روزنامه ایران
1400/08/03
تشکیل ستاد احیای قنات‌ها در استان خراسان جنوبی
شیما جهانبخشخبرنگار
در شرایطی که همه جا صحبت از کاهش بارندگی و خشکسالی است و هر روز شاهد کاهش تولید در بخش کشاورزی به این دلیل هستیم، استان‌هایی که بتوانند از آب‌های زیرزمینی استفاده بهینه را ببرند، می‌توانند نجات دهنده کشاورزی کشور باشند. در این میان دانش استفاده از قنات‌ها که بر اساس مطالعات علمی به‌هیچ وجه باعث افت آب‌های زیرزمینی و کاهش سطح آبدهی دشت‌ها نمی‌شود، موهبتی است که از نسل‌های دور به ما منتقل شده تا با استفاده از آن، بهترین مدل طرح سازگاری با کم‌آبی را در این شرایط بحرانی اجرا کنیم.
البته استفاده از قنات‌ها در کشور ما همیشه متداول بوده است. به گفته کارشناسان این حوزه، همین 50 سال قبل تمام آب آشامیدنی و کشاورزی خراسان جنوبی از طریق قنوات و چشمه تأمین می‌شد اما در سال‌های اخیر سهل‌انگاری‌ها سبب شد از ۶ هزار و ۳۰ رشته قنات ثبت و شناسنامه‌دار این استان تعداد زیادی مسدود و از زنجیره تأمین آب استان خارج شوند. اما اهمیت این سازه‌های تاریخی و نقش آنها در کاستن از تبعات خشکسالی به حدی بود که باعث شد رئیس جمهوری در سفر اخیر خود به خراسان جنوبی دستور تشکیل ستاد احیا، بازسازی و مدیریت قنوات استان را صادر کند و از مسئولان این استان بخواهد برای احیا قنوات از تمام توان دستگاههای اجرایی استفاده کنند.
آغاز به کار ستاد احیا قنوات در خراسان جنوبی
در همین راستا «حمید ملانوری»، استاندار خراسان جنوبی از شروع به‌کار این ستاد خبر داد و به «ایران» گفت: در راستای تحقق مصوبات سفر رئیس جمهوری، اولین جلسه ستاد احیا قنوات استان برگزار و به دنبال آن 3 کارگروه ضمیمه ستاد احیا، بازسازی و مدیریت قنوات با محوریت دفتر امور روستایی و شوراهای استانداری، مدیریت بحران استانداری و نیز اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان جنوبی تشکیل شد.
وی با بیان اینکه باید از آب قنوات بهره بیشتری ببریم، افزود: مرمت قنوات همیشه از برنامه‌های اصلی استان بوده است اما در حال حاضر با دستور رئیس جمهوری ستاد احیای قنوات تشکیل شده تا کار احیا و مرمت با سرعت بیشتری انجام شود. وی حفاظت و احیا قنوات را از اصلی‌ترین اهداف این ستاد عنوان کرد و اظهار داشت: بعد از سفر رئیس جمهوری در اولین جلسه شورای برنامه‌ریزی و توسعه استان ستاد احیا، بازسازی و مدیریت قنوات خراسان جنوبی تشکیل و اهداف، وظایف و مسئولیت هر دستگاه مشخص شد. دستگاههای ذیربط موظف شده‌اند در قالب اقدامات پیشگیرانه، قنوات را مدیریت کرده تا بیش از پیش دچار تخریب از جمله
سیل زدگی نشود.
اختصاص بخشی از اعتبارات مرز به مرمت قنوات
استاندار خراسان جنوبی با تأکید بر اینکه ما در این ستاد به دنبال کار عملیاتی هستیم و تلاش خواهیم کرد در چند ماه آینده اقدامات جدی در زمینه مرمت قنوات آغاز شود، خاطرنشان کرد: با توجه به اهمیت احیای قنوات در روستاهای حاشیه مرز در راستای تأمین آب و ماندگاری جمعیت در این مناطق در نظر داریم بخشی از اعتبارات مرز و مسائل امنیتی استان را به مرمت قنوات اختصاص دهیم. البته مشارکت مردم در مرمت قنوات مهم و هرچه مالکان در مرمت، حفاظت و صیانت از قنوات نقش پررنگ‌تری داشته باشند زودتر به هدف اصلی ستاد خواهیم رسید. همچنین باید حریم آبی و ساختمان قنوات برای جلوگیری از تخریب در ساخت و سازها به همه دستگاههای اجرایی و عمرانی ارسال شود.
بودجه مستقلی برای مرمت قنوات دیده شود
رئیس ستاد احیای قنوات خراسان جنوبی با تأکید بر اینکه باید ردیف بودجه مستقلی برای مرمت قنوات در برنامه هفتم توسعه دیده شود، گفت: تأمین اعتبار قنوات را باید در برنامه هفتم توسعه پیگیری کنیم تا اهداف ستاد بدون دغدغه دنبال شود. برخی دستگاه‌ها که از آب قنوات نفع می‌برند باید در این زمینه وارد عمل شوند و دستگاههای حمایتی مختلف هم با توجه به کمبود اعتبار باید در مرمت قنوات استان کمک کننده باشند.
ملانوری با تأکید بر اینکه در ستاد احیا، بازسازی و مدیریت قنوات به‌دنبال تغییر نگاه استانی و ملی به موضوع قنوات هستیم، اظهار داشت: در حوزه پروژه‌ها نیز تصمیمات خوبی اتخاذ و مقرر شد ابتدا جایگاه استان در موضوع قنوات مشخص شود تا براساس آن بتوانیم مجموعه‌ای از شاخص‌ها و استانداردها را تعریف کنیم. در نظر داریم براساس این شاخص‌ها، برنامه‌ریزی‌های کوتاه‌مدت، میان‌مدت و بلندمدت انجام شده و برای موفقیت در این راه باید مشوق‌هایی نیز برای مقنی‌ها در نظر گرفته شود.
حفر قنات باعث افت آب‌های زیرزمینی نمی‌شود
«غلامرضا قوسی»، رئیس سازمان جهاد کشاورزی خراسان جنوبی نیز با اشاره به خشکسالی‌های پی‌در‌پی در سال‌های اخیر اظهار داشت: این خشکسالی‌ها سبب شوری و کاهش میزان آبدهی قنات‌ها و چاه‌ها و به‌دنبال آن کاهش بهره‌وری تولید در بخش کشاورزی استان شده است. از این‌رو با حمایت‌های دولت از محل اعتبارات ملی برای جاری شدن آب در قنات‌های آسیب دیده از سیلاب‌ها و قنات‌های نیازمند لایروبی و مرمت در استان 40 میلیارد تومان اعتبار مصوب شده است. وی با اشاره به اینکه حدود ۵۰ سال قبل تمام آب آشامیدنی و کشاورزی استان از طریق قنوات و چشمه تأمین می‌شد، گفت: قنات به‌هیچ وجه باعث افت آب‌های زیرزمینی و کاهش سطح آبدهی دشت‌ها نمی‌شود و از طرفی قنات بهترین مدل برای طرح سازگاری با کم‌آبی است به همین خاطر احیای قنوات از برنامه‌های اصلی وزارت جهاد کشاورزی و دولت است.
مرمت قنات‌ها در گرو مشارکت مالکان و بهره برداران
قوسی افزود: با تشکیل ستاد احیای قنوات در استان، مرمت و بازسازی این سازه‌های ارزشمند سرعت گرفته است اما باید به این نکته توجه کنیم که مرمت قنات‌ها علاوه بر تخصیص اعتبار ملی نیازمند مشارکت مالکان و بهره برداران است. درست است که در مرمت قنات‌ها ۸۵ درصد هزینه مرمت کمک بلاعوض دولت و ۱۵ درصد مشارکت بهره برداران و مالکان است اما تا مشارکت‌های مردمی نباشد، کار زیادی انجام نمی‌شود.
وی با تأکید بر اینکه خراسان جنوبی با ۶ هزار و ۹۴۷ رشته قنات رتبه اول کشور به لحاظ تعداد قنات‌ها را به خود اختصاص داده است، ادامه داد: در خراسان جنوبی ۱۱ هزار و ۸۶۹ منبع آبی کشاورزی وجود دارد که از این تعداد ۲ هزار و ۵۸ حلقه چاه، ۶ هزار و ۹۴۷ رشته قنات و ۲ هزار و ۸۶۴ رشته چشمه هستند.
اما پایدارترین منابع آبی استان همین قنات‌ها هستند زیرا از مجموع ۸۳۲ میلیون متر مکعب استحصال شده بخش کشاورزی استان ۲۰۹ میلیون متر مکعب از قنوات تأمین میشود. همچنین بیش از ۶۰ درصد قنوات استان دارای آب آشامیدنی باکیفیت بالا هستند.
آموزش مقنیان جدید
رئیس سازمان جهاد کشاورزی خراسان جنوبی با تأکید بر اینکه در حال شناسایی و شناسنامه‌دار کردن قنوات بیشتری در استان هستیم، گفت: تاکنون اطلاعات مکانی ۶ هزار و ۳۰ رشته قنات در استان ثبت و شناسنامه‌دار شده است. در این میان شهرستان بیرجند با هزار و ۸۷۵ رشته قنات، رتبه اول تعداد قنوات را در استان دارد.
این مقام مسئول با اشاره به برخی طرح‌های احیا قنات‌های استان گفت: در نظر داریم با آموزش مقنیان جدید، انجمن صنفی مقنی‌ها را در استان راه‌اندازی کنیم تا بتوانیم با استفاده از توان و تخصص نیروهای جوان این میراث کهن استان را احیا کنیم.
همچنین در تلاشیم با تصویب طرح پیشگیری از سیل‌زدگی قنوات در کمتر از پنج سال، تمام قنوات استان را در برابر سیل ایمن کنیم.
سایر اخبار این روزنامه
تأکید بر توسعه و تعمیق روابط تهران و باکو
نظارت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بر صرف بودجه فرهنگی دستگاههای مختلف
شاخص اصلی وحدت فلسطین است
مأموریت سه استاندار برای توسعه اقتصادی
اهدای بازوبند پهلوانی سال 1400
آغاز تزریق دوز سوم واکسن کرونا برای کادر درمان و سالمندان
اجازه ندهیم موج جدید کرونا کشور را غافلگیر کند
تشکیل ستاد احیای قنات‌ها در استان خراسان جنوبی
ورزش رو به روی آیینه
زمین صنعتی از سرمایه‌گذارنماها گرفته شد
طلسم شکنی؛ هدف آبی‌ها در فولادشهر
بخش خصوصی توانمندی لازم برای پیشرفت شبکه ملی اطلاعات را دارد
