روزنامه ابتکار
1400/03/01
چگونه از کودکان و نوجوانان در مواجهه با اخبار بد محافظت کنیم؟ گفت‌وگو به جای کتمان
گروه فرهنگ و هنر – چند روز گذشته افکار عمومی به شدت تحت تاثیر اخبار شوکه‌کننده و ناگوار قتل بابک خرمدین بود. این خبر و حاشیه‌هایش چنان دهشتناک بودند که حتی روان بزرگسالان نیز تحت تاثیر قرار می‌گرفت. اما در دنیای امروز که تکنولوژی در اختیار همه افراد در همه سنین است، تاثیر چنین اخباری بر کودکان و نوجوانان بسیار بیشتر و آسیب‌زا تر است.از روز دوشنبه که خبر قتل بابک خرمدین توسط پدر و مادرش منتشر شد، فضای مجازی پر شد از تحلیل‌ها و گمانه‌زنی‌ها در این خصوص. اما هرچه که می‌گذشت خبرها و حاشیه‌های این جنایت ابعاد وحشتناک‌تری به خود می‌گرفت. نوع جنایت و اعترافات و مصاحبه‌ها در تمامی پیج‌های اینستاگرامی بارگذاری می‌شد. این اخبار به حدی ترسناک بود که بزرگسالان نیز از شنیدن‌شان آزار می‌دیدند چه برسد به کودکان و نوجوانان. به همین دلیل برخی در شبکه‌های اجتماعی با راه انداختن کارزاری یکدیگر را به عدم انتشار این اخبار و مراقبت از کودکان و نوجوانان هنگام مواجهه با این اخبار دعوت می‌کردند. در همین رابطه محمد مظفری، مدیرکل امور اجتماعی و فرهنگی استانداری بوشهر گفته است: این روزها در فضای مجازی هر صفحه‌ای را که باز کنی، صدر خبرهایش اخبار و تصاویر حادثه دلخراش و قتل فجیع اکباتان تهران است. فارغ از اینکه علت این فاجعه چه بوده و چرا رخ داده و برای جلوگیری از تکرارش چه باید کرد، آنچه بیش از اندازه می‌تواند بر روح و روان هر شهروندی تاثیر منفی بگذارد نشر بی‌اندازه، بدون محدودیت و غیر اصولی تصاویر، ویدیوها و حتی مصاحبه‌های غیر رسمی از صفحات مجازی بصورت گسترده‌است، اتفاقی که بطور یقین اثرش از خود قتل بر روان جامعه کمتر نیست.
او همچنین افزود: روانشناسان در بسیاری از موارد برای دور ماندن افراد و خانواده‌ها از استرس و دیگر مشکلاتی روانی تاکید دارند باید از خبرهای بد دوری کرد، ولی در فضای بدون صاحب! مجازی ما هیچ محدودیتی برای نشر خبرها نیست، بویژه اینکه این روزها دسترسی کودکان ما به فضای مجازی و محتوی ارائه شده در آن بسیار آسان شده‌است. اما سوال اینجاست، چگونه میشود از این خبرهای بد دور شد، وقتی با این حجم از ویدیو، تصویر و خبر فجایع در فضای مجازی روبه‌رو هستیم!؟ پاسخ بسیار شفاف و مشخص است، خودمان را مقید کنیم هر خبری را نشر ندهیم و برای نشر هر تصویر ویدیو و خبری عواقب اجتماعی آن را در نظر بگیریم.
مظفری ادامه داد: اگر ما این را بپذیریم صفحات شخصی ما در فضای مجازی محلی برای نشر اخبار عمومی و حوادث نیست تا حدود زیادی در این مسیر راه موفقیت را پیش می‌گیریم. اگر رسانه‌های ریز و درشت ما در راستای اطلاع رسانی شفاف و سالم به مردم باشند و هر خبری را بر ای جذب فالوور نشر ندهند کمتر شاهد نشر اخبار بد در فضای مجازی خواهیم بود.اگر اجازه بدهیم اخبار حوادث را سایت‌ها و کانال‌های تخصصی این حوزه منتشر و در باره آن تحلیل داشته باشند، خیلی از مشکلات حل میشود.
او درباره تاثیر این اخبار بر کودکان و نوجوانان نیز گفت: یقینا تاثیر نشر اخبار حوادث و خبرهای بد بر کودکان و نوجوانان از همه سنین بیشتر است و بر اساس آنچه روانشناسان می‌گویند: عادت به شنیدن اخبار بد علاوه بر تاثیرات منفی در بزرگسالان در بلند مدت بر روح روان کودکان و امنیت روانی بلند مدت آنها تاثیر بسیار بد و غیر قابل جبرانی برجای خواهد گذاشت. پس بهتر است فضای مجازی را تبدیل به فضایی برای احیا و تزریق نشاط به روان خود و خانواده‌هایمان کنیم نه وسیله‌ای برای خدشه‌دار کردن امنیت روانی همشهریان! برای اینکار بیایید به همدیگر قول بدهیم اخبار بد را منتشر نکنیم! بگذاریم اخبار حوادث را فقط رسانه‌ها آن هم رسانه‌های حوزه حوادث منتشر کنند و به عواقب نشر هر خبر و تصویری فکر کنیم.
مجید ابهری، آسیب‌شناس و رفتارشناس اجتماعی، در همین رابطه با اشاره به تاثیر انتشار اخبار منفی و اثر آن در تشدید آسیب‌های اجتماعی گفت: عوامل محیطی ازجمله اخبار منفی، تاثیر مستقیمی بر شرایط روحی و روانی جامعه به ویژه جوانان و نوجوانان دارد.
او با اشاره به اثرات ناامیدی بر نوجوانان در پی انتشار اخبار بد تصریح کرد: افت تحصیلی، افسردگی، اضطراب، اعتیاد و خودکشی ازجمله تاثیرات انتشار اخبار منفی بر نوجوانان است. چرا که بسیاری از اخبار برای نوجوانان مناسب نیست، به همین دلیل خانواده‌ها باید بر روی نوجوانان نظارت داشته باشند. رسانه‌ها و به ویژه صدا و سیما باید در انتشار اخبار کمال دقت را داشته تا تصاویر دلخراش و صحنه‌های کشت و کشتار تروریست‌ها بر روی جوانان تاثیر منفی نگذارد.
او با بیان اینکه اخبار منفی و خشونت‌بار باعث افزایش خشونت میان نوجوانان شده است، عنوان کرد: در حال حاضر آمار درگیری در میان نوجوانان و جوانان بسیار افزایش پیدا کرده و این آمار به ویژه در دختران افزایش چشمگیری داشته است، به همین دلیل میزان آمار خشونت و درگیری در میان خانواده‌ها و بین فرزندان با والدین افزایش پیدا کرده است.
حال این پرسش به وجود می‌آید که چگونه باید چنین اخباری را پوشش داد؟ لیلا جعفری، روانشناس کودک در جواب این سوال گفته است: یکی از ویژگی‌های کودکان این است که به دلیل شکل نگرفتن بخش منطق و توانایی حل مسئله و همچنین به دلیل آنکه نمی‌توانند بین هیجانات واقعی و اتفاقات خیالی تفاوتی قائل شوند، ماجراهای منفی دنیای بیرون را به خودشان نسبت می‌دهند و به نوعی خودشان را مقصر می‌دانند و فکر میکنند حتما نقشی در تنش‌های زندگی بزرگسالان داشته‌اند. بنابراین نیاز است که رده‌بندی سنی در این حوزه نیز لحاظ شود و اگر قرار است اخبار حاوی صحنه‌های خشن یا خبرهای پرخاشگرانه باشد، بهتر است پخش آنها به ساعاتی موکول شود که کودکان خواب هستند. خود والدین بهترین افرادی هستند که می‌توانند مرزگذاری‌ها را در این بخش انجام داده و کودکان را از چنین فضاهایی دور کنند.
او افزود: شاید ما نتوانیم جلوی اقدامات رسانه‌ای مثل تلویزیون را بگیریم، بخصوص در روزهای اخیر با توجه به اتفاقاتی که متاسفانه به صورت تکرارشونده شاهد آنها هستیم و نمی‌توانیم در سطح کلان کاری کنیم که کودکان چنین اخباری را نشوند اما خانواده‌ها خودشان می‌توانند از دسترسی بچه‌ها به این محتواها جلوگیری کنند و هم اینکه اگر بزرگسالان در مواجه با چنین اخباری دچار تنش می‌شوند بهتر است از بروز آنها در مقابل کودکان خودداری کنند. چون وقتی کودکان شاهد تنش و نگرانی والدین و بزرگ‌ترهای خود باشند، علاوه بر اینکه به صورت تقلیدی این تنش و هیجان را تکرار میکنند، احساس گناه، ناارزنده بودن، شایسته نبودن و ناتوانی میکنند و در آنها احساس عذاب وجدانی شکل خواهد گرفت که در بزرگسالی‌شان ممکن است فراموش کنند که این احساس از کجا ناشی میشود اما تا آخر عمر این گره عمیق گریبان‌شان را خواهد گرفت.
اما گاهی گریزی نیست و کودکان ناخواسته در معرض اخبار بد و خشونت‌آمیزی که از رسانه‌های تصویری به نمایش درمی‌آیند قرار می‌گیرند. در چنین مواقعی باید چگونه با کودکان مواجه شد؟ جعفری می‌گوید: در صورت مواجه شدن کودکان با این‌گونه اخبار به جای آنکه توضیح اضافه‌ای بدهیم یا موضوع را کتمان کنیم یا بخواهیم آن را مسئله‌ای غیرواقعی جلوه دهیم، بهترین راهکار این است که در ابتدا سکوت کنیم تا کودک صحبت کند و گوش‌های فعال و شنوایی در مواجهه با آنها داشته باشیم. کودکان در مواجهه با خشونت احساس منفعل بودن و به‌دردنخور بودن است، اما ما با گوش دادن فعال به آنها می‌توانیم این حس را در آنها به‌وجود بیاوریم که می‌توانند حرف بزنند و به راحتی احساس‌شان را بیان کنند. بدین ترتیب می‌توانیم آنها را از فاز منفعل بودن به فاز فعال بدن وارد کنیم و این فعالیت هم این‌گونه است که از چیزی ناراحت شدم و می‌توانم به راحتی درباره آن صحبت کنم و والدین من به‌جای آنکه وانمود کنند هیچ اتفاقی رخ نداده، کاملا واقع‌بینانه با من روبه‌رو شده‌اند و احساسات من را می‌شنوند. یادمان باشد که خشم و پرخاشگری دو موضوع کاملا متفاوت هستند، خشم یک احساس است اما پرخاشگری یک رفتار است. رفتار یک اتفاق طبیعی است، پس به جای آنکه مقابل رفتار بایستیم باید گامی به عقب برداریم و خشمی که در کودک وجود دارد را درمان کنیم. البته مشاوره گرفتن از یک روانشناس کودک هم به شدت در این‌گونه موارد توصیه میشود.
بدون شک چنین اخبار فجیعی نه‌تنها بر روان بزرگسالان، که بر ذهن کودکان و نوجوانان نیز اثر‌های مخربی خواهد گذاشت. پس شاید تنها خانواده بتواند از تاثیر چنین اخبار مخربی بر کودکان و نوجوانان بکاهد.
سایر اخبار این روزنامه
وزیر صمت اعلام کرد
انعقاد ۴۵۱ هزار میلیارد تومان تفاهم نامه توسعه سرمایه گذاری اقتصاد مقاومتی
محمدعلی وکیلی
انتخابات و حساب احتمالات!
تفاوت‌های انتخابات امسال با سال ۱۳۸۴
پدیده انتخابات ۱۴۰۰ چه کسی است؟
افزایش یک میلیون و ۱۷۰ هزار تومانی سبد خوراکی‌ها فقط در دو ماه!
تورم همه چیز را می‌بلعد
دور پنجم، دور نهایی خواهد بود؟
شمارش معکوس برای احیای برجام
«ابتکار» حواشی اخیر درخصوص صحبت‌های وزیر اقتصاد را بررسی می‌کند
قرض یا دست در جیب مردم؟
جنگ 11 روزه به پایان رسید
جشن پیروزی در غزه
معاون اول‌هایی که در جهان رئیس جمهوری شدند
راه دشوار جهانگیری برای پیروزی
چگونه از کودکان و نوجوانان در مواجهه با اخبار بد محافظت کنیم؟
گفت‌وگو به جای کتمان
نماینده روسیه در وین:
مذاکرات احیای برجام، مذاکراتی منحصر به فرد است
امام جمعه مشهد:
کسانی که می‌گویند در انتخابات شرکت نکنید، کافرند
مصباحی‌مقدم:
پیروزی اصولگراها قطعی نیست
