گروه صنعت و تجارت: حدود سه ماه پس از اعلام خبر رئیس جمهور مبنی بر ضرورت ورود معادن به بورس در اواسط تیرماه سال جاری بود که مدیرکل دفتر سرمایه گذاری و تامین مالی وزارت صمت از تشکیل کارگروه ویژه استفاده بخش معدن از ظرفیت های بازار سرمایه و بورسی شدن معادن کوچک و متوسط، غیرفعال یا دارای پروانه بهره برداری خبر داد. در همین حال روز گذشته و در نشست هم اندیشی ایمیدرو، شرکت های معدنی و صنایع معدنی و رئیس سازمان بورس بود که اعلام شد؛ سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی (ایمیدرو) با همکاری بورس اوراق بهادار، راهبری سبدگردانی شرکت های معدن و صنایع معدنی بازار سرمایه را برعهده گرفت.

خداداد غریب پور در نشست هم اندیشی ایمیدرو، شرکت های معدنی و صنایع معدنی و رئیس سازمان بورس که با هدف حمایت از سهامداران به ویژه سهامداران خرد برگزار شد، گفت: طبق موافقت به عمل آمده، مقرر شد شرکت هایی که فاقد سبدگردانی در بازار بورس هستند، تا سقف ۲۰ درصد از ارزش شناور شرکت متبوع خود را برای تشکیل یک شرکت سبدگردانی، تخصیص دهند. معاون وزیر صمت با بیان اینکه این امر با هماهنگی بورس و تمامی شرکت های معدنی و صنایع معدنی و شرکت های دارای سبدگردان حاضر در بورس انجام می شود، افزود: مدیریت سبدگردانی توسط ایمیدرو و از سوی قائم مقام این سازمان و مدیر عامل شرکت بورس، انجام خواهد شد.

از طرف دیگر در حالی که معاون طرح و برنامه وزارت صنعت، معدن و تجارت از فراهم شدن زمینههای ورود معادن به بورس خبر داده ا ست که فعالان معدنی معتقدند برای پیشبرد اهداف توسعهای، دولت نباید در این زمینه مداخله داشته باشد. مدتهاست مسئولان، توسعه معادن و صنایع معدنی را با تاکید بر نقشه راه معدن، ساخت داخل، فعالسازی واحدهای راکد و غیرفعال، تکمیل طرحهای نیمهتمام با اولویت طرحهای پیشران و نوآورانه، فعال کردن ظرفیتهای خالی واحدها و توسعه زیرساختهای صادراتی از قبیل پایانههای صادراتی و بازارچههای مشترک مرزی در دستور کار قرار داده اند، اما در کنار تمام این اهداف تعریف شده، محدودیتهای اعمالی از طرف دولت عرصه را بر فعالان این عرصه تنگ کرده است.

هرچند بیشتر معادن کشور در اختیار بخش خصوصی است، اما صادرات و بهره وری از آن همچنان با مشکلات زیادی مواجه است. برنامههای زیادی برای توسعه این بخش از سوی دولتمردان اتخاذ شده، اما هیچ یک علاوه بر اینکه نتوانست نیاز صادراتی و حتی تامین داخل را برطرف کند، مشکلات این بخش را پیچیدهتر کرده است. همچنین درباره بلاتکلیفی، تعطیلی و یا سلب صلاحیت شده موضوع تشکیل شرکت سهامی عام پروژه با ورود چندین معدن و یا عرضه یکجا و حراج هر یک از معادن در تابلوی بورس کالای ایران نیز قابلیت اجرایی شدن دارد.

عوامل توسعه در بخش معادن

در همین حال رضا شهرستانی، عضو هیات مدیره انجمن تولیدکنندگان فولاد در گفتگویی اظهار کرد: ورود معادن به بورس با استقبال زیادی مواجه خواهد شد و موضوع واگذاری معدن از طریق بورس میتواند عاملی برای توسعه در این بخش باشد. شفافیت در عرضه یکی از مولفههای اصلی برای حضور در بورس است از اینرو این اقدام تا حد زیادی در ایجاد شفافیت در معاملات معدنی تاثیرگذار خواهد بود. البته برای چنین اقدامی ضروری است که دولت از هرگونه مداخله در امور جداً خودداری کند چراکه اگر دولت برای واگذاری معادن بخواهد به صورت دستوری و مداخلهای تعیین تکلیف کند آن وقت ماهیت اصلی حضور در بورس معنی نخواهد داشت.

به گفته این فعال اقتصادی در بخش تولید فولاد، بیشتر معادن در ایران خصوصی هستند و این نوع واگذاری از طریق بورس خیلی بهتر از انجام کارها در پشت پرده است! لذا بخش خصوصی قطعاً قیمتهای واقعی را ارائه میدهند و حق دولت و مردم محفوظ خواهند ماند و این میتواند از رانتهای رایج در این بخش جلوگیری کند. هرچند این طرح ابتدا از معادن خصوصی کلید میخورد، اما انتظار میرود همین طرح نیز در معادن دولتی نیز آغاز شود.

شهرستانی ادامه داد: واگذاری معادن از طریق بورس بسیاری از ابهاماتی که تاکنون این بخش با آن درگیر بوده را از بین میبرد و این نقطه عطفی برای توسعه اکتشافات و محصولات معدنی خواهد بود. شفافیت و حفظ حقوق مردم و دولت از بخش معادن پارامترهایی است که بارها بر آن تاکید شده است، اما متاسفانه برخی ابهامات در این بخش باعث شده چندان به موضوع توسعه معادن پرداخته نشود، از اینرو صادرات این محصولات نیز با نگرانیهایی از سوی تولیدکنندگان و دولت مواجه شده است، هرچند عرضه سایر محصولات و اقدامات دولت در بورس طی مدتهای قبل نتایج مطلوبی بر جای نگذاشته اما امروز انتظار میرود با این طرح حداقل با حفظ منافع و سرمایههای کشور با شفافیت و بدون هیچ چشم پوشی از هرگونه رانت، واگذاری معادن و سپرده شدن به اهل آن صورت بگیرد .

عضو هیات مدیره انجمن تولیدکنندگان فولاد یادآور شد: شفافیت، رمز موفقیت طرح ورود معادن به بورس است. اگر قرار باشد در این موضوع نیز پیچیدگیهای بوروکراسی، رانت و مداخلات دولت همچنان باقی بماند قطعاً امیدی به سرانجام آن نیست. این طرح باعث میشود متقاضیان با دریافت اطلاعات از اکتشافات و شرایط تولید در معادن آماده ورود به بورس بتوانند در انتخاب خود برای خرید، بیشترین حساسیت را داشته باشند و در نهایت واگذاری با بهترین روش اجرا شود.

شهرستانی با تاکید بر اینکه نیاز امروز اقتصاد به ارزآوری و توسعه صادرات غیر نفتی است، گفت: معادن با بیشترین ظرفیت ریالی - ارزی میتوانند در این راستا مشارکت داشته باشند، اما تمام این اهداف به دور از مداخله دولت و ایجاد رانت قابل دسترسی است.