جزئیات سند تحول قوه قضائیه

سند تحول قوه قضائیه، سندی است که به وسیله رئیس قوه قضائیه تدوین و ابلاغ شده.این سند قراره با تحول هماهنگ در تمام اجزای قوه قضائیه، مسئولیت اصلی این قوه در قانون اساسی یعنی «‏تحقق‏ بخشیدن‏ به‏ عدالت»‏ رو بر دوش بکشه.
سوال اصلی اینه که سند تحول، چگونه قوه قضائیه را متحول میکنه؟
گام نخست جلوگیری از شکل‌گیری اختلاف و جرم
در قدم اول باید کاری کرد که اصلا بین مردم، اختلاف و دعوایی شکل نگیره. در سند تحول برای پیشگیری از وقوع جرم و اختلاف تدابیر مختلفی شده. به عنوان مثال در حال حاضر مردم هنگام خرید و فروش ملک یا خودرو یا هر قرارداد دیگه‌ای، نمی‌دانند طرف دیگه‌ی قرارداد آدم مطمئنی هست یا خیر؟ لذا کلاهبرداران از این خلاء سوءاستفاده کرده و حق مردم رو ضایع می‌کنند. طبق سند تحول برای حل این مسئله، قرار استقوه قضائیه، ایجاد سامانه ای را پیگیری کند که مردم پیش از هرگونه معامله ای بتوانند سوابق عملکرد طرف مقابل شون رو اعتبارسنجی کنند وطبیعتا با اینکار،حج مزیادی از اختلافات، پیش از به وجود آمدن در یک معامله از بین می‌رود.


-پیگیری ایجاد سامانه ای برای اعتبارسنجی معامله کننده
گام دوم حل و فصل دعوا به وسیله خود مردم
حالا فرض کنید به هر دلیلی نتونیم از شکل‌گیری جرم یا اختلاف جلوگیری کنیم. از منظر سند تحول، بهترین روش‌ برای حل‌وفصل پرونده، ورود خود مردمه. برای مثال توی سند تحول پیش بینی شده زمانی که مردم با هم قرارداد می‌بندن، بتونن یک نفر رو هم به عنوان داور تعیین کننتا در صورت اختلاف، داور بدون مراجعه به دادگاه اختلافشون رو حل کنه. نوآوری مهم دیگه اینه که برای دعاوی کیفری مثل توهین و نزاع هم، میانجیگری یا همان ریش سفیدی سابق، پیش‌بینی و به رسمیت شناخته شده.داوری و میانجیگری، ایده‌ایه که در گذشته قرار بوده انجام بشه، حالا در سند تحول، موانع اجراییش برطرف شده و ان‌شاءالله قراره اجرایی بشه.
-ضرورت میانجیگری مردمی با تعیین داور در قراردادها
گام سوم رسیدگی دقیق، سریع و عادلانه
حالا اگه به هر دلیلی، خدایی نکرده کار به دادگاه کشید، سند تحول تاکید داره که پرونده باید با دقت، سرعت و عدالت رسیدگی بشه. به همین منظور برنامه‌هایی در سند تحول پیش‌بینی شده، مانند انتشار برخط آرای قضات برای عموم مردم، ضبط صدا و تصویر دادگاه و راه‌اندازی سامانه شناسایی شهادت‌های دروغ که همگی میتونن دقت و عدالت در رسیدگی به پرونده‌ها رو تامین کنن.برای افزایش سرعت رسیدگی هم سند پیش‌بینی کرده استعلام‌های کاغذی حذف بشه و قاضی پرونده بتونه استعلام رو به صورت الکترونیکی و لحظه‌ای انجام بده.
- انتشار برخط آرای قضات برای عموم مردم
- ضبط صدا و تصویر دادگاه
- راه اندازی سامانه شناسایی شهادت های دروغ
- حذف استعلام های کاغذی و جایگزینی با استعلام الکترونیکی
گام چهارم اجرای دقیق و سریع احکام و حدود
قوه قضائیه تا زمانی که نتونه رای صادر شده توسط دادگاه رو به درستی اجرا کنه، در تامین عدالت موفق نبوده.برای تضمین اجرای درست آرای دادگاه، سند تحول چند راهکار داره. مثلا پیش بینی شده که محکومان فراری از یک سری امکانات اقتصادی و اجتماعی مثل انجام معامله ملک و زمین و خودرو، حتی رانندگی با خودرو محروم بشن. به این شکل، متواری‌شدن برای اون شخص، صرفه نداره و مجبور میشه رای دادگاه رو اجرا کنه.
- محرومیت محکومان فراری از امکانات اقتصادی و اجتماعی به منظور اجرای رای دادگاه
اما قوه قضائیه علاوه بر انجام کارهایی که گفته شد، وظایف دیگه‌ای هم داره که کمتر شنیده شده.
گام پنجم احیای حقوق عامه
برای مثال یکی از ماموریت‌های بسیار مهم قوه، احیای حقوق عامه است. در خیلی از موارد حق عموم مردم ضایع میشه ولی چون شاکی خصوصی وجود نداره، کسی پیگیر احیای حق تضییع شده نمیشه.
یکی از دلایلی که حق مردم ضایع میشه، بی‌اطلاعی اونها از حقوقشونه. سند تحول برای حل این مشکل، دستگاه‌های اجرایی رو ملزم کرده، اطلاعات مورد نیاز مردم رو مثل اطلاعات مربوط به وام‌های خاص قرض الحسنه برای راه‌اندازی کسب‌وکار، یا نحوه دریافت مجوز واردات و صادرات، یا نحوه واگذاری اراضی ملی برای راه‌اندازی کارخانه یا کشاورزی رو شفاف و برخط به اطلاع مردم برسونن.
سند تحول برای پیگیری احیای حقوق مردم، دست به سوی خود مردم دراز کرده. از این به بعد هر یک از آحاد جامعه میتونن شبیه یک دادستان باشن و اگر جرم یا فسادی را مشاهده کردن، میتونن به قوه قضائیه گزارش بدن و نه تنها کسی متعرض آنها نخواهد شد، بلکه از ایشان تقدیر و حمایت نیز خواهد شد.
- الزام دستگاه های اجرایی به شفاف سازی و انتشار برخط اطلاعات
- حمایت و تشویق گزارشگران مردمی به افشای فساد
{گام ششم) نظارت براجرای صحیح قوانین}
یکی دیگه از ماموریت‌های مهم قوه قضائیه، اینه که مطمئن بشیم اگر قانونی تصویب میشه، به درستی اجرا بشه. بسیاری از مشکلاتی که برای مردم پیش میاد، لزوماً ناشی از خطا یا اشتباه مسئولان نیست، بلکه ناشی از اجرا نکردن قانون توسط مسئولان است. به همین منظور بر اساس سند تحول، قوه قضائیه موظف شده «سامانه انتشار عمومی وضعیت اجرای قوانین» را راه اندازی کند تا با کمک مردم از اجرای کامل و صحیح قوانین اطمینان پیدا بکنه.
-راه اندازی سامانه انتشار عمومی وضعیت اجرای قوانین
گام هفتم حمایت از حقوق مالکیت
یکی از مشکلات رایج بین مردم، اختلافات ملکیه که باعث شکل‌گیری تعداد زیادی پرونده میشه. از وظایف قوه قضائیه،حمایت از حقوق مالکیت اشخاصه. برای تحقق این موضوع مهم، سند تحول پیش‌بینی کرده که پس از نقشه‌برداری تمام املاک کشور و رفع اختلافات مرزی املاک، اسناد تک برگی صادر بشه. علاوه بر این لازمه که برای تثبیت حقوق مالکیت افراد، معاملات قولنامه‌ای نیز در محاکم بی‌اعتبار بشه و تنها اسناد رسمی معتبر باقی بمونه.
- رفع اختلافات مرزی املاک با نقشه برداری از تمام املاک کشور
- صدور اسناد تک برگی و بی اعتباری معاملات قولنامه ای در محاکم
گام هشتم اصلاح مجرمان
یک ماموریت دیگر قوه قضائیه، اصلاح مجرمانه. قوه قضائیه اصلاح مجرمان راغیرازمجازات مجرم میدونه. وظیفه قوه قضائیه فقط این نیست که مجرم رومجازات کنه،بلکه بایدمجرم رواصلاح وآسیب وارده به جامعه رونیز بازسازی کنه.در چارچوب سند تحول قضایی باید مجرمان را با ارائه خدمات آموزشی– فرهنگی اصلاح و با
مهارت آموزی، زمینه را برای اشتغال آن‌ها پس از دوره محکومیت فراهم کرد.
- اصلاح مجرمان با ارائه خدمات آموزشی – فرهنگی
- مهارت آموزی به مجرمان با هدف اشتغال پس از دوره محکومیت
حالا چند نکته مهم برای اجرایی‌سازی سند تحول
برای اجرای کامل سند تحول قضایی مقدماتی لازمه که در خود سند تحول ذکر شده.
• اولاً لازمه که تحولات جدی از درون خود قوه شروع بشه. برای مثال تدابیری ایجاد بشه که استقلال و عزت قاضی حفظ شود،شیوه ی جذب نیروی انسانی باید شایسته ‌محور و رقابتی بشه. یا مثلاً ارتقاء، انتصابات و جبران خدمات نیروی انسانی مبتنی بر عملکرد بهتر شون باشه و نظر مردم در جابه‌جایی، عزل و نصب قضات موثر باشه. هم‌چنین امور مالی و قراردادهای داخلی قوه قضائیه برای عموم مردم شفاف بشه.
•ثانیا قوه قضائیه برای اجرائی‌سازی سند تحول، به یاری سایر قوا نیاز داره. برای مثال انجام بعضی از اقدامات ذکرشده در سند تحول مستلزم اصلاح قوانین و مقررات موجوده که در صلاحیت مجلس شورای اسلامی و دولته.
•مهم‌تر از تحول داخل قوه و یاری قوای دیگه، همراهی و کمک مردم در اجرای سند تحوله. در سند تحول قضایی مردم نقش تعیین‌کننده ای در پیشگیری از وقوع جرم تا رسیدگی به اختلافات و اصلاح مجرمان و همچنین در لایه‌ای بالاتر یعنی کشف جرم، تخلفات، فساد، ترک فعل‌ها و تضییع حقوق عامه مشارکت خواهند داشت. مردم میتونن اولا با نظارت و ثانیاً با مطالبه گری به کمک قوه قضائیه در اجرای سند تحول قضائی بیایند.
- شروع اصلاحات از درون قوه قضائیه
- مستلزم اصلاح قوانین و مقررات موجود با یاری سایر قوا
- همراهی و کمک مردم در اجرای سند تحول