روزنامه خراسان
1400/04/24
پسرفت استان در کشت گلخانه ای
در شرایطی که بحران خشکسالی و هدر رفت آب بخش کشاورزی استان را نشانه رفته است بر اساس آمارهای سالیانه وزارت جهاد کشاورزی از سال 92 تا 98 تنها 270 هکتار به اراضی کشت گلخانه‌ای استان افزوده و توسعه ضعیف کشت گلخانه‌ای در این مدت جایگاه استان را از استان ششم به استان دهم سطح زیر کشت گلخانه‌ای در کشور تقلیل داده است هر چند فعالان کشاورزی و گلخانه داران کشت گلخانه‌ای را مقرون به صرفه نمی‌دانند و جهاد کشاورزی بوروکراسی اداری را مانع اصلی این وضعیت می‌داند. به گزارش خراسان رضوی، حدود یک میلیون هکتار از وسعت 11.7 میلیون هکتاری استان زیر کشت محصول کشاورزی می‌رود. بخش کشاورزی سهم عمده تولید اشتغال و امنیت غذایی استان و کشور را در اختیار دارد که به موازات آن از مجموع 5.5 میلیارد متر مکعب آبی که سالیانه در حوزه‌های مختلف استان مصرف میشود 85 درصد یعنی حدود 4.7 میلیارد متر مکعب به مصرف این بخش می رسد.هرچند استان خراسان رضوی دارای اقلیمی خشک و نیمه خشک است اما به دلیل پیشینه کهن این استان در حوزه کشت و کار بخش عمده اقتصاد استان به کشاورزی متکی است. خشکسالی‌های یک قرن اخیر باعث شد که در دهه 40 بحث ممنوعه شدن دشت‌ها در استان خراسان رضوی مطرح شود و تعدادی از دشت‌های استان ممنوعه اعلام شدند اما در چند دهه اخیر توجه نکردن به این موضوع و صدور پروانه برای حفر چاه‌های جدید از یک‌سو و حفر چاه‌های غیرمجاز و برداشت‌های غیرمجاز در دشت‌های ممنوعه استان از سوی دیگر امروز وضعیت استان را به حالت بحرانی رسانده است به طوری که از 37 دشت استان وضعیت 34 دشت بحرانی شده و میزان کسری مخازن آب‌های زیرزمینی استان به بیش از یک میلیارد متر مکعب رسیده است. بخش عمده کشت و کار در استان خراسان رضوی به صورت سنتی انجام میشود و این کار باعث کاهش نرخ بهره‌وری در این حوزه شده است علاوه بر این ،روش‌های سنتی آبیاری که بیشتر به‌صورت غرقابی انجام میشود باعث شده است بخشی از منابع آبی در این حوزه هدر رفت داشته باشد. کشت‌های نوین و آبیاری‌های نوین یکی از مهم‌ترین راه‌هایی است که کشورها برای جلوگیری از هدررفت انرژی، فرسودگی خاک و به خصوص کاهش مصرف آب در مناطق خشک به کار می‌برند. در ایران نیز کشت‌های نوین و آبیاری‌های نوین سابقه چند دهه دارد. یکی از عمده‌ترین کشت‌های نوین، گلخانه‌ها هستند. بنا بر ادعای کارشناسان حوزه کشاورزی، کشت گلخانه‌ای علاوه بر این که میزان بهره‌وری و محصول دهی را 10 تا 15 برابر افزایش می‌دهد بعضاً مطرح میشود میزان مصرف آب را به یک‌دهم کاهش می‌دهد به طوری که معاون امور عمرانی استانداری در فروردین امسال خاطر نشان کرد توسعه کشت‌های نوین و گلخانه‌ای در استان باعث میشود سالیانه 2 میلیارد متر مکعب در مصرف آب استان صرفه‌جویی شود یعنی دو برابر کسری مخازن آب زیرزمینی استان. اما این موضوع در طول چند سال گذشته به خصوص با توجه به وضعیت بحرانی آب در استان تا چه اندازه‌ای محقق شده است؟ به همین دلیل به بررسی جایگاه استان در توسعه کشت‌های گلخانه‌ای ابتدا بر اساس آمارنامه‌های سالیانه وزارت جهاد کشاورزی از سال 92 تا سال 98 که آخرین آمارنامه کشاورزی کشور منتشر شده است، خواهیم پرداخت. آمار وزارت جهاد کشاورزی چه می‌گوید؟ بر اساس داده‌های آماری وزارت جهاد کشاورزی سطح زیر کشت محصولات گلخانه‌ای کشور در پایان سال 92 معادل 6628 هکتار بوده که سهم استان خراسان رضوی از این میزان کشت گلخانه‌ای تنها 116 هکتار و معادل 1.7 درصد بوده است. یعنی در شرایطی که استان خراسان رضوی 6.7 درصد اراضی کشاورزی کشور را در اختیار داشت جایگاه استان در بین استان‌های دارای کشت گلخانه‌ای کشور رتبه ششم بود. افت 4 رتبه‌ای در سطح زیر کشت گلخانه ای بر اساس داده‌های وزارت جهاد کشاورزی، استان خراسان رضوی در سال 92 سهمی معادل 1.7 درصد سطح زیر کشت گلخانه‌ای کشور را در اختیار داشته است و این عدد در مقابل سهم حدود 7 درصدی استان از کل اراضی کشاورزی کشور به هیچ عنوان سازگاری ندارد. در پایان سال 98 اراضی کل گلخانه ای کشور به ۱۵ هزار و ۶۷۶ هکتار افزایش یافته و اراضی گلخانه‌ای استان به 386 هکتار و سهم استان از اراضی زیر کشت گلخانه ای کشور نیز به 2.4 درصد افزایش یافت. شاید در نگاه اول این توسعه سهم استان گویای افزایش حدود سه برابری گلخانه‌های استان باشد اما وقتی به جایگاه استان در بین دیگر استان‌ها نگاه می‌کنیم خواهیم دید خراسان رضوی در سال 92 جایگاه ششم را در بین استان‌های دارای بیشترین اراضی کشت گلخانه‌ای داشته اما در سال 98 استان چهار رتبه افت کرده است. جایگاه استان خراسان رضوی در کشت گلخانه‌ای در پایان سال98 با سهم 2.4 درصدی از کل گلخانه‌های کشور، رتبه دهم است. استان تهران، جنوب کرمان، اصفهان، یزد، مرکزی، خوزستان، فارس، بوشهر و هرمزگان دارای گلخانه‌های بیشتری هستند. این در حالی است که استان خراسان رضوی در پایان سال آبی 98 با بیش از 1.2 میلیارد متر مکعب کسری مخزن، رتبه نخست کسری مخازن آبی زیرزمینی را در کشور داشته و این موضوع بیانگر آن است که جایگاه استان در حوزه کشت‌های گلخانه‌ای به‌هیچ‌عنوان قابل‌قبول نیست. استان هایی که از خراسان رضوی سبقت گرفتند اگرچه بر اساس داده‌های وزارت جهاد کشاورزی، استان خراسان رضوی در توسعه کشت گلخانه‌ای افزایش سه برابری را تجربه کرده است اما در مقایسه با استان‌های خوزستان، فارس، هرمزگان، بوشهر و استان مرکزی که همه این استان‌ها در سال 92 سطح زیر کشت گلخانه‌ای کمتری نسبت به استان خراسان رضوی داشته‌اند در پایان سال 98 در سطح زیر کشت گلخانه ای در کشور بالاتر از این استان قرار گرفته‌اند و این بیانگر این واقعیت است که حتی استان خوزستان که از نظر آبی بالاترین حجم آب‌های سطحی( رودخانه‌ها) را به خود اختصاص داده در توسعه کشت گلخانه ای بهتر از خراسان رضوی عمل کرده است و استان‌های دیگر که در مناطق خشک واقع شده‌اند نیز در توسعه کشت گلخانه‌ای بهتر از این استان عمل کرده‌اند.اما چرا کشت گلخانه‌ای در استان به رغم تمام برنامه‌ریزی‌ها و هدف‌گذاری‌های دولت و حتی برنامه پنجم و ششم توسعه آن چنان‌که باید توسعه نیافته است؟ طی چند سال گذشته متقاضیان عمده‌ترین دلیل را «بوروکراسی اداری» معرفی کرده بوده‌اند. البته در مقابل مسئولان استان مدعی بوده‌اند که متقاضیان در قالب درخواست احداث گلخانه اقدام به ساخت باغ ویلا می‌کردند و اراضی کشاورزی به ویلا تبدیل می‌شد و این سخت‌گیری‌ها به دلیل تخلفات بوده، هر چند تداخل رویه‌ها در صدور مجوزها و تفسیرهای متفاوت در تفسیر قانون تغییر کاربری، خود یکی از دلایل عمده مانع زایی بوروکراسی اداری در سال‌های اخیر بوده است. چرا کشت گلخانه ای استان توسعه نیافت؟ «ابوالفضل کرباسی شرق»، عضو شورای مرکزی خانه کشاورز استان معتقد است بوروکراسی اداری یکی از مهم‌ترین موانع توسعه کشت گلخانه‌ای در استان است.وی در گفت وگو با خراسان رضوی می‌افزاید: تغییرات قیمت و نوسانات بازار یکی دیگر از عوامل توسعه نیافتن کشت گلخانه‌ای در استان است. زمانی که یک سرمایه‌گذار به طور مثال برای احداث دو هکتار گلخانه برآورد هزینه انجام می‌دهد یا برای تکمیل طرح خود تسهیلات دریافت می‌کند با وجود تمام سخت گیری‌های بانکی،در طول احداث گلخانه قیمت‌ها چند برابر میشود و عملاً امکان تکمیل گلخانه وجود ندارد. دبیر اجرایی نظام صنفی کشاورزی استان اما معتقد است کشت گلخانه‌ای در استان خراسان رضوی مزیت چندانی ندارد. «رضازاده» در گفت وگو با خراسان رضوی خاطر نشان می کند: استان‌های جنوبی نسبت به استان خراسان رضوی مزیت نسبتی بالاتری در کشت گلخانه‌ای دارند به دلیل این که طول روز در این استان‌ها بیشتر است، علاوه بر این، سرمای زمستان خراسان رضوی هزینه‌های زیادی برای کشت گلخانه‌ای به خصوص برای فراهم کردن فضای مطلوب و گرم ایجاد می‌کند. وی می‌افزاید: محصولاتی که در کشت گلخانه‌ای تولید می‌شوند صادرات محور نیستند و در فصل زمستان استان‌های جنوبی در کشت گلخانه‌ای مزیت بالاتری نسبت به خراسان رضوی دارند، محصولات تولیدی گلخانه‌های استان دارای ثبات در رویه تولید نیستند و بیشتر گلخانه‌ها معیشتی هستند، گلخانه‌ها فاقد استاندارد لازم هستند و مصرف سوخت و انرژی در آن‌ها بالاست. گلایه های گلخانه داران «موسی زاده» یکی دیگر از گلخانه داران شهرستان مشهد در این باره به خراسان رضوی می‌گوید: یکی از عمده‌ترین مشکلات کشت‌های گلخانه‌ای مقرون به صرفه نبودن آن است. یعنی محصولی که تولید می‌کنیم در بازار با کمترین سود ممکن و حتی به قیمت تولید شده به فروش می‌رسد، از سویی دیگر هزینه‌های مترتب این صنعت مانند سوخت هر سال بیشتر می شود، بازار محصولات تره‌بار همیشه پایین است و هیچ تقسیم‌بندی برای تولیدات وجود ندارد. هزینه‌های کارگری، کود شیمیایی و بذر وارداتی طی چند سال اخیر چند برابر شده است. وی می‌افزاید: بذر محصولات گلخانه‌ای عموماً وارداتی‌اند و در داخل کشور هنوز آن چنان که باید در این حوزه پیشرفت نداشته‌ایم. مثلاً برای یک گلخانه 3 هزار متری کشت خیار بوته‌ای ما حدود 50 میلیون تومان برای خرید بذر هزینه می‌کنیم، حدود 100 میلیون تومان دیگر هزینه سوخت، کارگر و امثال آن است ولی در نهایت مجبوریم محصولی را که برداشت می‌کنیم با قیمت پایین بفروشیم که سودی عاید نمی‌شود. موسی زاده می‌گوید: امروز هزینه‌های تولید و کشت گلخانه‌ای به حدی زیاد است که سرمایه‌گذاران رغبتی برای ورود به این حوزه ندارند. وی درباره بالا بودن بهره‌وری، برداشت محصول و میزان مصرف آب در کشت گلخانه‌ای می‌گوید: بذرهایی که در کشت گلخانه‌ای به کار می‌رود از نوع پرمحصول هستند و اگر به‌خوبی مراقبت شوند سه تا چهار برابر کشت‌های دیگر محصول می‌دهند. علاوه بر این، با توجه به این که آبیاری کشت‌های گلخانه‌ای به صورت قطره‌ای است و در فضای بسته انجام میشود هدر رفت آب نداریم ،میزان مصرف آب کاهش زیادی می یابد و آب مصرف شده در فرایند تبخیر و تعرق مجدد توسط گیاه جذب میشود. هزینه های کشت گلخانه ای فراتر از تصور «کوهگرد»، دیگر گلخانه دار مشهدی نیز در گفت وگو با خراسان رضوی تصریح می کند: دولت به دلیل مسائل کم‌آبی کشاورزان را به کشت گلخانه‌ای ترغیب می‌کند اما خراسان رضوی از نظر اقلیمی شرایط کشت گلخانه‌ای را دارد؟ کشت گلخانه‌ای یعنی این که ما بتوانیم خارج از فصل، یک محصول را با کمترین هزینه در گلخانه کشت کنیم اما در استان خراسان رضوی با زمستان سرد و خشک هزینه‌های تولید بسیار بالاست در حالی که در استان‌های جنوبی این مشکل وجود ندارد. وی ادامه می‌دهد: هزینه‌های تولید کشت گلخانه‌ای بسیار افزایش یافته است و محصول نهایی که برداشت میشود پاسخ گوی هزینه‌ها نیست. امروز برای احداث یک متر گلخانه با استانداردهای جهانی باید دو میلیون تومان هزینه شود، دولت می‌گوید تسهیلات می‌دهیم آن هم با نرخ 17 و 18 درصد، کشاورز هم برآورد می‌کند که یک زمین دارد و یک تسهیلات دولتی هم دریافت می‌کند که گلخانه احداث کند اما وقتی وارد پروسه میشود، واقعیت با آن چه پیش‌بینی می کرد تفاوت دارد، مثلاً سازه‌ای که تا سال گذشته گلخانه دار با هفت میلیون تومان به طور کامل پلاستیک می‌کرد امروز باید 100 میلیون تومان برای آن هزینه کند، قیمت بذر و کود چندین برابر شده است که مجموع این مسائل باعث میشود که کشت گلخانه‌ای توجیه‌پذیر نباشد. کوهگرد می‌گوید: درست است که در کشت گلخانه‌ای مصرف آب کاهش چشمگیری پیدا می‌کند اما هدف از کشت گلخانه‌ای تنها کاهش مصرف آب نیست. باید برای سرمایه‌گذار و کشاورز کشت گلخانه‌ای توجیه‌پذیر باشد. مطرح میشود که در کشت گلخانه‌ای مثلاً در یک هکتار 10 برابر فضای باز محصول گوجه‌فرنگی برداشت میشود اما این دقیق نیست اول این که در زمین‌های باز هم ما تا 90 تن گوجه‌فرنگی در هکتار برداشت می‌کنیم و در گلخانه آن هم به دلیل نوع بذر هیبریدی که وارداتی است میزان برداشت مثلاً به 150 تن می‌رسد اما هزینه‌های دیگر کشت گلخانه‌ای مانند سوخت و امثال آن را اگر در نظر بگیریم خواهیددید تفاوت چندانی ندارد. «اورانی»،رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان در گفت وگو با خراسان رضوی درباره جایگاه استان در سطح زیر کشت گلخانه ای در کشور،خاطر نشان می کند: استان خراسان رضوی در حوزه کشت گلخانه‌ای در پایان سال 99 در جایگاه ششم کشور قرار گرفته به طوری که در پایان این سال مجموع کشت گلخانه‌ای استان 662 هکتار بوده که از میزان 433 هکتار به صورت کشت متراکم و 229 هکتار به صورت کشت سایبان دار انجام شده است. این در حالی است که در سال 92 استان خراسان رضوی رتبه ششم را در کشت گلخانه‌ای داشته و در سال 98 رتبه دهم توسعه کشت گلخانه‌ای را به خود اختصاص داده است. تضاد آمار وزارت جهاد با جهاد استان درخور توضیح است که آمار ارائه شده توسط جهاد کشاورزی استان و جایگاه استان در سطح زیر کشت سال 99 بنا بر اذعان معاون تولیدات گیاهی این سازمان بر مبنای گزارش‌های درون سازمانی استان است. بنابراین حتی اگر بپذیریم که سطح زیر کشت گلخانه‌ای استان خراسان رضوی در سال 99 به 433 هکتار رسیده است باز هم در مقایسه با آمار استان‌هایی که در سال 98 در رتبه بالاتر از خراسان رضوی قرار گرفته‌اند، پایین‌تر است زیرا نزدیک‌ترین استان هرمزگان است که در سال 98 بیش از 500 هکتار کشت گلخانه‌ای داشته است و بدون شک این استان‌ها در سال 99 سطح زیر کشت گلخانه‌ای خود را ارتقا داده‌اند. بنابراین در بهترین شرایط اگر هیچ استانی در سال 99 از خراسان رضوی در کشت گلخانه‌ای سبقت نگرفته باشد باز هم استان خراسان رضوی در سطح زیر کشت گلخانه‌ای از 9 استان دیگر عقب‌تر است. از وضعیت کشت گلخانه ای رضایت ندارم بااین‌حال رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان از وضعیت توسعه کشت گلخانه‌ای در خراسان رضوی رضایت ندارد. اورانی تصریح می کند: امیدوارم همه پای کار بیایند و کمک کنند که کشت گلخانه‌ای در استان افزایش یابد. وی درباره حمایت‌های جهاد کشاورزی برای توسعه کشت گلخانه‌ای می‌گوید: حمایت ما در حد ارائه تسهیلات است. امسال هم بعد از گذشت حدود پنج ماه هنوز اعتبارات تبصره 18 قانون بودجه 1400 برای تسهیلات گلخانه‌ای به استان‌ها ابلاغ نشده است. هم اکنون پرونده‌هایی برای ایجاد 200 هکتار گلخانه در استان تشکیل شده و در اختیار بانک‌ها قرار گرفته است که تسهیلات به آن‌ها پرداخت شود اما هنوز خبری از منابع نیست. آستان قدس رضوی تقاضای کشت 500 هکتار گلخانه را در اراضی خود ارائه کرده است و چندین سرمایه‌گذار دیگر که قادر هستند وثایق را تأمین کنند به موضوع کشت گلخانه‌ای استان ورود کرده‌اند اما خبری از منابع برای پرداخت تسهیلات گلخانه‌ای به این متقاضیان نیست. اورانی درباره مزیت‌های کشت گلخانه‌ای می افزاید: هر یک هکتار کشت گلخانه‌ای حدود 7 دهم تا یک لیتر در ثانیه آب مصرف می‌کند که در قبال این میزان مصرف آب 430 تن محصول گوجه‌فرنگی برداشت میشود ولی با همین میزان مصرف آب در یک هکتار زمین فضای باز 43 تن گوجه‌فرنگی برداشت میشود. بنابراین این که مطرح می شود کشت گلخانه‌ای بهره‌وری چندانی ندارد صحیح نیست. عمده ترین مشکلات از نگاه جهاد کشاورزی وی درباره عمده‌ترین مشکلات و موانع توسعه کشت گلخانه‌ای در استان خاطر نشان می کند: یکی از مهم‌ترین موانع شرایط دریافت تسهیلات بانکی است، بانک‌ها برای احداث یک گلخانه وثیقه ملکی شهری تقاضا می‌کنند. هزینه‌های احداث سازه گلخانه امروز به شکل سرسام‌آوری افزایش یافته به طوری که احداث یک متر گلخانه بین یک تا یک و نیم میلیون تومان هزینه دارد یعنی یک گلخانه نیم هکتاری امروز بین 5 تا 7.5 میلیارد تومان هزینه احداث دارد و اگر کشاورز یا متقاضی بخواهد تسهیلات دریافت کند باید معادل 1.8 برابر تسهیلات مورد تقاضا وثیقه ملکی افرازی در اختیار بانک قرار دهد. اورانی درباره بذرهای مورد نیاز کشت گلخانه‌ای می‌گوید: در حوزه بذر صیفی‌جات و سبزی‌ها به‌صورت هیبریدی کار زیادی انجام نشده و بذرها وارداتی است و ما هنوز در ابتدای راه هستیم هر چند در تولید بذر غلات کارهایی صورت گرفته است. وی مانع بعدی توسعه کشت گلخانه‌ای را بوروکراسی اداری می‌داند و می‌گوید: تا نیمه اول سال گذشته احداث گلخانه مشمول ذیل تبصره 4 قانون حفظ اراضی کشاورزی قرار داشت اما با رأی دیوان عدالت اداری هر گونه صدور مجوز برای کشت گلخانه‌ای باید در قالب تبصره یک قانون کاربری اراضی کشاورزی انجام شود که شرایط کاملاً سخت‌گیرانه‌تر شده است به طور مثال در تبصره یک باید حتماً سند ملکی افرازی توسط متقاضی ارائه شود. صدور مجوز هم در اختیار کارگروه امور زیربنایی قرارگرفته که خود یک چرخه طولانی‌مدت است و شرایط خیلی سخت‌گیرانه‌تر شده است. رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان می‌گوید: ما در استان خراسان رضوی 13 هزار پلاک ثبتی داریم که ممکن است مثلاً 200 سند از این مجموعه، پلاک‌های حساس از نظر زمین‌خواری باشد. قوانین بازدارنده‌ای را که برای این 200 پلاک حساس زمین‌خواری لازم داریم به‌کل پلاک‌های ثبتی کشور تعمیم می‌دهیم در نتیجه رویه صدور مجوز بسیار سخت‌گیرانه میشود. ما می‌گوییم نباید به خاطر 200 پلاک حساس برای بقیه 12800 پلاک ثبتی متقاضی سخت‌گیرانه عمل کرد و تنها در همان پلاک‌های حساس بازدارندگی و سخت گیری لازم انجام شود که جلوی ویلا سازی و امثال آن گرفته شود. اما معاون عمرانی استانداری معتقد است متولی کشت گلخانه ای در استان خود جهاد کشاورزی و وزارت جهاد کشاورزی است. "میرجعفریان" در گفت وگو با خراسان رضوی اظهار می کند: اگر در بحث تبصره 4 و تبصره یک قانون کاربری اراضی مانعی وجود دارد باید خود متولیان از وزارت جهاد کشاورزی پیگیر رفع این موانع باشند. در کارگروه امور زیربنایی هیچ پرونده ای برای احداث گلخانه معطل نمانده است و ما اولویت را برای متقاضیان کشت گلخانه ای در نظر گرفته ایم. در پایان باید اذعان کرد در شرایطی که بحران کم‌آبی و خشکسالی هر سال بیش از پیش دشت‌های استان، امنیت غذایی و اجتماعی ساکنان خراسان رضوی را تهدید می‌کند، تعیین راهبردی مشخص برای توسعه کشاورزی صنعتی برای ارتقای بهره‌وری و مصرف بهینه آب در این حوزه امری واجب است و تحقق این راهبرد تنها از عهده جهاد کشاورزی برنمی‌آید و لازم است همه دستگاه‌های استان و نمایندگان مردم در استان در مجلس برای جذب حمایت‌های قانونی، مالی و به خصوص ترویج کشت‌های نوین و گلخانه‌ای گام بردارند در غیر این صورت فشار اقتصادی کشاورزان را وادار خواهد کرد که آب خود را به بخش‌های دیگر بفروشند و در آینده نزدیک شاهد خشک شدن کشاورزی استان، مهاجرت کشاورزان و روستاییان و بر هم خوردن امنیت غذایی استان خواهیم بود.
سایر اخبار این روزنامه
عبور دولت الکترونیک از نیمه راه
بربلندای موفقیت با پای کربنی
مادربزرگ 76 ساله تهرانی ورزشکار پرانگیزه بین‌المللی
پایان‌بندی عجولانه و سرسری «دراکولا»
آغاز ترانزیت کالا در دوغارون پس از 5 روز تعطیلی
مذاکرات و زمان بندی 16 ماهه
رکورد واکسیناسیون روزانه شکسته شد
زنگ خطر برای شیر و گوشت
واکنش نمایندگان به اظهارات روحانی درباره قانون لغو تحریم ها
تسلط طالبان بر گذرگاه مرزی با پاکستان
نقش حمام در تاریخ؛ از تالار پذیرایی تا مقر جلسات حزبی!
سرقت با کارت های تبلیغاتی!
پسرفت استان در کشت گلخانه ای
