روزنامه آفتاب یزد
1399/12/28
طرح‌های بانک مسکن؛ از توهم تا واقعیت
طرح‌های بانک مسکن و حتی تسهیلات آن نمی‌تواند کمکی برای مسکن دار شدن مردم به ویژه جوانان نماید و می‌توان گفت بانک مسکن از وظیفه ذاتی خود فاصله گرفته است و این جاست که دستگاه‌های نظارتی باید عملکرد آن بانک را که مستقیم با مردم در اتباطات است بیشتر مد نظر قرار دهند.به گزارش عصر قانون، بانک مسکن یکی از بانک‌هایی است که هر از گاهی از اوضاع نا به سامان بازار مسکن در کشور برای رفع تکلیف و خودنمایی و فرار از وظیفه ذاتی با ارائه طرح‌های بی‌سر و ته سعی در مطرح کردن خود و عدم پاسخگویی دارد. این در حالی است بسیاری از طرح‌ها ی این بانک به دلیل غیر کارشناسی بودن تا کنون به منصه ظهو ر نرسیده و همچنان در حد حرف باقی مانده است.
>شیوه‌های نا متعارف بانک مسکن
برای اجرای طرح وام ودیعه مسکن مستاجران
اوایل تیر ۱۳۹۸ بود که وزیر اقتصاد در نشست خبری خود از راه‌اندازی صندوقی برای پرداخت وام به مستاجران خبر داد و گفت:« برای حمایت از مستاجران قصد داریم با وام دادن به آن‌ها به تامین رهن مسکن آن‌ها کمک کنیم. راه‌اندازی صندوق حمایت از مستاجران به عنوان یکی از روش‌های اجرای این طرح در بانک مسکن بود که بنابر اعلام این بانک، منابع این صندوق بدون اتکا به منابع دولتی و از محل پس‌اندازهای مردمی تامین میشود و اعطای تسهیلات برای پرداخت تمام یا بخشی از ودیعه (مبلغ رهن) واحدهای مسکونی به مستاجران واجد شرایط و سپرده‌گذاران این صندوق انجام خواهد شد.»
روش دیگری که مورد بررسی و مطالعه قرار گرفت، افتتاح حساب برای متقاضیان به منظور استفاده از امکاناتی همچون دریافت سود سپرده‌گذاری با هدف توانمندسازی مالی به منظور افزایش توان پرداخت در بازار اجاره بود؛ به این معنا که مستاجران بتوانند با پس‌انداز کردن مبالغی در بانک مسکن و دریافت سود، توانمندی مالی بیشتری برای حضور در بازار اجاره مسکن کسب کنند.
پس از مدتی ابوالقاسم رحیمی انارکی، مدیرعامل بانک مسکن گفت که این طرح آماده شده و به بانک مرکزی رفته، اما بانک مرکزی ایراداتی را به آن وارد کرده و به بانک مسکن بازگردانده تا این ایرادات برطرف شود که یکی از مشکلات اصلی این پیش‌نویس نوع عقد در نظر گرفته شده برای تسهیلات بوده که بانک مسکن عقد مرابحه را در نظر گرفته، اما بانک مرکزی با آن مخالفت کرده است. ولی مسئولان بانک میزان سقف این نوع عقد را اعلام نکردند
بعد از گذشت چند ماه از به اصطلاح مطالعات بانک مسکن برای برطرف نمودن ایرادات این طرح، مدیرعامل بانک مسکن اعلام کرد که پیش‌نویس این طرح دوباره تهیه و ایرادات آن برطرف شده است و پس از تایید نهایی در بانک، به زودی این طرح به بانک مرکزی ارسال خواهد شد. این در حالی است که کارشناسان اقتصادی بر این باورند که این طرح اصلا کاربردی نیست چرا که یک بانک مثل بانک مسکن در اوضاع اقتصادی فعلی به هیچ وجه چنین بودجه‌ای ندارد اگر هم بخواهد از راه‌های مختلف این بودجه را تامین کند نباید فراموش کنیم که افزایش نقدینگی آن هم در بازاری مثل بازار مسکن اثری جز تورم به همرام نخواهد داشت. همین مسئله نیز سبب میشود که در دوره‌های بعدی فشار را بر مستاجران بیشتر کند و به عبارتی یک چرخه باطل تورمی را به وجود خواهد آورد. چیزی که در سال ۹۹ شاهد آن بودیم؛ این در شرایطی است که طرح مذکور هیچ گاه به به منصه ظهور نرسید و در حد همان طرح باقی ماند.
>طرح «رها» که روی هوا ماند
از سوی دیگر تا پیش از این وقتی روی سند یک ملک وامی دریافت می‌شد مالکین فقط زمانی می‌توانستند سند آپارتمان‌های وام دار خود را از رهن بانک خارج کنند که تمام اقساط آن پرداخت شده باشد. اما به تازگی بانک مسکن طرحی ارائه داده است که در ظاهر مدعی است این مشکل را حل می‌کند و طی آن شرایطی فراهم میشود که مالکین در صورت تمایل بتوانند فک رهن سند واحد مسکونی وام دار خود را زودتر انجام داده و حتی اقدام به فروش آن کنند.مالکان آپارتمان‌های وام دار با استفاده از طرح «رها» بانک مسکن، بدون اینکه اقساط وام خود را به طور کامل تسویه کنند، می‌توانند در پنج سال آخر دوره بازپرداخت وام، با سپرده‌گذاری ۱۱۰ درصدی از باقی مانده اقساط، سند واحدمسکونی خود را از رهن بانک مسکن خارج کرده و از مزایای آزادی سند آپارتمان خود استفاده نمایند. اما این طرح ناقص با معایب بسیاری همراه شد.
برخی از مشاوران املاک و کارشناسان این حوزه در خصوص طرح «رها» معتقدند که این طرح مانند سایر طرح‌های بانک مسکن به بازار مسکن کمکی نکرده و آن را از رکود خارج نمی‌کند و همچنان مردم از خرید و فروش مسکن اجتناب می‌کنند. آن‌ها مهمترین ایرادی که بر این طرح گرفته اند، بلوکه کردن پول افراد و عدم استفاده آن‌ها از این سپرده است.
برای مثال: اگر یک مالک آپارتمان وام دار بخواهد ملک خود را تبدیل به احسن کند و ملک بهتری را خریداری نماید باید مقداری از پول فروش واحد مسکونی خود را برای آزادسازی سند در بانک به عنوان سپرده قرار دهد و بانک نیز این سپرده را بلوکه می‌کند. راه دیگر برای این مالک این است که خانه تازه خریداری شده را رهن بدهد و پول آن را به عنوان سپرده در بانک قرار دهد. در این صورت عملا مالک سرمایه دیگری برای خرید مسکن ندارد.
ایراد دیگری که بر این طرح می‌گیرند این است که به طور کلی بسیاری از طرح‌ها مانند همین طرح، تا زمانی که اجرایی شوند بسیار زمان می‌برند و حتی بسیاری از آن‌ها لغو میشوند. این یعنی اکثر طرح‌های بانک مسکن معمولا بدون انسجام و ضمانت اجرایی است.
مورد دیگر این است که، افرادی که اقدام به دریافت وام مسکن می‌کنند، اکثرا از قشر ضعیف جامعه هستند و پول نقد آنچنانی ندارندکه بخواهند برای سپرده‌گذاری برای آزادسازی سند قرار دهند. مگر اینکه بانک مسکن این طرح را برای قشر مرفه جامعه در نظر گرفته باشد! به طور کلی نوسانات شدید و نرخ تورم در قیمت مسکن و بازارهای سرمایه گذاری، موجب شده است که این قشر همان خانه فعلی خودرا که با دریافت وام مسکن خریداری کرده‌اند را نگه داشته و برای خرید واحد بهتر ریسک نکنند. سایر تسهیلات و طرح‌های بانک مسکن نیز به همین رویه است، یا اجرایی نمی‌شود و یا به گونه‌ای اجرایی میشود که اگر تاثیرات منفی به وجود نیاورد هیچ تاثیر مثبتی در پی نخواهد داشت!
