ولی باید به قول حمید مصدق فقید شاعر شهیر معاصر دل قوی داریم که سحر پیروزی نزدیک است.
لینک منبع خبر
پربازدیدترین‌های روزنامه ها
سیل سیستان ۱۰۰ سال آب سیستان بود! (جوان)ریاض و واشنگتن در یک ‌قدمی معامله بزرگ (اعتماد)بی ‌قانون! (شهروند)یسنا من دیدمت، خیالت راحت (خراسان)
سایر اخبار این روزنامه
«ابتکار» چگونگی وضعیت قیمت طلای سیاه در روزهای آتی را بررسی کرد سرگردانی نفت روی نمودار کرونا و سیاست رضا دهکی چکش واژگان تهی بر دیوار اعتماد پایه‌‌ای برای تخت سلاطین قیر! چرا توزیع رایگان قیر فسادزا است؟ آیا اکران فیلم‌های خارجی می‌تواند اقتصاد سالن‌های سینما را در دوران پساکرونا نجات دهد؟ مقصد ستاره‌ها کجاست؟ تابستان داغ در انتظار لژیونرهای ایرانی مناصب پارلمان به کدام گروه‌های سیاسی رسید؟ موتلفه و احمدی‌نژادی‌ها در محاق پایداری و قالیباف رئیس‌جمهوری: علی‌رغم تحریم و بیماری کرونا یک بحران بزرگ را شاهد نبودیم! عزاداری محرم چه در مناطق قرمز و چه سفید باید برگزار شود ‫اغلب‫ از توئیت‫هایم پشیمان می‫شوم آمریکا چه نقشی در جنگ قدرت عربستان دارد؟ جدال عموزاده‌های سعودی بر سر تاج و تخت هشدار صلیب سرخ جهانی درباره مهاجرت گسترده در دوران پساکرونا آنومی عدم تغییر رفتار و کرونا نقش زنان در بهارستان