خیابان مهندس بازرگان به یاد مصلح روشنفکر

آرمان ملی- مطهره شفیعی: «مهندس مهدی بازرگان یکى از مبارزان دیرین با رژیم ستمشاهى و نیز از جمله‌ پیشروان ترویج و تبیین اندیشه‌هاى ناب اسلامى با زبان و منطق و شیوه‌ نوین بود و از این رهگذر بى‌شک در چشم همه ‌علاقه‌مندان به گسترش و رواج ایمان اسلامى در میان طبقات تحصیلکرده در دوران خفقان و دین‌زدایى رژیم پهلوى، داراى شان و ارزش به‌خصوص بود. خداوند ایشان را مشمول رحمت و مغفرت و فضل خود قرار دهد و به تلاش‌هاى ایشان با چشم رضا و قبول بنگرد.» پیام تسلیت مقام معظم رهبری به مناسبت درگذشت دکتر بازرگان در سال 73 گویای عظمت و اثربخشی این چهره ماندگار در تاریخ ایران است. شخصیتی که از غرب تجارب بسیاری آموخت اما تلاشش معطوف به ساختن ایرانی آباد بود که با تفکر و توسط مردمان این مرز و بوم پله‌های ترقی را طی کند. براساس همین اهمیت بود که اعضای شورای شهر تهران دیروز رای به نامگذاری خیابانی به نام بازرگان دادند. مصوبه دیگر شورای شهر تهران نامگذاری خیابانی به نام اعظم طالقانی بود.
  عهد شورای شهر با مردم
 شورای شهر تهران براساس عهدی که برای نامگذاری خیابان‌های پایتخت به نام بزرگان کشور داشت رای به نامگذاری خیابان سازمان آب به دکتر مهدی بازرگان داد. تصمیمی که به مذاق قاطبه ایرانیان خوش آمده و به عنوان دستاوردی در کارنامه شورای شهر پنجم ثبت شد چراکه تاثیرات پدر روشنفکری ایران چنان بود که مخالفانش نتوانستند برای مدت طولانی به انکار شخصیت و منش او بپردازند مانند سال گذشته که مهدی نصیری سردبیر و مدیرمسئول روزنامه کیهان در سال‌های 1367 تا 1374 در توئیتی به مناسب سی‌امین سالگرد درگذشت مهندس مهدی بازرگان چنین به اشتباه درازمدتش در شناخت این شخصیت  اعتراف کرد: «اکنون که مهندس بازرگان را در بافت و سیاق «عصر حیرت» بازخوانی و تحلیل می‌کنم، احساس می‌کنم در تمام این سال‌ها در نقد نظری و معرفتی او جانب انصاف را رعایت نکرده‌ایم. غفر‌ا... لنا و له» نصیری تندروی دهه 70 در بیان تغییرات خود گفته که ظرف بیست سال اخیر به‌تدریج دچار تحولات و تغییراتی در فهم از غرب و مدرنیته و مسائل دینی و کلامی شده است و در نهایت به آنچه رسیده که مهندس بازرگان به عنوان هدفی برای تعالی بخشیدن به جایگاه انسان‌ها در چارچوب تعاملات تعیین کرده بود. نصیری می‌گوید: «بیست سال پیش می‌توانستیم به برخی از حذف کردن‌ها و ایزوله کردن‌ها در عرصه فکر و فرهنگ بیندیشیم و می‌توانست نتایج مثبتی داشته باشد» تصریح موافقان اندیشه بازرگان و تایید مخالفان منصفش در این راستاست که زیربنای فعالیت‌هایش، آموزه‌های اسلامی، قرآن و ارزش‌های اصیل اسلام و رویکردهایش از ایمان و اعتقاد عمیق او نسبت به قرآن متاثر بود.
    ثبت‌نام اعظم طالقانی در کوچه محله‌اش


اعظم طالقانی فرزند آیت‌ا... سیدمحمود طالقانی و به عنوان یکی از مشهورترین فعالان زن در ایران معاصر شناخته می‌شود. دغدغه‌های سیاسی و اجتماعی وی از همان دوران نوجوانی سبب شد تا طعم زندان رژیم پهلوی را بچشد. او را از حیث اندیشه، روش و منش سیاسی و عقیدتی، نزدیک‌ترین فرزند به پدر می‌دانند. عملکرد اعظم طالقانی الگوی مناسبی برای فعالیت‌های زنان کشور بوده و هست. او نخستین زن، کاندیدای ریاست‌جمهوری نام گرفته است. وی برای نخستین‌بار در ۱۳۷۶ خورشیدی نامزد ریاست‌جمهوری شد اما صلاحیتش تایید نشد. او در سال‌های متمادی و تاکنون در تلاش بوده است تا تابوی حضور زنان در مناصب مهم مملکتی را بشکند و برای همین دیدارهای زیادی نیز با علمای قم در خصوص تفسیر رجال سیاسی داشته است. اهمیت و ازخودگذشتگی این بانوی مبارز قبل انقلاب و فعال اجتماعی و دینی سبب شد تا یادش به نیکی در تاریخ ایران ثبت شود. شورای شهر هم دیروز بر اساس تمایل جامعه به زنده ماندن نام اعظم طالقانی نامگذاری کوچه حافظ حدفاصل دیباجی جنوبی تا سنجابی در منطقه ۳ که کوچه محل زندگی مرحوم اعظم طالقانی بود، به نام او تصویب کرد.
    حفظ یاد یاران وفادار ایران
از سوی دیگر، نام‌هایی که شورای شهر تهران برای خیابان‌ها انتخاب می‌کند دارای ویژگی‌ها و خصوصیاتی هستند که باید برای همیشه در تاریخ ایران زنده و مورد وثوق باشند که مهندس مهدی بازرگان از آن جمله است چنانکه دکتر چمران شاگرد مهندس بازرگان در دانشگاه تهران بود و به او علاقه زیادی داشت. به گفته مهدی چمران، «مهندس بازرگان آن موقع یک فرد مبارز بسیار شجاع بود. یک مبارز مذهبی با چهره مذهبی. بنابراین دکتر چمران خیلی برایش احترام قائل بود.» بنابراین طبیعی است که شورای شهر تهران درصدد نامگذاری خیابانی در تهران به نام مهندس بازرگان باشد که مخالفان دیروزش خیلی زود معترف به شخصیت ملی و مذهبی او شوند. همچنین روابط بازرگان و شهید مطهری بسیار نزدیک بود به نحوی که پسر شهید مطهری می‌گوید: «مرحوم طالقانی و شهید مطهری و مرحوم بازرگان ارتباط خیلی نزدیکی با هم داشتند و به نظر من پیشگامان پیوند حوزه و دانشگاه بودند» اعظم طالقانی نیز از مبارزان و تلاشگر در مسیر پیروزی انقلاب اسلامی بود که در مسیر تعالی و پیشرفت جامعه ایرانی به‌ویژه رسیدن زنان به حق خودشان هزینه زیادی پرداخت.
    چرا خیابانی به نام بازرگان؟
در نهایت شورای شهر تهران بدون توجه به مخالفت‌هایی که با نامگذاری خیابانی به نام دکتر مهدی بازرگان وجود داشت برای ارزش نهادن به شخصیتی که بزرگان کشور جز خوبی از او یاد نکردند اقدام به این نامگذاری کرد. او از بزرگان اصلاحگری بود که نمی‌توان به‌راحتی از کنار نامش عبور کرد. شخصیتی چندوجهی که در برهه‌های مختلف نشان داد جز سربلندی ایران هدفی را دنبال نمی‌کند مانند ملی شدن صنعت نفت که بازرگان نخستین رئیس شرکت ملی نفت شد. بازرگان بر اساس عقیده‌ای که داشت یعنی عدم پذیرش دخالت در امور کشور درباره روزهای مسئولیتش در نفت چنین گفته بود: «انگلیسی‌ها از ابتدایی که ما به آنجا رفتیم، ما را تهدید می‌کردند که اگر ما انگلیسی‌ها پایمان را از اینجا کنار بگذاریم کوچک‌ترین ضرری که شما خواهید خورد این است که قحطی و حتی العطش، بی‌آبی و بی‌همه چیزی، تمام خوزستان را خواهد گرفت و شما نمی‌توانید یک روز هم این دستگاه را بگردانید و وقتی که این دستگاه را نگرداندید چون در خوزستان، در واقع همه نان‌خور شرکت نفت بودند. آن موقع آقای درک که رئیس شرکت نفت انگلیس و ایران در ایران بود، ما را به این ترتیب تهدید می‌کرد و بدیهی است که ما می‌گفتیم نه، ما نمی‌ترسیم و خودمان اداره امور را به عهده می‌گیریم و ملت ایران هم حاضر است گرسنگی بکشد.» علاوه بر این بازرگان الگویی برای تمام اعصار است و قابل انکار نیست؛ فعالیت‌های دینی بازرگان مقدم بر فعالیت‌های سیاسی او بود. اعضای شورای شهر تهران معتقدند که نام بازرگان با توجه به خدمات زیادی که در عرصه‌های مختلف برای کشور داشت باید پررنگ‌تر از همیشه باقی بماند تا با عبور از این خیابان تصویری از الگوی تعهد، میهن‌دوستی، اصلاحات برای آبادانی کشور، قدرت برای خدمت و... در اذهان شکل بگیرد.