گروه اقتصادی – کورش شرفشاهی: چند روزی است که بورس بداخلاقی می کند و سبزپوشی ماههای گذشته را به فراموشی سپرده و سرخ پوشی را پیشه کرده است. شاخص بورس که تا چند روز قبل از مرز ۲ میلیون عبور کرد، روندی نزولی را ادامه داد و با کاهش ۷۰ هزار واحدی به کانال یک میلیون و ۷۰۰ هزار بازگشت. آنهایی که با ادبیات بورس آشنایی دارند و سالهاست در این بازار مالی فعالیت می کنند، بارها نمادهای سبزو قرمز را دیده اند. فعالان واقعی بورس بارها سودهای کلانی کرده اند در حالی که بارها زیانهای سنگینی را تجربه کرده اند. بالا و پایین شدن بورس اتفاقی عادی است که نه تنها در ایران بلکه در سراسر جهان دایم به وجود می آید.

مردم بورسی ایران متفاوت از جهان

مردم ایران بشدت احساسی هستند و همین امر باعث می شود هیجانی تصمیم بگیرند. اگر دهان بین بودن را به عنوان یک امر روانشناسی بپذیریم، گوش دادن به اظهارات بدون پشتوانه در بسیاری از موارد باعث زیانهای کلانی برای مردم شده است. شاید دهان بین بودن در مباحث اجتماعی یا فرهنگی یا ورزشی تبعات زیاد سنگینی نداشته باشد اما بی شک در مسایل اقتصادی زیانهای بدی به وجود می آورد که دیگر بخشها را نیز تحت تاثیر قرار می دهد. به همین دلیل زمانی که بازار بورس بشدت داغ شده بود، مسوولان و دست اندرکاران تاکید می کردند قبل از هجوم به این بازار، سواد مالی و بورسی پیدا کنید و مهمتر اینکه با افراد نخبه و کارشناس این بخش مذاکره کنید. حتی زمانی که سهام عدالت جدی شد، مسوولان تاکید کردند که از تصمیم های شخصی پرهیز کنید و قبل از هر گونه تصمیم در مورد سهام عدالت، با افراد نخبه مشورت کنید.

تاثیرات مخرب شایعات بر بورس

بی شک عده ای فرصت طلب برای آنکه سود کلانی در بازار بدست بیاورند، لازم است به نوعی بر فعالان بورس تاثیر بگذارند که منتج به تصمیم های احساسی شود که این تصمیات احساسی می تواند خرید با فروش یک باره سهام از سوی عده ای خاص باشد. در این رابطه تحلیلگر بازارهای مالی بابیان اینکه شایعات موجب منفی شدن شاخص بورس می شود گفت: همیشه اخبار و شایعات تأثیر خود را در بازار بورس گذاشتهاند و این بار هم در کاهش هفتههای اخیر تأثیرگذار بوده است. سیدمهدی تقوی افزود: منفی شدن جزئی از بازار سرمایه است و نباید از آن بترسیم همانگونه که در بازار بورس توقع مثبت شدن داریم باید توقع منفی شدن را نیز داشته باشیم و این مقوله برای یک فرد بورسی عادی است برای مثال وقتی بازار سه روز مثبت و ۲ روز منفی میشود برای تحلیل برآیند سود و زیان را حساب میکنیم. تحلیلگر بازارهای مالی عنوان کرد: همیشه اخبار و شایعات تأثیر خود را در بازار بورس گذاشتهاند و این بار هم در کاهش هفتههای اخیر تأثیرگذار بوده است؛ باید بگویم ریزش بازار فرصتی برای خرید سهام ارزنده و اصلاح سبدهای سرمایهگذاری است و اگر در گذشته موفق به خرید سهمهای خوبی نشدیم این فرصت بهترین زمان برای خرید است.

نه بخریم نه بفروشیم

اکنون که پی به تاثیر شایعات بر بورس بردیم، باید بدانیم که وقتی در مدت سه روز نماد نزدیک به ۳۰۰ هزار واحد ریزش می کند، یعنی اتفاقی در بورس آغاز شده که بی شک سود عده ای در این بحران آفرینی است. در این راستا، کارشناس بازار سرمایه در گفت و گو با ایسنا، با اشاره به روند نزولی روزهای اخیر بازار سرمایه، اظهار کرد: اتفاق خوبی که در بازار سرمایه درحال رخ دادن است، روند اصلاح و منطقی شدن قیمت هاست. البته ممکن است این روند منجر به این شود که عده ای که به تازگی وارد بازار سرمایه شده اند متضرر شوند. فردین آقابزرگی تاکید کرد: سهامداران تا ایجاد روند با ثبات در وضعیت بازار، هیچ فعالیت خاصی نباید انجام دهند. این فعالیت نه تنها شامل فروش سهم بلکه شامل خرید سهم هم می شود. هرچند برخی توصیه می کنند سهامداران در این روزها نباید سهم بفروشند اما باید سهم بخرند، اما به نظر این روند منطقی نیست.این کارشناس بازار سرمایه با اشاره به روند نزولی برخی سهم های بزرگ، گفت: روز گذشته شاهد این بودیم که سهم های پرگردش و پروزن از صف خرید به صف فروش تبدیل شد. در این میان افرادی که فکر می کردند بازار فرصت خوبی برای خرید داده است هم متضرر شدند. البته در کوتاه مدت نباید سود و زیان بازار سرمایه را سنجید. آقابزرگی ادامه داد: اکثر تازه واردها به دلیل جو روانی ایجاد شده درمورد بازدهی بالای بورس وارد آن شده اند یا هدف آن ها حفظ ارزش پول بوده است. این افراد باید دائما از سایت ها و کانال های دارای مجوز اطلاعات کسب کنند یا از طریق غیرمستقیم وارد بازار سرمایه شوند.

اشکال در ضعف سواد مالی

هنگامی که آمارها حکایت از آن دارد که در همین مدت کوتاه بیش از ۷ میلیون نفر به فعالان عرصه بورس افزوده شده اند، بخوبی می توان ایمان داشت که بیش از ۹۰ درصد این افراد سواد بورسی ندارند و به دلیل جو روانی و هیجانی، برای بدست آوردن سودهای مقطعی وارد بازار سهام شده اند. بنابر این بارها از این افراد خواسته شده یا سواد بورسی خود را بالا ببرند یا زیر نظر کارگزاری ها به فعالیت بپردازند. از آنجا که رسانه ها در این زمینه نقش برجسته ای دارند، رادیو گفت و گو برنامه ای تحت عنوان چهل ستون را برگزار کرد. در این برنامه کارشناس مجری در خصوص اهمیت طرح سواد مالی در جامعه گفت: سواد مالی عبارت است از دانش و درک کافی درباره مفاهیم مالی و استفاده از این دانش برای حل مشکلات مالی موجود. با داشتن سواد مالی میشود قبل از تصمیمگیری، گزینههای موجود را بررسی و در نهایت بهترین آنها را انتخاب کرد. علاوه بر تصمیمگیری، سواد مالی آموزههای کاربردی فراوانی در زمینه خرج و پسانداز، کار و درآمد، سرمایهگذاری و ریسک و بیمه دارد. هادی نجف افزود: سواد مالی به بهبود رفتارهای ما در مسائل مالی کمک میکند. اصولاً سواد مالی در سطح بهبود عملکرد شخصی مطرح است و نه تنظیم سیاستها در سطح حاکمیتی؛ یعنی به عنوان یک شخص یا خانواده، امور مالی را چگونه تدبیر کنیم؛ مباحث سواد مالی، محدود به قشر خاصی نیست و فارغ از اینکه چقدر درآمد داریم در چه سطح ثروتی قرار گرفتهایم، میتوانیم عملکرد بهتری داشته باشیم.نجف گفت: سواد مالی دارای بخشهای مختلفی است و از نحوه خرج گرفته تا قرض گرفتن و قرض دادن و پیدا کردن کار، سرمایهگذاری و اینکه چطور باید به این حیطه وارد شویم چه ریسکهایی دارد و چطور می توان ریسکها را پوشش داد و تصمیمگیری در خصوص اینکه درآمد را بابت چه چیزی صرف کنیم. وی گفت: مهارتهای مالی، سبک تصمیمگیری و نوع زندگی مالی که ما امروز درگیر آن هستیم تحت تأثیر عوامل مختلفی مانند روانشناسی، جامعهشناسی و فرهنگ است که در افراد و قشرهای مختلف سبکهای متفاوتی دارند.

نتیجه اینکه باید بدانیم بازار بورس با بازار دلار، سکه، خودرو، مسکن، لوازم خانگی و... تفاوت دارد. بازار بورس بازار ریسک است و کسانی که در این بازار فعالیت می کنند، باید بدانند هر سهمی که می خرند، می تواند چرخهای تولید و اشتغال را به جریان بیندازد. در حالی که وقتی به بازار دلار یا سکه یا خودرو هجوم می برید، اقتصاد کشور را زمین می زنید و بحران می آفرینید. با این وصف نمی توان از مردم خواست در قالب سرمایه گذاری به سود فکر نکنند اما می توان انتظار داشت افرادی که وارد بازار بورس شده و سرمایه گذاری کرده اند، با یک فراز و فرود دچار یاس و ناامیدی نشوند. بازار بورس این گونه نیست که سهامی بخرید و به خانه بروید بلکه باید دایم به بالا و پایین شدن سهام توجه داشته باشید. باید بدانیم که امروزه در سراسر جهان بازارهای بورس دچار تحولات گسترده ای شده اند. در آمریکا بورس رونق داشته و در اروپا و اسیا بورسها سرخ پوش شده اند. بورس آمریکا نیز چشم به انتخابات ریاست جمهوری دوخته و دایم بالا و پایین می شود.