گروه اقتصادی – کورش شرفشاهی: چهار سال پیش که دونالد ترامپ وارد کاخ سفید شد و به عنوان رئیس جمهور آمریکا زمام امور را به دست گرفت، تصمیمات و رفتاری از خود نشان داد که دنیا را در تمامی عرصه های اقتصادی و سیاسی به چالش کشید. آمریکا از بسیاری از معاهده های بین المللی خارج شد و تمامی اقداماتی که ترامپ، دولتمردان و مشاوران انجام دادند، در جهت بی آبرو کردن ایالات متحده آمریکا بود. رفتارهای ترامپ به اندازهای احمقانه، کودکانه و نادرست بود که نه تنها دموکرات ها علیه وی موضعگیریهای تندی داشتند، بلکه بسیاری از جمهوریخواهان نیز در اعتراض به این رفتارها از ترامپ فاصله گرفتند و صدای اعتراض جهانی بلند شد. به هر حال دوره چهار ساله ریاست جمهوری رییس جمهوری به پایان رسید که هر نوع توهینی را شنید و بدتر اینکه رسانه های داخلی آمریکا از ترامپ به عنوان فردی روانی یاد کردند. بدترین مورد را در لجبازی ترامپ با آرای انتخابات شاهد بودیم که کشورش را به تقلب و فساد دموکراسی متهم کرد. این رفتار کودکانه ترامپ با کشته شدن ۵ نفر در ورود وحشیانه به کنگره و تخریب اموال دولتی آمریکا به اوج خود رسید. ترامپ با تحریک حامیانش به آشوب، دموکراسی را در کشور مدعی دموکراسی به لجن کشید. بدترین نکته این بود که ترامپ را به عنوان مهره نتانیاهو در گرم کردن بازار ایران ستیزی معرفی می کردند و تمامی کسانی که در مدت ۴ سال ریاست جمهوری کنار ترامپ بودند، نشان دادند که تا چه اندازه بر رفتار ترامپ تاثیر گذار بودند.

پایان ترامپ و آغاز بایدن

در هر صورت جو بایدن که یکی از تاثیر گذاران در تصویب برجام بود، به عنوان رئیس جمهور آمریکا قسم یاد کرد و انتظار جهان این است که بایدن وارد مدار عقلانیت بیشتری شود. اما نکته مهم اینجاست که ایران از فرصت به وجود آمده، نهایت استفاده را داشته باشد. البته قرار نیست زلف اقتصاد و اداره کشور را به آمدن بایدن گرفته بزنیم. فراموش نکنیم که مقام معظم رهبری بر تولید داخلی تاکید کردهاند و اگر قرار است با بایدن به توافقی برسیم، باید از فرصت به وجود آمده برای تقویت توان داخلی استفاده کنیم. اگر قرار است نفتی فروخته شود، باید برای توسعه زیرساخت ها از درآمد آن استفاده کنیم. اگر در نتیجه چهار سال سختی های ناشی از تحریم، توانستیم کشور را اداره کنیم، باید همچنان به آن رویه ادامه دهیم و درآمدهایی که در نتیجه اجرای برجام به دست می آید، برای تقویت زیرساخت ها صرف کنیم. قرار نیست هرآنچه درنتیجه برجام به دست می آید، صرف واردات شود و چوب لای چرخ تولید و اشتغال کشور بگذاریم. فراموش نکنیم که ظرفیتهای بسیاری در کشور مغفول مانده که نیازمند توجه است. با رفع تحریم گشایشی در عرصههای مختلف اقتصادی صورت میگیرد که باید از درآمدهای ناشی از آن در جهت منافع ملی استفاده کنیم تا از بحران چهارساله دوره ترامپ عبور کنیم و بار دیگر به روزهای خوب اقتصادی برسیم.

تمرکز بر رفع تحریم ها

برجام دستاورد توافق ایران با پنج کشور بود. در جلساتی فشرده و بر اساس سیاست برد برد و نرمش قهرمانانه، ایران در نشست ۱+۵ برجام را امضا کرد. در ابتدا برجام دستاوردهای خوبی داشت و رونق اقتصادی را رقم زد، اما با خروج ترامپ از برجام، دستاوردهای این نشست تخصصی و کارشناسی نیمه کاره ماند و نتوانستیم میوه برجام را بچینیم. اما امروز که با آمدن بایدن فضای مذاکره و عقلانیت گرم شده و کم اثر بودن تحریم و شکست سیاست فشار حداکثری اثبات شده، ایران برای آمریکا شرط گذاشته که باید تحریم ها را بردارد و سپس دوباره آمریکا به برجام ملحق شود. بحث بر سر این است که تحریم ها زیان های غیرقابل جبرانی بر اقتصاد کشورمان وارد کرده و امروزه آمریکا باید پاسخگوی زیانهای ناشی از تصمیمات احساسی ترامپ باشد. البته قرار نیست چالش درست کنیم، بلکه همانطور که مقام معظم رهبری تاکید کردند، باید تحریم ها برداشته شود و در ادامه به فکر مذاکره در خصوص مباحث دیگر باشیم. باید بحث بر سر این باشد که اقتصاد به چهار سال قبل بازگردد و همه آن چیزهایی که ۴ سال قبل می توانستیم داشته باشیم و در نتیجه تحریم های آمریکا از دست دادیم، محاسبه و جبران شود.

توجه به اقتصاد درونزا

یکی از اشکالات جدی، خودشیفتگی و ذوق زدگی کاذب است. گاهی افراد آنچنان اظهارنظرهایی می کنند که کشور را در بحران افراط و تفریط قرار می دهند. گاهی برجام را از بیخ و بن منکر می شوند و عده ای دیگر زلف و اقتصاد کشور را به برجام گره میزنند که البته هیچ کدام درست نیست. در گذشته شاهد بودیم که گاهی آنقدر اقتصاد کشور را وابسته به اقتصاد غرب میدانستند که با آمدن ترامپ و خروج آمریکا از برجام، گمان می کردند که همه چیز از دست رفته و امروز با آمدن بایدن همه چیز بهبود می یابد. این افراد دچار ذوق زدگی برجامی شده و می شوند. در مقابل این افراد، عدهای تیشه به ریشه برجام می زنند و با دشمن تراشی ها، فرصت های به دست آمده را نابود میکنند. باید بدانیم که اگر چه بایدن رئیس جمهور آمریکا شده و تفکراتی معتدل تر از ترامپ دارد، اما منافع آمریکا را با منافع هیچ کشور دیگری عوض نمی کند. بنابر این بهترین رویکرد، سیاست برد- برد است. باید بپذیریم که اگر اتفاقی میافتد، ناشی از ایستادگی چهارساله مردم در برابر تحریم ها و تهدیدهاست. بنابر این باید به توان داخلی توجه داشته باشیم و از فرصت بدست آمده استفاده کنیم. باید صنایع داخلی تقویت شود و مراقب باشیم که به دوران وابستگی و قاچاق ۲۵ میلیارد دلاری باز نگردیم.

وحدت ملی زمینهساز افزایش قدرت چانه زنی

متاسفانه تا امروز بیشترین لطمه را از تفرقه و اختلاف دیده ایم. صداهای مخالفی در هر سه قوه به گوش میرسد و از افرادی که در قالب کارشناس یا صاحب نظر اقتصادی و سیاسی اظهار نظر میکنند، با رویکرد حزبی و جناحی وارد مباحث می شوند. این در حالی است که رهبری بارها بر وحدت و همنوایی تاکید کردهاند. امروزه مباحثی همچون شورای عالی سران قوا بنا بر فرمان رهبری تعریف شده تا مباحث بین روسا حل شود و به چالش کشیده نشود. اما همچنان تخریب و توهین در هر قوه نسبت به قوه دیگر به چشم می خورد. در صورتی که باید با همنوایی و همسویی بین قوا و سیاسیون اتحاد عمومی شکل گیرد و قدرت چانه زنی برای رفع تحریم ها و تقویت سیستم دفاعی کشور افزایش یابد. فراموش نکنیم که با وحدت و همگرایی می توانیم از ظرفیت های داخلی به نحو احسن بهره ببریم و اقتصاد ملی را در برابر هجمه ها مقاوم کنیم.

مدیریت فرصت به وجود آمده

بر اساس آنچه تمامی صاحبنظران و کارشناسان مطرح می کنند و اظهارنظرهایی که بایدن و تیم مدیریتی او اعلام کردهاند، بازگشت به برجام قطعی خواهد بود و تحریم ها رنگ می بازد. در نتیجه می توانیم نفت صادر کنیم، درآمدهای قابل توجهی در بخشهای مختلف داشته باشیم، بخش هایی که به دلیل تحریم ها رها شده یا تعطیل شده بود، فعال شود. اما بحث بر سر این است که بازگشت این درآمدها تا چه اندازه می تواند برای اقتصاد کشور موثر باشد. هنگامی که مقام معظم رهبری فرمان اقتصاد مقاومتی را صادر کردند و توجه به اقتصاد درونزا با رویکرد نگاه به اقتصاد برونوز را ریل گذاری کردند، منظور این است که اگر توانستیم به درآمدهای ناشی از رفع تحریم ها دست یابیم، نباید همچون گذشته این ارزها را در اختیار قشرهای مرفه قرار دهیم و در قالب واردات کالاهای لوکس، اختلاف طبقاتی را تشدید کنیم، بلکه باید ماشین آلات، فناوری و پیش زمینه هایی که برای رسیدن به تولید پایدار نیاز داریم، وارد کنیم تا تولید داخل تقویت شود. فراموش نکنیم که چهار سال سخت زندگی با رفتارهای سلیقه ای و غیر منطقی ترامپ را چگونه پشت سر گذاشتیم. بنابر این امروز آنچنان باید مدیریت کنیم تا در صورت بروز تندبادهای بعدی، تاب آوری بالایی داشته باشیم.