محیط زیست ایران در سوگ مادر

«مه‌لقا ملاح» صبح دیروز در 104 سالگی درگذشت؛ بانویی که از او به‌نام مادر محیط زیست ایران یاد می‌کردند.سازمان محیط زیست، بخشی از زندگی‌نامه زنده‌یاد ملاح را منتشر کرده و به این موضوع پرداخته است که چرا او به‌نام مادر محیط زیست ایران شناخته می‌شد: «او بعد از تحصیل در فلسفه و علوم اجتماعی و جامعه‌شناسی در دانشگاه تهران مدرک فوق‌لیسانس علوم اجتماعی گرفت. سپس برای ادامه تحصیل به پاریس رفت و در سوربن علوم اجتماعی خواند و با مدرک دکتری به ایران بازگشت. ملاح در فرانسه دوره کتابداری را نیز در کتابخانه ملی فرانسه گذراند و در بازگشت به ایران در کتابخانه دانشگاه تهران مشغول کار شد. بعد از مدتی در سال ۱۳۴۷ به ریاست کتابخانه موسسه تحقیقات روان‌شناسی برگزیده شد. او پس از بازنشستگی تمام وقت خود را در راه مبارزه برای جلوگیری از آلودگی محیط‌ زیست گذاشت. دکتر مه‌‌لقا ملاح در سال ۱۳۷۳ با مشارکت همسرش و چند استاد دانشگاهی علاقه‌مند به محیط‌ زیست، سازمان غیردولتی زیست‌محیطی «جمعیت زنان مبارزه با آلودگی محیط‌ زیست» را بنیان گذاشت. او دو دهه اخیر عمرش را صرف آموزش زنان خانه‌دار و معلمان مدارس برای آشنایی با محیط زیست و ضرورت حفظ سرزمین کرد و موفق شد این فعالیت را در ۱۶ استان کشور هم گسترش دهد». در پی درگذشت او، دکتر علی سلاجقه، رئیس سازمان حفاظت محیط زیست هم در پیامی نوشت: «مرحومه ملاح بی‌تردید نامی جاویدان و شخصیتی بی‌مانند در محیط زیست ایران است و کوشش‌های بی‌دریغ ایشان برای حفاظت از زیست بوم ایران الگویی برای تمامی فعالان و دوستداران محیط زیست خواهد بود». یک کتاب مرا به سمت محیط زیست کشاند زنده‌یاد دکتر ملاح برای تحصیلات تکمیلی‌اش در مقطع دکتری عازم فرانسه و پس از بازگشت در کتابخانه موسسه روان‌شناسی دانشگاه تهران مشغول به کار می‌شود. در کتابخانه دانشگاه با کتابی درباره محیط زیست روبه‌رو می‌شود که تاثیر عمیقی بر زندگی‌اش می‌گذارد: «از تمام سفارتخانه‌ها خواستم که اطلاعات محیط زیست کشورشان را در اختیارم قرار دهند. مدام مطالعه و تحقیق کردم و به این نتیجه رسیدم باید برای اقدام جمعی دست به کار شویم. دوست داشتم فرهنگ حفاظت از محیط زیست را به مردم بیاموزم.» خانم ملاح بعد از بازنشستگی در سال ۵۶ از طرف سازمان بازرسی کل کشور دعوت به کار شد و در گروه تحقیق شرکت و مشکلات محیط زیستی تهران را بررسی کرد. خانواده ما  زباله تولید نمی‌کرد این فعال محیط زیست از ساکنان قدیمی تهران بود و در خانواده‌ای تربیت شد که زباله تولید نکردن برایشان اهمیت ویژه‌ای داشت:«من در دل خانواده‌ای بزرگ شدم که مادرم قبل از من فعال محیط زیست بود. در خانه ما زباله‌ای تولید نمی‌شد. مادرم قبل از من به این موضوع بسیار اهمیت می‌داد و هیچ‌وقت زباله بیرون نمی‌گذاشت. البته خیلی از مردم آن دوران مثل حالا نبودند و زباله قدیم کم تولید می‌شد. هر فردی در هر خانواده‌ای راه‌حلی برای بازیافت زباله‌اش پیدا می‌کرد. از کاغذ و پلاستیک هم خیلی استفاده نمی‌کردیم. خلاصه سبک زندگی‌مان موجب شده بود، به محیط زیست کمتر آسیب بزنیم و کمتر آن را به مخاطره بیندازیم اما حالا آلودگی‌های جدیدی را وارد این چرخه کرده‌ایم و موجب بروز بیماری‌های جدید هم شده‌ایم که باید زود‌تر به فکر راه‌حل مناسب در این زمینه باشیم. شاید باورتان نشود اما آن موقع مردم کمتر بیمار می‌شدند.» پیش از این در تیرماه گذشته نیز ، کوچه ای در منطقه یک تهران به نام «مه لقا ملاح» نام گذاری شده بود.