روزنامه ابتکار

ایران، عربستان و ترکیه در چرخه تناقض و تفاهم تهران؛ مجهول معادله ریاض - آنکارا

گروه سیاست خارجی- معصومه حسینی اقدم: عربستان و ترکیه دو کشوری که در سالهای گذشته روابط به ظاهر خوبی با یکدیگر داشتند، با تغییر موضع ترکیه در قبال سوریه و شکست مواضع عربستان، روابط دو کشور دچار تنش شد و اوضاع را به تقابل تبدیل کرد. حال با اظهارات سفیر عربستان در آنکارا به‌نظر می‌رسد عربستان بیش از پیش از ترکیه دلخور است. عربستانی که در یارکشی‌های منطقه‌ای بسیاری ازهمراهان خود را از دست داده‌است. عربستان حال در بن بستی گیر افتاده که ترکیه پیش از این با تغییر موضع از آن گریخته‌است. البته همین تغییر مواضع دو کشور برای اصلاح روابط با کشورهای دیگر زمینه‌ای برای تضاد و تنش دو کشور شده‌است. ترکیه با تغییر مواضع و نزدیک شدن به رویکرد ایران و روسیه درقبال سوریه توانست شرایط خود را مدیریت کند. حال با شکست مواضع عربستان در سوریه که رویکرد ترکیه هم در نشست آستانه مبنی بر عدم حمایت از تروریستها، عربستان از ترکیه ناراضی است و همین موضوع عاملی برای کاهش روابط دو کشور شده‌است. عادل بن سراج مرداد، سفیر عربستان در آنکارا در این خصوص در گفت‌وگو با بی.بی.سی. اظهار کرده‌است که رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه همواره شعار برکناری بشار اسد، رئیس‌جمهور سوریه را به‌عنوان تنها راهکار حل بحران در این کشور سر می‌داد، اما مقامات ترکیه و در راس آن اردوغان طی دوره اخیر این شعار را کنار گذاشته‌اند؛ شعاری که روزی خط قرمز ترکیه در موضعش درباره بحران سوریه بود. وی گفت: تلاش‌های دولت ترکیه برای نزدیک کردن مواضعش به روسیه تنها در راستای حفظ منافعش و فرار از بحران‌های داخلی‌اش صورت گرفته‌است. مرداد به حمایت عربستان از اردوغان برای تصدی پست ریاست‌جمهوری ترکیه و همچنین ادامه حمایتش از آنکارا تا به امروز اشاره و تاکید کرد که عربستان از نخستین کشورهایی بود که از ترکیه و دولتش در برابر تلاش برای کودتا حمایت کرد.با اینکه این اظهارات از سوی عربستان تکذیب شده است اما نشانگر روابط پرتنش دو کشور است. درهمین حال زمزمه‌هایی مبنی بر آغاز بحث روابط ایران و عربستان به‌گوش می‌رسد. پس از اینکه وزیر خارجه کشورمان در اجلاس داووس در سوئیس اعلام کرد که ما گام اول را برای برقراری روابط برداشته‌ایم و منتظر اقدام عربستان هستیم و همچنین اظهارنظرهای دیگر مسئولان ایرانی که نشان از چراغ سبزی برای ایجاد زمینه‌ای برای کاهش تنشها میان دو کشور بود، حال با سفر روز گذشته وزیر خارجه کویت به ایران که حامل پیامی برای رئیس جمهوری بود، به‌نظر می‌رسد عربستان هم تمایل به بهبود روابط با ایران دارد. عربستانی که به تازگی با مصر یار دیرینه خود دچار مشکل شده‌است و در میان کشورهای منطقه‌ هم ابهت و اقتدار خود را از دست داده‌است. سه ضلعی روابط ترکیه، عربستان و ایران، چرخه‌ای است که با رویکردهای مختلف هر سه کشور افت و خیزهای زیادی داشته‌است. در شرایط فعلی با تغییر مواضع عربستان و ترکیه بازهم این چرخه شکل جدیدی به خود گرفته‌است. در همین راستا، جعفر قنادباشی کارشناس مسائل خاورمیانه معتقدست: این دو کشور مواضع جدیدی در مسیر اصلاح روابط با کشورهای دیگر گرفته‌اند که در این راه با هم دچار تضادهایی شده‌اند. او می‌گوید: در این راه روابط ایران و ترکیه رو به بهبود است اما با شرایط فعلی عربستان نمی‌توان امیدی به روابط حسنه با ایران داشت چرا که مشکل ایران و عربستان صرفا سیاسی نیست بلکه مربوط به مسائل عقیدتی هم می‌شود. ترکیه نمی‌تواند به مسیر گذشته خود ادامه دهد قنادباشی در خصوص تغییر مواضع ترکیه می‌گوید: ادامه سیاستهای مداخله جویانه ترکیه که در شش سال گذشته پی گرفته بود، در شرایط حاضر امکان پذیر نیست و ترکیه امروز از لحاظ سیاسی بعد از کودتا دچار مشکلات زیادی شده‌است. درگیری با کردها شدت پیدا کرده‌ به طوری که با یک ارتش تروریستی زیرزمینی مواجه است. انفجارها و اتفاقات اخیر هم به صنعت توریسم این کشور ضربه زده‌است که هزینه اقتصادی زیادی برای این کشور داشت. در مجموع شرایط فعلی، ترکیه را از ادامه مسیر گذشته خود بازمی‌دارد و دیگر برای آنکارا امکان پذیر نیست که به راه گذشته خود ادامه دهد. این کارشناس مسائل خاورمیانه ادامه می‌دهد: ترکها پیش از این به دنبال جلب رضایت عربستان و قطر بودند که از این طریق راه درآمدی هم برای خود فراهم کنند. در این راه ترکیه بیشترین کمک را برای انتقال تروریستها به سوریه انجام می‌داد. ترکیه به دلیل مرزی که با سوریه دارد زمینه آن را ایجاد کرده بود که تروریستها با کمک مالی عربستان به ترکیه آمده و از این طریق به سوریه اعزام می‌شدند. در مجموع اقداماتی که کشورهای عربی در سوریه انجام می‌دادند، از طریق ترکیه بود. اکنون چنین اقداماتی از سوی ترکیه امکان‌پذیر نیست. در نتیجه عربستان هم نسبت به سیاستهای ترکیه منتقد است. روابط عربستان و ترکیه شکننده بود قنادباشی با اشاره به حزب حاکم ترکیه تاکید می‌کند: البته به دلیل اینکه حزب عدالت و توسعه یکی از شاخه های اخوان محسوب می‌شد و روابط اخوان و عربستان روابطی خصمانه است لذا روابطی که میان عربستان و ترکیه شکل گرفته‌بود، روابط خاص و موقتی بود که هردو طرف به دنبال بهره‌برداری از آن بود. ترکیه به پول نیاز داشت و عربستان هم به راهی برای ورود کمک‌رسانی به تروریستها. همین روابط شکننده موجب شد تا این دو کشور دوباره به شرایط قبل خود بازگردند.عربستان باز از دیدگاه اخوانی به ترکیه می‌نگرد و همه شکستهای خود در سوریه را به ترکیه نسبت می‌دهد. عربستان نمی‌تواند ایران را جایگزین ترکیه کند این کارشناس درباره مواضع عربستان نیز اظهار می‌کند:عربستان به دنبال این است که خساراتی که متحمل شده‌است، را جبران کند. عربستان درصدد است از موقعیت فعلی نجات پیدا کند، چراکه در نتیجه مداخلات در کشورهای منطقه و کاهش قیمت نفت به شدت تضعیف شده‌‌است. خصوصا جنگ یمن ضربه سنگینی برای عربستان بود. او می‌افزاید: عربستان امروز به دنبال اصلاح سیاستهای خود است همانند ترکیه که سعی دارد شرایط را بهتر کند. هر دو کشور درجهت اصلاح روابط با کشورها گام برمی‌دارند که در این بین دچار تضادهایی شده‌اند. اما اینکه عربستان به سمت ایران می‌آید تا آن را جایگزین ترکیه کند، اینطور نیست. ترکیه سعی کرد به انزوای نسبی که بعد از مداخله شش ساله در سوریه صورت شکل گرفته بود، پایان دهد و روابط خود را با کشورهای مختلف اصلاح کند تا اینکه بیش از این ضربه نبیند. عربستان هم همین‌طور با همه کشورهایی که وارد عرصه خصومت شده‌است، برگشته‌است؛ چراکه موقعیت کنونی موقعیت خطرسازی است. ترکیه برای عادی سازی روابط به ایران نزدیک شد قنادباشی اشاره می‌کند: ترکیه بر اساس عادی‌سازی روابط خود به سمت ایران نزدیک می‌شود، چاره‌ای هم جز این ندارد. حتی شبکه‌های خبری این کشور هم در مذاکرات آستانه این رویکرد را نشان دادند. وقتی ترکیه به روسیه نزدیک شده درنتیجه به ما هم نزدیک شده‌است. وقتی ترکیه تعهد می‌دهد که به گروه های تروریستی- تکفیری کمک نکند، خود نشانه‌‌ای بر همین است. لذا روابط ایران و ترکیه به سمت عادی‌سازی و کاهش مناقشات و تنش‌ها می‌رود. نظام ارتجاعی عربستان مانع رابطه با ایران است این کارشناس مسائل بین‌المللی دیدگاه دیگری در قبال عربستان دارد. او می‌گوید: درباره عربستان مشکلات بسیار زیاد است و این کشور اقدامات بسیار نسنجیده و خصمانه‌ای علیه ایران داشته‌‌است که فهرست طولانی دارد. از مداخله در داخل کشور گرفته تا کمک به منافقین و شرکت در نشست آنها وهمسایه های ایران چه افغاستان، چه عراق و حتی سوریه با به راه انداختن گروه های تروریستی و بسیج آنها علیه جبهه مقاومت. در مسائل حج و برخوردهایی که آنها با ایران داشتند، همه شرایط روابط دو کشور بسیار سخت‌تر کرده‌است. او می‌افزاید: این درحالی است که نظام عربستان، پادشاهی و دیکتاتوری است درصورتی که ترکیه از نظام دموکرات و مردم سالاری نسبی برخوردار است و همین خود بر نحوه ایجاد روابط دو کشور تاثیرگذار است، چرا که دو کشور دموکراتیک که تقریبا از یک نوع رویکرد گزینش مردمی برخوردارند بهتر می‌توانند با هم ارتباط برقرار کنند. درحالی که در عربستان نظامی ارتجاعی بر سرکار است که زیاد نمی‌توانند با سیستمی دموکراتیک مردم سالار نزدیک شوند. سیاست عربستان فعلا این است که وارد عرصه خطر بیشتری نشود. خطراتی که عربستان را در منطقه تهدید می‌کند، آنها را به‌شدت نگران کرده‌است. این کشور به سختی به اعمال فشار توانسته بحرین و حکومت آن را حفظ کند و کوچک‌ترین عقب‌نشینی، به از دست دادن بحرین می‌انجامد. حتی در داخل عربستان برخوردهایی که با شیعیان انجام می‌شود، ناراحت‌کننده بوده و شیعیان این کشور شرایط خوبی ندارند. عربستان حزب الله را تروریست خوانده و سودان و برخی از دیگر از کشورها را آشکارا تطمیع کرد تا با ایران قطع رابطه کنند. این کشور ادعا کرد که ائتلافی از 37 کشور علیه ایران تشکیل داده‌اند. هرگروهی که در ایران به کارهای تررویستی اقدام کرده‌‌است از آنها حمایت کرده‌‌است. همه اینها فهرستی از اقدامات خصمانه عربستان علیه ایران است که بهبود روابط دو کشور را در تنگنا قرار داده‌است. مشکل ایران و عربستان عقیدتی است قنادباشی در پایان تاکید می‌کند: آنچه مهم است این است که ما ماهیت سیستم حکومتی این کشور را قبول نداریم. واقعیت این است که سیستم ارتجاعی غیر مردم سالاری نبایستی بر مکه و مدینه تسلط داشته باشد. این مسئله‌ای عقیدتی است. حتی راه انداختن جریان تکفیری هم تضاد عمیقی با مردم‌سالاری و هم شیعیان و هم اسلام دارد برخورد ایران و عربستان صرفا سیاسی نیست بلکه کارنامه رفتاری عربستان غیرقانونی و قابل شکایت در مجامع بین‌المللی است
لینک منبع خبر
پربازدیدترین‌های روزنامه ها
به امید دیدارِ «یسنا» (شهروند)پرونده‌ای که باز است (اعتماد)افزایش ۳۵ درصدی حقوق بازنشستگان تأمین اجتماعی (خراسان) اخبار ویژه (کيهان)
سایر اخبار این روزنامه
دستیار ویژه رییس‌جمهوری: امنیت در غیاب عدالت و حقوق شهروندی متزلزل می‌شود یکسان سازی نرخ ارز باز هم به تعویق افتاد دشواری های تبدیل 4 به 1 قانونگذاران و کارشناسان سیاسی روند اصلاح قانون انتخابات را بررسی کردند دو راهی طرح و لایحه نگاهی به حواشی اظهارات «عباس جدیدی» درباره هنرمندان سرشاخ با شاخ بز رضا دهکی بی اغراق ایران، عربستان و ترکیه در چرخه تناقض و تفاهم تهران؛ مجهول معادله ریاض - آنکارا نارضایتی تماشاگران تئاتر از اجراهای جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر انتخاب های نازل و چشمان کاملا در روز هفتم پیکر 8 آتش‌نشان شهید از زیر آوار خارج شد زیر ِآوار ِغم انتقاد ابتکار از علنی شدن پرونده فرزندش در جلسه هیات دولت اتخاذ شد شش تصمیم هیات دولت برای کمک به واحدهای خسارت دیده از آتش سوزی ساختما دادستان کل کشور با اشاره به حادثه «پلاسکو»: در حوادث به جای فرافکنی به فکر مردم باشیم