دور نمای امیرعبداللهیان از آینده مذاکرات

مجاور-  وزیر خارجه کشورمان در اظهارات اخیر خود به سراغ مذاکرات برجامی پیش رو رفت؛ نقض برجام در زمان ریاست جمهوری اوباما، بی نتیجه بودن برجام در صحنه عمل ، تعلل آمریکایی ها برای برداشتن تحریم های دولت ترامپ و توجه به اروپای دوم در مسیر پیش روی مذاکرات هسته ای  بخش های مهمی از سخنان امیر عبداللهیان رئیس دستگاه دیپلماسی کشورمان در گفت و گو با روزنامه ایران است که مشروح آن را در ادامه می خوانید: *قرار بود این توافق، مشکلات اقتصادی ما را حل کند و ما از این توافق نفع اقتصادی ببریم...ولی برجام در زمان خود هم خوب کار نکرد و حتی اوباما اولین نقض کننده این توافق بود. در دوره ترامپ هم که شاهد رفتار خاص وی و خروجش از برجام بودیم، سه کشور اروپایی هم که فقط وعده دادند و اتفاقی رخ نداد. *وقتی ما الان نگاه می‌کنیم، می‌بینیم روی میز یک سند قطور صد و چند صفحه‌ای به نام برجام داریم که چه ‌بسا از آن شش قطعنامه هم کار را برای ایران سخت‌تر کرده است. منظور من نتایج این توافق در صحنه عمل است. *ممکن است از منظر تئوریک و حقوقی بتوان گفت ما قبل از برجام، شرایط خاصی داشتیم و ذیل فصل هفت شورای امنیت بودیم. ولی در این موقعیت و در صحنه عمل، اتفاقی به نفع ایران رخ نداده و تا الان برجام نتایجی برای تحقق منافع اقتصادی ما نداشته و به نفع ما کار نکرده است. این سند با همه فراز و نشیب  تاکنون نفعی از منظر لغو تحریم‌ها برای ما نداشته است. *  برخی طرف‌ها به من می‌گفتند که شما به مذاکرات وین برگردید و از همان نقطه‌ای که از آن خارج شدید، مذاکره کنید؛ یعنی شش دور مذاکره کردیم که در دور ششم توافقاتی انجام شد و نقاط اختلاف و بن‌بست هم در موضوعاتی باقی ماند و آن ها الان از ما می‌خواهند که به وین برگردیم و مذاکرات را از نقطه‌ای شروع کنیم که ترک کردیم. * (و شما قبول نمی‌کنید؟)من در صحبت‌های اولیه خود به سه کشور اروپایی و آقای «جوزپ بورل» و آقای «گوترش» گفتم که ما درباره چگونگی مذاکره و نقطه آغاز آن بحث داریم و در حال جمع‌بندی هستیم اما اگر بخواهیم روند منطقی مذاکره را ببینیم شاید یک راه ساده‌تر وجود دارد و آن این که توافق کنیم دقیقاً به همان نقطه‌ای که ترامپ از برجام خارج شد، برگردیم. * بر‌اساس نظر شخص من اگر برای بازگشت به برجام اراده‌ای جدی در آمریکا وجود داشته باشد، اصلاً نیازی به این همه مذاکره وجود ندارد. کافی است از همین فردا یک فرمان اجرایی از سوی رئیس جمهور آمریکا صادر شود و آن ها اعلام کنند به نقطه‌ای که ترامپ از آن خارج شد، بر‌می‌گردند اما مسئله این جاست ما این اراده و نیت را از آمریکایی‌ها در پیام‌هایشان می‌شنویم، ولی در رفتارشان نمی‌بینیم. * من در واکنش به این درخواست‌ها سؤالم از مقام‌های واسطه این بود که آیا آقای «بایدن» اراده‌ای جدی برای بازگشت به برجام دارد؟ می‌گفتند بله. سؤال می‌کردم که این اراده جدی را چطور می‌خواهد به ما نشان دهد، می‌گفتند که اگر سر میز مذاکره بیاید، نشان می‌دهد. خب آن ها پیشنهادهایی هم از سوی دولت آمریکا داشتند. من به آن ها گفتم: باید نشانه‌ای وجود داشته باشد که ثابت کند شما در این مسیر ثابت‌قدم و جدی هستید بنابراین باید اقدامی را به عنوان نشان دادن حسن‌نیت خود انجام دهید؛ مثلاً 10 میلیارد دلار از پول‌های ایران در بانک‌های خارجی را آزاد کنید. تنها در این صورت است که معلوم می‌شود «بایدن» نیت واقعی دارد. *در این میان برخی ایراد گرفتند که مثلاً ارزش برجام بیشتر از 10 میلیارد دلاری است که وزیرخارجه درباره آن صحبت می‌کند در حالی که هدف من از طرح این پیشنهاد این است که بتوانیم حداقل نشانه و اقدامی مثبت را از سمت آمریکا برای گام برداشتن به سمت برجام ببینیم البته اگر راست می‌گویند که ما تردید جدی در موردش داریم. * اگر چه معتقدیم هرگونه توافق هسته‌ای تأثیرات مثبتی بر وضعیت اقتصادی و بر روابط منطقه‌ای دارد اما نمی‌خواهیم این دو موضوع را به هم گره بزنیم؛ یعنی خود را گرفتار یک مسیر تنگ و تاریک به نام برجام کنیم و همه موضوعات اقتصادی و همکاری‌های منطقه‌ای و هر مسئله دیگر در سیاست خارجی را تحت تأثیر این توافق قرار دهیم. * مذاکره کنندگان ما بارها در گفت‌وگوهای شان به ویژه در ماه‌های آخر دولت دوازدهم  گفته اند برجام به کما رفته یا در حال احتضار است یا گفته اند اصلاً برجام برای ما کار نمی کند. اما به هر حال وقتی از برجام در حال احتضار صحبت می‌کنیم باید این را به عنوان یک واقعیت بپذیریم که گذاشتن همه تخم مرغ‌هایمان در سبد این توافق، سیاست درستی نخواهد بود اما اگر برجام به نتیجه برسد، یعنی تحریم‌ها لغو شود، تأثیرات مثبت خود را خواهد داشت و اصلاً برای رسیدن به همین هدف مذاکره می‌کنیم. * بالاخره توافق هسته‌ای سطحی از تأثیرگذاری را دارد ولی نه با این رویکرد که حتی آب خوردن خود را هم به این توافق گره بزنیم. حجم و واقعیت برجام باید حداکثر 20 درصد فضای ذهنی یک مجری سیاست خارجی را مشغول کند اما اگر این 20 درصد هم به دلیل نوع رویکرد طرف‌های مقابل با فراز و نشیب مواجه شود، این فراز و نشیب نباید سیاست‌های پایدار منطقه‌ای و وضعیت اقتصادی ما را تحت تأثیر قرار دهد.  * باید اتفاقاتی را که در سیاست خارجی رخ داده است، خوب ببینیم؛ به عنوان مثال ما نباید نگاه واحدی به اروپا داشته باشیم چنان که آقای دکتر ظریف هم درباره حوزه اروپا به این جمع بندی نزدیک شده بود که اروپا فقط شامل سه کشور اروپایی که در برجام با ما مذاکره می‌کنند، نیست...برخی ممکن است معتقد باشند نوع برخورد تیم جدید مذاکره کننده، شاید مذاکرات را به بن بست بکشاند، در حالی که واقعاً این طور نیست.  دعوت به مذاکره با چاشنی تهدید از سوی دیگر آنتونی بلینکن وزیر خارجه آمریکا در اظهارات اخیر خود با تهدید به این که همه گزینه ها در قبال ایران روی میز است، ایران را دعوت به مذاکره کرده و گفته است:« دیپلماسی بهترین راه پیش‌رو برای بازگرداندن برنامه هسته‌ای ایران به چارچوبی است که تحت برجام قرار داشت. هنوز فرصتی برای ایران برای بازگشت به مذاکرات هسته ای و پایبندی متقابل به توافق وجود دارد.» وی افزود:«  ما هنوز نمی دانیم که آیا ایران مایل است به گفت وگوها در خصوص توافق هسته ای ملحق شود یا خیر؟  اگر ایران با حسن نیت آماده تعامل فوری در خصوص برجام نباشد همه گزینه ها مدنظر است.» همزمان و در لابه لای اخبار برجامی، لاوروف وزیر خارجه روسیه اعلام کرد که مسکو با هرگونه تغییر در توافق هسته‌ای مخالف است:«او با توجه به احتمال از سرگیری مذاکرات بر سر احیای برجام تا پایان نوامبر گفت که مسکو مخالف هرگونه تغییر در توافق هسته‌ای با ایران است.هر گونه اضافه‌کردن و هر گونه برداشتی به جز شکل اولیه غیرقابل قبول است. آن را می‌توان فقط به شکلی که در سال ۲۰۱۵میلادی توسط شورای امنیت سازمان ملل تصویب شد احیا کرد و ما کاملاً از چنین رویکردی حمایت می‌کنیم. »