روزنامه خراسان
1400/08/05
آب و خاک و آتش
مصطفی عبدالهی – اوضاع بحران‌های محیط زیستی کشور آن‌قدر نگران‌کننده شده که حتی مجمع تشخیص مصلحت نظام نیز نسبت به آن حساسیت نشان داده و گزارش‌هایی تحلیلی دراین‌باره منتشر کرده است. کمیسیون زیربنایی و تولیدی مجمع، در سه شماره اخیر پژوهشنامه محیط زیست خود، ذره‌بین خود را روی سه موضوع «بحران آب»، «فرسایش و آلودگی خاک» و همچنین «آتش‌سوزی جنگل‌ها» انداخته و با اشاره به وضعیت کشور در این حوزه‌ها، راهکارهایی را برای مدیریت آن ارائه کرده است. آن‌چه در ادامه می‌خوانید، نگاهی به سه پژوهش مجمع است. پیش‌بینی آبی نگران‌کننده؛ تشنگی بیشتر و فربه‌تر شدن بیابان‌ها «جامع‌نگری برای حل بحران آب در ایران»، عنوان دومین پژوهش کمیسیون تخصصی مجمع است که در آن آمده: «همزمان با تغییرات اقلیمی در جهان، دمای هوا در ایران هم از سال1350 تا 1398، حدود 2.1 درجه سلسیوس افزایش داشته است». در این پژوهش آمارهای مربوط به کاهش بارندگی‌ها، افزایش بارش‌های سنگین، کاهش ذخایر سدها و برداشت‌های بی‌رویه آب از منابع تجدیدپذیر هم ذکر شده و علاوه بر آن، به یک پیش‌بینی نگران‌کننده نیز اشاره شده است: «بر اساس پژوهش بخش مطالعات جوی ناسا، طی سال‌های آینده، کشور ما در کنار چندین کشور دیگر، با لبانی تشنه‌تر از گذشته، بزرگ و فربه‌تر شدن بیابان‌ها را شاهد خواهد بود». احتمال تشدید پیامدهای اقتصادی، اجتماعی و حتی سیاسی و این هم آثار و پیامدهای تلخ احتمالی: «قطعی آب شرب، جیره‌بندی و تنش در شهرهای متکی به منابع آبی سدها، کاهش تولید دیم محصولات استراتژیک کشاورزی، معضلات محیط زیستی، کاهش تولید علوفه مصرفی دام و افزایش قیمت فراورده‌های گوشتی و لبنی، چالش در تامین انرژی برق آبی، مهاجرت روستاییان کشاورز به حاشیه کلان‌شهرها، احتمال شدت یافتن بحران‌های آبی در حوضه‌های مشترک مرزی». کمیسیون مجمع، راهکارهای مهم در مواجهه با این بحران را هم مشخص کرده است: * توجه به دوگانه سیل-خشکسالی * مدیریت عرضه، تقاضا و مصرف * استفاده از ظرفیت‌های قانونی از جمله برنامه ملی سازگاری با کم‌آبی * مدیریت حقابه‌های مرزی کشور میانگین فرسایش خاک در کشور، 3 برابر میانگین جهانی «مدیریت فرسایش» و «جلوگیری از آلودگی»، دو عامل مهم برای حفاظت از خاک است که طبق گزارش کمیسیون تخصصی مجمع تشخیص مصلحت نظام، کشور ما در هر دو این حوزه‌ها، عملکرد نامناسبی داشته و به همین دلیل، از یک طرف میانگین فرسایش خاک در کشور حدود 3 برابر میانگین جهانی است و از طرف دیگر، در جلوگیری از آلودگی خاک(مدیریت پسماند و پساب) هم، جزو ضعیف‌ترین کشورهای منطقه هستیم. قاچاق خاک به امارات و قطر همچنان ادامه دارد رسوب سالانه 6 میلیون هکتار خاک و کاهش عمر مفید مخازن سدها، تغییر کاربری غیرمجاز اراضی، تداوم قاچاق خاک از فارس و هرمزگان به امارات و قطر، آلودگی خاک و سفره‌های زیرزمینی به دلیل مدیریت‌نشدن پسماند و پساب، آلودگی خاک به دلیل مصرف بی‌رویه کود در کشاورزی و آثار مخرب زیست محیطی صنایع و معادن بر خاک، مهم‌ترین تبعاتی است که در این حوزه گریبانگیر کشور شده است. راهکارهای پیشنهادی؛ از اجرای الگوی کشت تا برخورد با قاچاقچیان خاک کمیسیون تخصصی مجمع، این راهکارها را هم برای مقابله با بحران فرسایش و آلودگی خاک پیشنهاد کرده است: * پیگیری به‌روز و اجرایی شدن قانون مدیریت پسماند * پیگیری تصویب آیین‌نامه‌های قانون حفاظت از خاک و اجرایی شدن آن * برخورد قاطع با قاچاق خاک از کشور * نظارت دقیق و جلوگیری از تغییر کاربری اراضی زراعی خصوصا در نواحی جنگلی * عزم ملی برای جلوگیری از آلودگی خاک با آموزش، اطلاع‌رسانی و مشارکت مردمی * اولویت یافتن اجرای طرح‌های آبخیزداری و آبخوان‌داری در کشور * اجرای نقشه الگوی کشت و افزایش بهره‌وری بخش کشاورزی از آب * اجرای طرح بازسازی خاک در مناطق آلوده‌شده * تعیین تکلیف استفاده از انواع تثبیت‌کننده‌های شن‌های روان هر سال 1040 آتش سوزی در جنگل‌ها طی 13 سال اخیر، به طور متوسط در هرسال 1040 فقره آتش‌سوزی در جنگل‌ها و 849 فقره در مراتع اتفاق افتاده که طی آن هر ساله 8273 هکتار از سطح جنگل‌ها و نزدیک به 8490 هکتار از مراتع، طعمه آتش‌سوزی شده و از بین رفته است. علت اصلی عمده آتش‌سوزی‌ها نیز عامل انسانی است و در مواردی نیز ایجاد حریق عمدی بوده است. پیشنهاد استفاده از هواپیماهای آب‌افکن بدون سرنشین استفاده از نوآوری‌های جهانی یکی از راهکاری پیشنهادی کمیسیون مجمع برای مقابله با این بحران است؛ فناوری‌هایی همچون سیستم اعلام حریق متصل به درختان، نرم‌افزارهای نقشه‌برداری از مناطق در حال سوختن، ژل‌های ضد آتش، پهپادهای آتش‌نشان و هواپیماهای آب‌افکن بدون سرنشین. تهیه برنامه جامع آموزش و فرهنگ‌سازی در جلوگیری از ایجاد حریق، اجرای تکالیف قانونی، رسیدگی سریع به پرونده‌های تخلفات ایجاد حریق و آموزش تخصصی قضات و ایجاد مرکز هدایتگر امکانات هوابرد و سنجش از دور برای انجام اقدامات واکنش سریع، از دیگر راهکارهای پیشنهادی مجمع تشخیص مصلحت برای مقابله با این بحران است.
سایر اخبار این روزنامه
فوتبال جادو میشود
آرزوهای «کیان ایرانی» بعد از ۵۷ سال فعالیت هنری
منتظر مرغ زیر 30 هزار تومان باشید
دمیدن کرونا در کوره طلاق
پوشک؛ یک متهم کاهش رشد جمعیت!
2 پادشاه در اقلیم پدیده!
گزینه ای روی میز نیست اما ...
جنجال خزانه خالی
دنده عقب آقا رجب!
آب و خاک و آتش
«هیچ» از آدمکشی ۳۰ میلیونی!
اختلال بنزینی
