روزنامه ابتکار
1400/07/01
آیا جنجال‌ها برای نامگذاری روز ملی موسیقی پایان یافته است؟ طنابکشی بر سر روز ملی موسیقی
گروه فرهنگ و هنر – تقویم را که ورق بزنیم روزهای بسیاری را می‌بینیم که به عنوان روزهای ملی مناسبت‌های گوناگون نامگذاری شده‌اند. سال‌ها است که موضوع نامگذاری روزی در تقویم به نام روز ملی موسیقی مورد بحث است. مناسبت‌های گوناگونی نیز برای این منظور مطرح شده است، از روز تولد فارابی گرفته تا تولد محمدرضا شجریان.چند سالی است که حول و حوش اول مهر ماه، یعنی زادروز استاد فقید محمدرضا شجریان، استاد آواز ایران، موضوع نامگذاری روزی به نام روز ملی موسیقی داغ میشود. ماجرا از حدود ۲۰ سال پیش شروع شد، در آن زمان اهالی موسیقی به این نتیجه رسیدند که روزی را به نام روز ملی موسیقی در تقویم ایران ثبت کنند. جرقه چنین پیشنهاداتی حدوداً مصادف بود با تلاش‌های اهالی سینما برای نام گذاری روز ملی سینما. با این همه عده‌ای در ابتدا سالروز تولد ابوالحسن صبا یعنی چهاردهم فروردین را به عنوان روز ملی موسیقی پیشنهاد دادند و پس از آن روز تولد فارابی به عنوان این روز پیشنهاد شد. اجماع بر سر این بود که سالروز تولد فارابی به عنوان روز ملی موسیقی انتخاب شود و پس از پذیرفتن این پیشنهاد توسط شورای فرهنگ عمومی در کمال تعجب این درخواست در مراحل بعدی رد شد. ولی جالب‌تر از همه این است که با تمام این پیشنهادات به علاوه پیشنهاد بعدی یعنی انتخاب اول مهرماه به عنوان روز ملی موسیقی که مصادف است با زادروز استاد محمد رضا شجریان، پس از گذشت دو دهه تلاش هنوز هیچ اتفاق خاصی در این زمینه نیفتاده است! اما چرا تصمیم‌گیری در این زمینه نیاز به گذشت این همه سال دارد؟
اختلافات زیاد و اتحاد نداشتن اهالی موسیقی، مخالفت مسئولان و متولیان فرهنگی با این امر یا هر چیز دیگری می‌تواند پاسخ‌ها به این پرسش باشد، ولی اینکه کدام یک از این پاسخ‌ها بیشتر به واقعیت نزدیک است موضوعی است که همواره در هاله‌ای از ابهام باقی مانده است. با وجود این نبود اتحاد و همدلی و حتی بعضاً دشمنی میان عده‌ای از هنرمندان موضوعی است که نمی‌توان از آن چشم‌پوشی کرد. بی شک دغدغه مشترک هر هنرمندی تلاش در جهت اعتلای فرهنگ و هنر ایران و به وجود آوردن فضایی بازتر برای فعالیت‌های هنری افراد به ویژه نسل آینده است. بدیهی است که نهادها و سازمان‌های مربوطه باید بستر را برای دستیابی به چنین اهدافی فراهم کنند، ولی نباید فراموش کرد که در صورت نبود اتحاد، همدلی و تسامح میان اهالی موسیقی گام نهادن در چنین مسیر طولانی هرگز امکان‌پذیر نخواهد بود.
سال گذشته پس از آنکه استاد شجریان پس از سال‌ها بیماری، دار فانی را وداع گفت، بار دیگر موضوع نامگذاری روز ملی موسیقی، همزمان با اول مهر ماه یعنی تولد این استاد شجریان پررنگ شد. داریوش پیرنیاکان، دبیر و سخنگوی شورای عالی خانه موسیقی ایران، از ثبت اول مهر به نام روز ملی موسیقی گفت و حمیدرضا نوربخش، مدیرعامل خانه‌موسیقی نیز در سخنانش بر آن تاکید ورزید. این پیشنهاد در روزهای بعد با نامه‌های اعضای خانه موسیقی به خانه‌موسیقی ایران شکل جدی‌تری به خود گرفت.
نوربخش، درباره این موضوع به رسانه‌ها گفته بود: «نامهای از سوی خانه موسیقی به شورای فرهنگ عمومی ارائه شده است و در صورت پذیرش این پیشنهاد و تصویب آن از سال آینده اول مهرماه به‌عنوان روز ملی موسیقی در تقویم ما ثبت میشود. ما پیگیر نامه هستیم و امیدواریم به نتیجه نهایی برسد.»
سرانجام شورای عالی و هیات مدیره خانه موسیقی ایران به این اتفاق نظر رسیدند که روز اول مهرماه را به عنوان «روز ملی موسیقی» نامگذاری کنند. کمی بعد خانه موسیقی نامهای به شورای فرهنگ عمومی برای نامگذاری روز ملی موسیقی فرستاد. روال کار در حال طی شدن بود که به یک باره نامهای دیگر منتشر شد. نامه جدید خطاب به وزیر فرهنگ و ارشاد برای ثبت زادروز فارابی (چهارم آذر) به عنوان روز ملی موسیقی بود. در خبرها گفته شد که سی نفر از هنرمندان عرصه موسیقی پای این نامه را امضا کرده‌اند و نام کسانی چون شهرام ناظری، اردشیر کامکار، بیژن کامکار، داریوش طلایی، عبدالوهاب شهیدی، رامبد صدیف، مجید انتظامی، جلیل عندلیبی پای آن درخواست دیده می‌شد.
در بخشی از این نامه آمده است:«ما امضا‌کنندگان این نامه درخواست می‌کنیم که روز «چهارم آذر» که بنا بر مستندات تاریخی زادروز «فارابی» موسیقیدان بزرگ ایرانی و صاحب کتاب «موسیقی کبیر» است، در تقویم کشور به نام «روز موسیقی» درج شود. به گفته کارشناسان تاریخ موسیقی، «فارابی» بزرگ‌ترین موسیقیدان ایرانی پس از اسلام است و اثر او به نام «موسیقی کبیر» بزرگ‌ترین اثری است که درباره موسیقی چه عملی و چه نظری و فلسفه موسیقی، مطرح است.»
این کشمکش‌ها ادامه داشت تا چندی پیش نام دیگری نیز برای نامگذاری این روز به میان آمد. یسنا خوشفکر،فعال فرهنگی هنری، در روزهای اخیر با ارائه مدارکی از تصویب انتخاب روز «آواها و نواهای ایرانی» مصادف با سالروز وفات صفی‌الدین ارموی در سالنامه رسمی ایران به تاریخ ششم بهمن ماه خبر داده است.
در توضیحات این خواننده، آهنگساز و پژوهشگر موسیقی ایران آمده است: «با پیگیری و گفت‌وگوهایی که انجام گرفت، روز موسیقی به مناسبت وفات استاد برجسته نوای خوش، صفی الدین ارموی پذیرفته و پس از سپری کردن روال قانونی، به تایید شورای عالی انقلاب فرهنگی رسید.
بر این اساس ششم بهمن ماه به نام روز «آواها و نواهای ایرانی» برای نخستین بار در گاهشمار رسمی کشور در سال ۱۴۰۱ درج خواهد شد.
اینجانب ضمن شادباش جهت تصویب این روز به دوستداران هنر و فرهنگ این سرزمین به عرض می‌رسانم آنان که با تاریخ موسیقی ایران آشنا هستند، صفی‌الدین ارموی، خنیاگر سده هفتم هجری و صاحب دو اثر مرجع و ارزنده موسیقی به نامهای «ادوار» و «رساله شرفیه»، را نیک می‌شناسند. صفی‌الدین ارموی با بهره‌گیری از آثار و دانش نیاکان و بزرگانی چون اسحاق موصلی وفارابی و تکمیل نظرات آنها و تصحیح فواصل و تدوین و طبقه‌بندی و نغمه‌نگاری (نت‌نویسی) ادوار و مقام‌های موسیقی و انتقال آن به نسل پس از خود، سهم بسزایی در ثبت و ارتقای موسیقی ایران داشت. به گونه‌ای که خنیاگران پرآوازه‌ای چون عبدالقادر مراغی به شرح ادوار او پرداخته‌اند و بزرگانی چون قطب‌الدین شیرازی نیز با الهام از آثار او رساله موسیقی خود را نگاشته‌اند. تاثیر صفی الدین ارموی در پاسداشت موسیقی این سرزمین و ماندگاری هنر خنیاگری و آنچه که از این هنر تا به امروز به دست ما رسیده، بر اهل فن پوشیده نیست.
اکنون جای بسی خرسندی است که خنیاگران ایران زیر نام صفی الدین ارموی ستاره موسیقی شرق، در روز ششم بهمن گرد هم آیند و این روز فرخنده را جشن بگیرند و با گرامیداشت این روز، مردم ایران نیز اَبر موسیقیدان سرزمینشان را بهتر بشناسند.»
مهم‌ترین موضوعی که در این میان ضرورت آن به شدت احساس میشود نامگذاری روزی با عنوان روز ملی موسیقی در تقویم ملی است حال چه تفاوتی دارد این روز مصادف باشد با تولد فارابی یا استاد شجریان یا صفی‌الدین ارموی. بی شک در طول تاریخ موسیقی ایران نه تنها محمدرضا شجریان و فارابی، بلکه افراد دیگری هم چون باربد، نکیسا، عبدالقادر مراغه‌ای، ابوالحسن صبا، حسن کسایی، جلیل شهناز، درویش خان و علی‌نقی وزیری نقش بزرگی در موسیقی ایران داشته‌اند و به حساب نیاوردن تلاش‌های این بزرگان و یا مقایسه آنها با یکدیگر به دور از انصاف است، ولی باید در نظر داشت که ناگزیر باید مناسبتی را به این روز مهم اختصاص داد و این به این معنا نیست که انتخاب چنین روزی از اعتبار و اهمیت شخصی می‌کاهد یا او را نادیده می‌انگارد. برداشت اشتباه از این مسئله می‌تواند آتش اختلافات بین هنرمندان را بیشتر کند.
با این همه فارغ از اینکه در نهایت بهترین گزینه برای اختصاص روزی به نام موسیقی کدام مناسبت می‌تواند باشد، پرواضح است که اختلاف نظرهایی از این دست، عایدی جز تاخیر در ثبت روزی به نام موسیقی در کشور نداشت. و اکنون با تایید گزینه سومی به نام «صفی الدین ارموی» در شورای فرهنگ عمومی، به نظر می‌رسد که قرار است از این پس ششم بهمن را به نام روز «نواها و آواهای ایرانی» بشناسیم.
سایر اخبار این روزنامه
آیا جنجال‌ها برای نامگذاری روز ملی موسیقی پایان یافته است؟
طنابکشی بر سر روز ملی موسیقی
پیمان مولوی
بازارها از فرو ریختن می‌ترسند
رئیس جمهوری ایران در مجمع عمومی سازمان ملل بر چه مسائلی تاکید کرد؟
بی‌اعتمادی به وعده های آمریکا در دوران جدید
دبیر کمیته علمی کشوری کرونا اعلام کرد
گمانه‌زنی‌ها از پیک ششم کرونا در آبان‌ماه
رئیس مجلس شورای اسلامی:
کسری بودجه به معنای دست کردن در جیب مردم است
«ابتکار» ابعاد مختلف اقدام وزارت اقتصاد در انتشار صورت‌های مالی شرکت‌ها را بررسی کرد
نشانه‌های مثبت شفافیت
شروط ایران برای آمریکا و اروپا مشخص شد
خط و نشان برجامی در نیویورک
دستور رئیسی درباره حقوق معلمان و بازگشایی مدارس
فعلا مدارس مجازی یا ترکیبی از حضوری و مجازی است
رئیس قوه قضائیه:
کسانی به نام دفاع از حقوق زن بیشترین ضربه را به زنان می‌زنند
توضیح معاون سازمان ثبت راجع به بخشنامه اخیرش درباره برگ سبز خودرو
آیت الله جنتی:
زمینه برپایی راهپیمایی اربعین فراهم شود
مصوبه واردات خودرو به مجلس برگشت خورد
دفاع مقدس و نقش بی‌بدیل مردم ایلام در جنگ
جانسون خشم پاریس را بر سر فسخ قرارداد زیردریایی به سخره گرفت
