مذاكره به معناي بازي برد- برد است؛ نه امتياز يك طرفه

آرمـــان ملــــی
علیرضــا پورحسیـن: اتفاقاتی که اخیرا در عرصه بین‌الملل رقــــم خورد این نگرانی را به وجود آورده که مبادا ایران همچون گذشته نتواند نقش‌آفرینی کند و در بلندمدت شاهد تاثیرات سوء به دنبال این اتفاقات باشیم؛ اتفاقاتی که در بحبوحه تنش‌ها میان ایران و ایالات‌متحده نگرانی‌ها را دوچندان کرده است و بعضا کارشناسان این اتفاقات را حلقه تکمیل‌کننده منزوی شدن ایران می‌دانند. از اجماع‌سازی‌ها به هر شکل ممکن در چند هفته اخیر علیه ایران با محوریت اروپا گرفته تا رقم خوردن تحولات مهم در قفقاز در غیاب ایران تا همین چند روز پیش که نشست سوریه در دوحه و در غیاب ایران برگزار شد. نشستی که البته سخنگوی وزارت خارجه کشورمان آن را کمک‌کننده به روند آستانه دانسته و آن را جایگزین آن نشست با حضور ایران نمی‌داند. در راستای بررسی این مساله «آرمان ملی» گفت‌و‌گویی با علی بیگدلی، کارشناس مسائل بین‌الملل داشته است که در ادامه می‌خوانید.
 فشارها علیه ایران از کدام جهت در حال افزایش است و با چه اهدافی این جریان آغاز شده است؟
فضای سیاسی در عرصه بین‌المللی به ضرر ایران در حال تغییر است. امروز بایدن تمایلی به برهم زدن اتفاقات خوب پس از رفتن ترامپ ندارد اما تحت فشار شدید کنگره قرار گرفته و کنگره نیز تحت فشار شدید لابی‌های صهیونیستی و عربی مستقر در ایالات‌متحده است؛ مقوله‌ای که روی آن در داخل آمریکا بسیار تاکید می‌شود این است که نباید برجام را به‌تنهایی پیش برد و باید امروز درخصوص مسائل منطقه‌ای و دفاعی ایران نیز مذاکره کرد. آنها یک پکیج ایجاد کرده‌اند تا ایران را بیشتر در تنگنا قرار دهند. نباید این گونه تصور کرد که برجام و دیپلماسی پایان یافته است. آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و اروپا امروز به‌شدت نگران دو ماه دیگر هستند و به همین علت گروسی به دنبال انجام اقداماتی است. در این میان خود ایران نیز نگران است که پس از این مهلت چه باید کرد. همه طرف‌ها به دنبال این هستند تا در دو ماه آینده یک توافقی رقم بزنند. گزارش آژانس اروپا را نیز به تکاپو انداخته است.


 آیا در منطقه نیز از سوی کشورهای ثالث چنین اتفاقی رقم می‌خورد؟
در خاورمیانه نیز اشکال جدیدی از ژئوپلیتیک مدرن در حال شکل‌گیری است که بازیگران اصلی آن ترکیه، روسیه، عربستان و رژیم‌صهیونیستی هستند. سفر لاوروف به حاشیه خلیج‌فارس نیز پیام‌هایی در همین راستا برای ایران داشت. مقامات روسیه نشان داده‌اند به دنبال بازارهای جدید برای خود هستند و ایران را به نحوی به فراموشی سپرده‌اند. این امر در تحولات سوریه و در منطقه نیز به‌وضوح قابل مشاهده است. این اتفاقات فشار را بر ایران بیشتر می‌کند تا راه‌های بیشتری بر ایران مسدود شود. به نظر می‌رسد ایران در حال از دست دادن برخی مناطقی است که همواره در آنها نفوذ سیاسی و امنیتی داشته و این نمی‌تواند یک اتفاق خوب باشد. برگزاری کنفرانس سوریه در غیاب ایران اتفاق خوبی نیست و امروز ترکیه و قطر و روسیه در حال نقش‌آفرینی در این عرصه هستند و ایران را نیز دعوت نکرده‌اند. اگر سیاست‌های اشتباه خود را ادامه دهیم این اتفاق ممکن است در یمن نیز تکرار شود. در عراق نیز به مرور این اتفاق در حال رقم خوردن است و همه دست به دست هم داده‌اند تا عراق را به غرب نزدیک‌تر کنند و سفر پاپ به این کشور نیز خود یک پیام روشن دیگر در این عرصه بود. باید توجه داشت که تغییر در برخی سیاست‌های جزئی و گفت‌وگو مواردی هستند که این روزها به کمک ما می‌آیند و باید در این عرصه‌ها فعال‌تر عمل کنیم.
 ایران به درخواست مذاکره مستقیم برخی مقامات آمریکایی چه پاسخی باید بدهد؟
ایران باید تغییرات جزئی را تا جایی که به منافع ملی ضربه وارد نکند در دستورکار قرار دهد. شرایط با 6سال پیش کاملا متفاوت است. امروز فشارها هم منطقه و هم فرامنطقه‌ای است و باید کاملا هوشیار عمل کرد. ایران باید در نشست مشترک برجام شرکت می‌کرد. باید توجه داشت مذاکره کردن به معنای اعطای امتیاز نیست و در این عرصه امتیازی نیز به‌دست نمی‌آوریم اما ضرورت دارد برای احیای برجام این کار انجام شود. سیاست ضد دیپلماسی ایران امروز کار را دشوار کرده است. امکان ندارد آمریکا به این راحتی تمامی تحریم‌ها را بردارد، زیرا هم تحت فشار کنگره است و هم سرمایه‌گذاری زیادی در این عرصه انجام داده است. باید واقع‌بین بود. هرچند به نظر می‌رسد از طریق جوزف بورل در این روزها رایزنی‌های محرمانه‌ای انجام می‌شود و این شخصیت مهم اروپا در این عرصه نیز کاملا طرفدار ایران است. او تفکرات سوسیالیستی دارد و سیاست خود را حل مشکل و احیای برجام ترسیم کرده است و به همین علت نیز روابط بسیار خوبی با ایران دارد. نباید با سیاست ضد مذاکره این ظرفیت‌ها را از دست داد. فقط دو ماه باقی مانده است و باید در این مدت به جمع‌بندی رسید و در غیر این صورت معادلات باز هم پیچیده‌تر خواهد شد.