رد پای عربستان در ترویج تروریسم

کشورهای اروپایی در حال حاضر به یکی از قربانیان عملیات‌های تروریستی تبدیل شده‌اند. در طول چند سال گذشته گروه-های بنیادگرا همچون داعش و القاعده با حمله به پایتخت‌ها و شهرهای مهم اروپایی موجی از ارعاب و هراس را در این قاره ایجاد کرده‌اند. آخرین مورد از این حلقه فعالیت‌های تروریستی نیز در شهر منچستر در انگلیس اتفاق افتاده است. اکنون برای همه روشن شده است که بخش بزرگی از عناصر داعش توسط دولت عربستان جذب و آموزش داده شده‌‌اند. آنان حتی با رسوخ در میان جوانان عرب و مسلمان در کشورهای اروپایی آنان را به خدمت برنامه‌های رادیکال خود درآورده‌اند. عربستان ضمن اعزام بخشی از این نیروها به اروپا بخش بزرگ دیگری از این نیروهای آموزش‌دیده را به عراق و سوریه گسیل داشته است. وظیفه ما این است که مساله را برای تمامی دولت‌ها و جامعه جهانی روشن کنیم و عربستان را در کانون توجه بین‌المللی قرار دهیم. نمی‌توان خارج از منافع ملی رفتار کرد و مواجهه و رویارویی با غرب را به‌گونه‌ای غیرلازم تشدید کرد. این احتمال وجود دارد که در اثر رفتارهای خارج از منافع ملی ـ‌چنان که برخی از تندروهای داخلی به آن بی‌علاقه نیستندـ در غرب ایران‌هراسی به جای عربستان‌هراسی ترویج و توسعه یابد. کشورهای اروپایی اکنون درک درستی از ایران دارند. آنها می‌خواهند روابط مستحکمی با ایران داشته باشند، زیرا این را به‌واقع حس کرده‌اند که ایران مرکز اشاعه تندروی نیست و می‌دانند که ایران دارای یک نظام مردمسالاری بسیار مستحکم است و در ایران عقلانیت و اعتدال حاکم است. ما این را در پیام فدریکا موگرینی برای انتخاب مجدد جناب دکتر روحانی به‌خوبی مشاهده کردیم. از همین ظرفیت می‌توانیم برای توسعه منافع ملی و نزدیکی و مفاهمه در راستای بازی برد-‌برد استفاده کنیم. عربستان بازیگری است که به‌طور طبیعی رو در رو و در مقابل غرب قرار دارد. ما به جای تشریح این مساله برای کشورهای اروپایی و جهان نباید در اثر اشتباه در محاسبه خود را در قالب عربستان تعریف کنیم. مبارزه عربستان با نظام ایران سابقه طولانی دارد. از کشتار حجاج ایرانی در دهه شصت تا حادثه دو سال پیش در منا، همگی نشانه ضدیت سعودی‌ها با ایران است. عربستان علاوه براین مرکز اصلی تروریسم و اشاعه آن در جهان است. پس می‌توان گفت عربستان اکنون دشمن مشترک غرب و ایران است. تندروی و بنیادگرایی رادیکال در عربستان ریشه‌های تاریخی و قدیمی دارد. طی چند سال گذشته موجی از اسلام‌ستیزی به‌خاطر اقدامات عربستان در سطح غرب به وجود آمده است. در واکنش به این اقدام و به‌واسطه بعضی رفتارهای دیگر کشورهای عربی نمی‌توانیم به‌آسانی خود را در مقابله غرب قرار دهیم و ایران را به مرکز غرب‌ستیزی و غرب‌هراسی تبدیل کنیم. اکنون پتانسیل خوبی برای نزدیکی غرب و ایران وجود دارد و هر دوطرف متمایل به مهار تندروی عربستان هستند. ما می‌توانیم از این ظرفیت استفاده کنیم. از طرفی دیگر عربستان ضمن استفاده از داعش اکنون با اسرائیل یک جبهه واحد برای مقابله با ایران ایجاد کرده‌اند. مساله اصلی دشمنی عربستان با ایران است. اسرائیل نیز به‌شدت از این دشمنی استقبال می‌کند، زیرا می‌خواهد از این طریق توجه کشورهای عربی را از مساله فلسطین به سمت دشمنی با ایران توسط اعراب سوق دهد و در این زمینه هم موفق بوده است. ما باید هوشیار باشیم. در حالی که اسرائیل و عربستان در تلاش برای ایجاد جبهه‌ای منطقه‌ای علیه ایران و همراهی غرب با آن هستند، ما نباید بدون هیچ‌دلیلی ضدیت با غرب را تشدید کنیم. غرب‌ستیزی نباید به سیاست اصلی ما تبدیل شود. ما باید با دیپلماسی فعال این توطئه منطقه‌ای را خنثی کنیم. علاوه براین سفر دونالد ترامپ به عربستان باید در قالب دیدگاه و رویکرد کاسبکارانه و تجاری او برای اداره آمریکا تحلیل کرد، نه اینکه این سفر را به‌عنوان بخشی از تلاش‌ها برای مبارزه با تروریسم قلمداد کنیم. آمریکا درصدد دوشیدن عربستان سعودی است. در این زمینه نیز ما باید از ظرفیت‌های خود به‌ویژه با کارت کشورهای اروپایی برای خنثی‌سازی اقدامات آمریکا استفاده کنیم و این معادله را که تاکنون و به‌صورت غیرواقعی علیه ایران بوده، به سمت دشمن اصلی غرب و ایران، یعنی عربستان سوق دهیم. دستگاه خارجی ما باید از فعالیت‌های تروریستی عناصر وابسته به عربستان در منطقه و به‌ویژه در اروپا از جمله همین حادثه شهر منچستر به‌خوبی استفاده کند. ما می‌توانیم با دیپلماسی فعال و همکاری‌های بین‌المللی، تندروی عربستان را در منطقه و جهان مهار کنیم.
* کارشناس روابط بین‌الملل