روزنامه جوان
1400/08/19
داستان بابک زنجانی‌ها با عرضه نفت و فرآورده‌ها دربورس پایان یافت
سرویس اقتصادی جوان آنلاین: سال‌های سال است که گفته میشود به دلیل تحریم، دولت نمی‌تواند به سادگی نفت صادر کند، از این رو دولت برای تأمین هزینه‌های بودجه‌ای خود با کسری قابل ملاحظه‌ای روبه‌رو است و این کسری بودجه هر ساله از مسیر‌های منتهی به تورم تأمین میشود. در این میان و در طول این مدت که تحریم عامل تنگنای مالی دولت و کاهش ارزش پول ملی و تورم شناخته میشود این سؤال مطرح بوده که چرا اصلاً دولت خود را درگیر فروش نفت کرده است و چرا شرکت ملی نفت این محصول و فرآورده‌های آن را در بازاری، چون بورس انرژی عرضه نمی‌کند تا اشخاص واجد شرایط کار فروش محصولات فوق را انجام دهند و دولت بدون دردسر به منابع حاصله از فروش نفت برسد و اهداف بودجه‌ای خود را پیش ببرد؟ طبیعتاً وقتی از یک یا چند کانال محدود کار فروش یک محصول انجام شود، شناسایی این کانال یا کانال‌ها کار چندان سخت و پیچیده‌ای نیست. به‌ویژه اینکه کار فروش به شکل مذاکره یا غیرسیستمی و آن‌هم توسط بخش دولتی انجام میشود. حال باید گفت سال‌هاست که نفت و فرآورده‌های آن تقریباً به شکل سنتی به فروش می‌رسد از این رو هم تحریم نفت برای دشمنان و بدخواهان ایران تسهیل شده و هم اینکه نهاد دولت به شکل انحصاری و شبه‌انحصاری کار فروش نفت و فرآورده‌ها را برعهده گرفته است و بی‌شک اگر کمک سایر مجموعه‌ها نبود شاید دولت به تنهایی نمی‌توانست مقوله سخت و پیچیده تحریم‌ها را پشت سر بگذارد. در این بین اشخاصی که بر شناسایی و حل مسئله اقتصاد ایران تمرکز دارند، بر این باورند که شاید حوزه نفت و فرآورده‌های نفتی در دهه‌های اخیر توسعه پیدا کرده باشد، اما حوزه بازرگانی و فروش دچار یک عقب‌ماندگی قابل ملاحظه است که با متنوع‌سازی روش‌های فروش نفت و فرآورده‌ها، انتظار می‌رود این عقب‌ماندگی جبران شود. در همین رابطه با علی نقوی، مدیرعامل بورس انرژی ایران گفت‌وگویی انجام دادیم که در ادامه می‌خوانید.با توجه به اینکه خیلی از مردم در مورد بورس انرژی شناخت اندکی دارند، در ابتدا در باره بورس انرژی توضیح دهید.
بورس انرژی یکی از چهار بورس کشور است که در سال ۱۳۹۱ تأسیس شد. با توجه به اینکه انرژی، پیشران اقتصاد ایران است و عمده درآمد‌ها از محل فروش نفت خام و فرآورده‌های نفتی کسب میشود و نفت خام و فرآورده‌های نفتی، عمده‌ترین کالا‌های صادراتی کشور هستند، باید نهادی وجود داشته باشد تا بتواند شاخص قیمت منطقه شود و بورس انرژی می‌تواند نهاد مورد نظر به شمار آید. در بیشتر کشور‌هایی که کالا‌های عمده صادراتی دارند می‌بینید که مکانیزم و ابزار‌های بورس کالای مربوطه، مشابه بورس انرژی به کمک فروش محصولات صادراتی آمده است. در منطقه خودمان هم برخی کشور‌ها معاملات فیزیکی و آتی نفت خام را بعد از راه‌اندازی بورس انرژی ایران در بورس نفت خودشان راه‌اندازی کرده اند. بعضی از کشور‌های دنیا به دلیل اینکه بزرگ‌ترین مصرف‌کننده و تعدادی از کشور‌ها به دلیل اینکه بزرگ‌ترین تولیدکننده انرژی محسوب می‌شوند، اقدام به تأسیس بورس انرژی کرده‌اند که از منظر اقتصاد کلان، اهمیت زیادی دارد. از سوی دیگر وجود امتیاز‌هایی، چون شفافیت، کشف قیمت، تنوع‌بخشی در شیوه‌های فروش و افزایش تعداد بازیگران، در بورس وجود دارد. در بورس انرژی گروه‌های مختلف وارد می‌شوند و در مکانیزم شفاف و منصفانه امکان معامله پیدا می‌کنند در حالی که خارج از مکانیزم بورس بسیاری از این ویژگی‌ها وجود ندارد.
وقتی از انرژی صحبت می‌کنیم، آیا در بورس انرژی معاملات برق هم انجام میشود؟
بله. معاملات برق هم در بورس انرژی انجام میشود، اما این دست معاملات حجم زیادی را به خود اختصاص نداده و حدود ۳ درصد از معاملات برق کشور در این بورس صورت می‌گیرد. اما در حوزه فرآورده‌های نفتی در دو سال گذشته، نقش بورس انرژی بسیار پررنگ بود و با همکاری زیرمجموعه‌های وزارت نفت، توانستیم سهم مناسبی از صادرات فرآورده‌های نفتی را به دست آوریم.
این اعتقاد در بین برخی کارشناسان اقتصادی وجود دارد که بورس انرژی می‌تواند به تصدی‌گری دولت در صادرات انحصاری نفت و به‌خصوص برخی از فرآورده‌ها پایان دهد. آیا واقعاً این‌طور است؟
دقیقاً درست است. بورس انرژی همان بازاری است که هم می‌تواند بار تصدی‌گری فروش نفت و فرآورده‌ها را از روی شانه دولت و مجموعه‌های شبه‌دولتی بردارد هم می‌تواند اشخاص واجد شرایط زیادی را درگیر فروش نفت و فرآورده‌ها کند. این رویداد منطبق با سیاست‌های کلان ابلاغی اقتصاد مقاومتی است که بر تنوع‌بخشی به شیوه‌های فروش و مشارکت دادن بخش خصوصی در فروش تأکید دارد. همچنین دیگر شاهد تکرار داستان‌های مشابه داستان بابک زنجانی‌ها در فروش نفت یا فرآورده‌ها نخواهیم بود.
عرضه نفت و فرآورده‌ها در بورس انرژی صاحب پشتوانه قانونی هم هست؟
حتماً این‌طور است. در سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی، رهبر معظم انقلاب صراحتاً به این نکته اشاره کرده‌اند که شیوه‌های فروش باید متنوع شوند. از سوی دیگر قوانین زیادی در مورد شفاف‌سازی معاملات و مبادلات وجود دارد که از جمله می‌توان به قانون رفع موانع تولید و قانون برنامه ششم اشاره کرد. در عین حال کشف قیمت منصفانه دارایی، چون نفت به عنوان سرمایه ملی و بین‌نسلی مورد تأکید است، بورس انرژی این قابلیت را دارد که نفت و فرآورده‌ها را به شکل مطلوب به فروش برساند و ابزار‌هایی در این بازار وجود دارد یا قابل راه‌اندازی است که می‌تواند خدمات به فروشنده و خریدار و ذی‌نفعان را افزایش دهد و ضمن کاهش زمینه‌های فساد، درآمد‌های دولت را نیز افزایش و ریسک‌های آن را کاهش دهد.
عرضه نفت و فرآورده‌ها در بورس انرژی چه در بعد داخلی و چه صادراتی آیا قابلیت عملیاتی شدن دارد؟ چراکه نفت و فرآورده‌ها، هم با مقوله تأمین مالی دولت سر و کار دارد و هم اینکه خوراک بسیاری از صنایع است.
در بورس انرژی رینگ صادراتی و رینگ داخلی داریم مثلاً متقاضی نفت، گاز یا فرآورده‌ها به رینگ صادراتی رجوع می‌کند و پالایشگاه، پتروشیمی یا نیروگاه نیز به رینگ داخلی می‌تواند مراجعه کند تا خوراک مورد نظر خود را تهیه کند. هم‌اکنون زیرساخت این موضوع در کشور وجود دارد، اما متأسفانه به‌رغم پیگیری‌های مستمر و وجود مواد قانونی همچون ماده ۱۳ قانون رفع موانع تولید هنوز فروش خوراک پالایشگاه‌ها و نیروگاه‌ها که مشتمل بر نفت خام، میعانات گازی، گاز و نفت گاز است از سوی وزارت نفت و شرکت‌های تابعه آن محقق نشده است. امری که علاوه بر شفافیت نظام مالی صنایع پالایشی، پتروشیمی و نیروگاهی، مزایای مالی زیادی را برای دولت و خزانه‌داری کل کشور به همراه خواهد داشت.
از سخنان جناب‌عالی این‌طور برداشت میشود که سیاست‌گذار یا عرضه‌کننده انحصاری نفت (شرکت ملی نفت) نگاه مناسبی به بورس انرژی ندارد و ترجیح می‌دهد نفت به شکل سنتی و مذاکره‌ای و پشت در‌های بسته به فروش برسد، درست است؟
کل سخن این است که بورس انرژی مکانیزم فروش و عرضه نفت و فرآورده‌ها را دارد و مزایای به‌مراتب بیشتری هم برای سیاست‌گذار، هم برای عرضه‌کننده، هم خریدار، هم تحلیلگر و... دارد، خب وقتی این زیرساخت در کشور وجود دارد چرا از آن برای عرضه نفت و فرآورده‌ها به صورت مناسب بهره نبریم.
بورس انرژی زمانی تأسیس شد که ایران تحت تحریم نفتی امریکا قرار داشت و همچنان قرار دارد. شاید شرکت ملی نفت به‌عنوان متولی فروش نفت این‌گونه توجیه کند که در شرایط تحریمی امکان عرضه مستمر و اقتصادی نفت و فرآورده‌ها در بورس انرژی وجود ندارد. آیا این توجیه صحیح است؟
ابزار‌های متنوعی در بورس وجود دارد تا به کمک عرضه‌کنندگان بیاید. از منظر حفظ و حراست از اطلاعات خریدار و فروشنده مقررات متقن و محکمی در بازار سرمایه وجود دارد تا در عین شفافیت، اطلاعات نیز به سادگی درز نکند؛ بنابراین این توجیه که در شرایط تحریم نمی‌توان از زیرساخت بورس انرژی برای عرضه و فروش نفت و فرآورده‌ها بهره برد، توجیه مناسبی نیست، اتفاقاً در چنین شرایطی باید عرضه مستمر و منظم نفت و دیگر فرآورده‌ها تقویت می‌شد تا اقتصاد صرفاً به دلیل تحریم نفتی آسیب نبیند. از طرف دیگر با عرضه نفت در بورس مشاغل گسترده و زیادی حول و حوش کارگزاری فروش شکل می‌گیرد که منافع زیادی را به همراه دارد.
سایر اخبار این روزنامه
نقطه هدف استراتژی وارونه‌نمایی مطالبات
ماهی چقدر حقوق می‌گیری؟
تخلیه فرارگونه امریکا از منطقه اتفاق افتاد
داستان بابک زنجانی‌ها با عرضه نفت و فرآورده‌ها دربورس پایان یافت
هشدار پلیس درباره افزایش سلاح در پایتخت
جهاد خدمت در روستا‌های کهگیلویه و بویراحمد برای مهاجرت معکوس
یک انحراف در جوان‌گرایی
«درج هشدار سنی» همچنان دچار چالش
آغاز رسمی تزریق دوز سوم
ترخیص خودرو به رغم گزارش خیلی محرمانه!
اعلام روزانه قیمت خوراکی‌ها از رسانه‌ها
سجادی از فوتبال‌زدگی سلطانی‌فر درس بگیرد
تعیین شرایط ایران پیش از وین
موفقیت دیپلماسی میدان با توافق گروه‌های عراقی
