روزنامه خراسان

امید آب های ژرف، زنده شد

مصطفی عبدالهی – تغییر رویکرد وزارت نیرو در دولت سیزدهم نسبت به دولت دوازدهم، جدیت برای استحصال آب‌های ژرف را دوچندان کرده و حالا با رسیدن سومین چاه ژرف سیستان و بلوچستان به آب، افق تازه‌ای برای مدیریت خشکسالی‌های گسترده کشور ایجاد شده است. استخراج امید از عمق 3 هزار متری زمین تلاش برای استفاده از آب‌های ژرف در کشور از سال 96 وارد فاز اجرایی شد و هیئت دولت هم با اختصاص 25 میلیارد تومان برای حفر نخستین چاه آب ژرف، بر این طرح مهر تایید زد. منظور از آب‌های ژرف، آن دسته از منابع آبخوان‌هاست که در عمق 1500 متری تا سه‌هزار متری زمین هستند؛ آب‌هایی که بخشی از آن فسیلی و تجدیدناپذیر است اما تحقیق و تجربه جهانی نشان داده که بخش قابل توجهی از آن قابل استفاده برای صنعت و کشاورزی است و حتی امکان استفاده به عنوان آب شرب پس از تصفیه را هم دارد.   تجربه موفق استرالیا طبق گزارش‌های موجود، قبل از ایران، فقط آمریکا و استرالیا به استخراج آب‌های ژرف روی آورده بودند و کانادا و عربستان نیز فعالیت خود را در این زمینه آغاز کرده‌اند. برخی کارشناسان استرالیا را یک نمونه موفق در استخراج آب‌های ژرف معرفی می‌کنند و البته منتقدان هم می‌گویند، این کشور ابتدا مدیریت مصرف آب را به حدمطلوب رساند و پس از آن به میزان محدود از منابع آب ژرف استفاده کرد. این همان موضوعی است که زمینه‌ساز برخی اختلافات در کشور ما نیز شده بود. اختلاف بر سر چه بود؟ اگرچه وزارت نیرو از ابتدای مطالعات طرح پای کار بود و مسئولیت اصلی را هم برعهده داشت اما اظهارنظرهای رسمی و غیررسمی مسئولان وزارتخانه و کارشناسان مشخص کرد که تکمیل و بهره‌برداری آن در اولویت برنامه وزارت نیرو قرار ندارد. شوری بالای آب و احتمال آلودگی رادیوکتیو، از جمله دلایلی بود که در مخالفت با سرمایه‌گذاری گسترده در این طرح اعلام شده بود و البته این رویکرد هم وجود داشت که ممکن است دستیابی به آب‌های ژرف، سایر طرح‌ها مانند انتقال آب و تلاش برای کاهش هدررفت منابع آبی در بخش کشاورزی را از اولویت خارج کند؛ اما هم نظارت کارشناسی و هم بررسی‌های سازمان انرژی اتمی با نتایج مثبتی درباره آب‌های ژرف همراه شد و حتی این سازمان، تجهیزات پیشرفته اکتشاف آب‌های ژرف را هم وارد کشور کرد. طرحی که اولویت دار شد با تغییر دولت، رویکرد وزارت نیرو به آب‌های ژرف هم تغییر کرد. محرابیان وزیر نیرو، در جلسات تخصصی با نمایندگان مجلس، استفاده از آب‌های ژرف را جزو برنامه‌های خود در کنار انتقال آب اعلام کرد؛ دکتر رئیسی رئیس‌جمهور هم شهریورماه در سفر به سیستان و بلوچستان گفت که «در کنار راهکار طولانی مدت انتقال آب از عمان، می‌توان با طرح‌های زودبازده مثل فناوری استفاده از آب‌های ژرف، آب را به دست مردم رساند؛ دکتر ستاری معاون علمی و فناوری او نیز در همان شهریورماه تفاهم‌نامه «توسعه و به‌کارگیری فناوری‌های نوین مطالعات تکمیلی، اکتشاف و بهره‌برداری از آب‌های ژرف استان سیستان و بلوچستان» را با استانداری سیستان و بلوچستان و یک شرکت بخش خصوصی امضا کرد تا دیگر هیچ شبهه‌ای درباره جدیت دولت در اجرای این طرح باقی نماند. ستاری: مطالعات آب‌های ژرف تکمیل شده است البته دکتر ستاری پاسخ علمی مورد انتظار را هم دراین‌باره داد و گفت: «فعالیت‌های مطالعاتی این حوزه کامل شده و در حوزه اکتشاف نیز به دستاوردهای خوبی رسیده‌ایم و در حال فعالیت روی توسعه مدل علمی هستیم تا به آب باکیفیت بالاتری برسیم». علاوه بر آن برخی کارشناسان اعلام کردند که هزینه حفاری برای رسیدن به این منابع آبی، ارزان‌تر، سریع‌تر و به‌صرفه‌تر از هزینه‌ای است که برای انتقال و شیرین‌سازی آب دریا صرف می‌شود و به همین دلیل منطقی است که در دستور کار قرار بگیرد. یک میلیون لیتر آبدهی روزانه سومین چاه  و حالا چاه ژرف شماره 3 سیستان و بلوچستان  در کنار تالاب هامون هم به آب رسیده است؛ چاهی که به گفته ناظر عملیات حفاری، تا عمق 1790 متری جداره‌گذاری شده و یک میلیون لیتر در روز آبدهی دارد». وعده وزارت نیرو برای خرید تضمینی آب ژرف در کنار این خبر، مرور صحبت‌های استاندار جدید سیستان و بلوچستان هم نشانه‌های دقیقی از جدیت برای توسعه این طرح دارد. حسین مدرس خیابانی گفته است که «مسئله اول سیستان و بلوچستان موضوع آب است و در کنار طرح انتقال آب از دریای عمان و پیگیری حقابه ایران از رود هیرمند، استفاده از منابع چاه ‌های ژرف نیز باید هرچه سریع‌تر در دستور کار قرار بگیرد». البته او یک خبر مهم را هم اعلام کرده است: «مقرر شده تعداد چاه‌های ژرف به سرعت گسترش یابد و وزارت نیرو در صورت سرمایه‌گذاری بخش خصوصی، آب استحصالی از چاه‌های ژرف را به صورت تضمینی خریداری می‌کند».       مشاور معاون علمی رئیس جمهور: آب هر 3 چاه ژرف قابل استفاده است درباره وضعیت دو چاه ژرف قبلی سیستان و بلوچستان نیز با «پرویز کرمی» مشاور معاون علمی و فناوری رئیس‌جمهور قبلی گفت‌وگو کردیم و او توضیحات لازم را ارائه کرد: * چاه‌های اول و دوم اکتشافی و مطالعاتی بود و حاصل تجربه و مطالعات ما روی آن‌ها، به حفر چاه سوم و رفع چالش‌های قبلی انجامید. * هم‌اکنون آب استخراج‌شده در هر سه چاه ژرف قابل استفاده است و حتی برای چاه دوم، آب‌شیرین‌کن هم نصب شده است اما برنامه‌ریزی و مدیریت محل استفاده از این آب با وزارت نیرو است، البته هدف اصلی از ابتدای آغاز طرح، رسیدن به آب مناسب برای استفاده به عنوان آب شرب بوده است. * تلاش‌ها در حوزه حفر و استخراج آب‌های ژرف به همت شرکت‌های دانش‌بنیان و دانشگاه‌ها انجام شده و در صورت اعلام نیاز وزارت نیرو، آمادگی لازم برای افزایش تعداد این چاه‌ها با مشارکت بخش خصوصی وجود دارد.       دبیر کارگروه آب معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری:  همگرایی علمی و اجرایی برای استفاده از منابع آب‌های ژرف ایجاد شده است  با دکتر «جهانگیر پرهمت» عضو هیئت علمی پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری و دبیر کارگروه آب معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری هم گفت‌وگو کردیم و نظرات او را درباره آب‌های ژرف جویا شدیم و او گفت: «بخشی از منابع آب در جهان و ایران، آب‌های ژرف است و هیچ‌شکی نیست که باید همه ظرفیت‌هایمان را برای شناسایی، ارزیابی دقیق میزان و کیفیت و همچنین شیوه‌های استخراج و بهره‌برداری از این منبع حیاتی به کار بگیریم. به اعتقاد من،  تاکنون نسبت به این موضوع غفلت کرده بودیم اما خوشبختانه طی چند سال اخیر و به همت معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری، اتفاقات خوبی آغاز شده است. علاوه بر آن همراهی و همگرایی دولت سیزدهم و وزارت نیرو در این حوزه نیز امیدوارکننده است و می‌تواند نتایج خوبی به همراه داشته باشد». از دکتر پرهمت درباره نگرانی برخی کارشناسان درباره استخراج این آب‌ها و خالی شدن سفره‌های زیرزمینی هم پرسیدیم و او پاسخ داد: «این‌که بگوییم استخراج این منابع آبی باعث ایجاد خسارت می‌شود حرف علمی و کارشناسی نیست؛ چراکه اگر این‌طور باشد هرگونه برداشت آب و حتی نفت، ایراد دارد. در صورتی که مهم میزان استفاده از این منابع است و اگر با شناخت دقیق و نگاه علمی عمل کنیم، می‌توان همه جوانب موضوع را مدیریت کرد». او درباه حجم آب‌های ژرف در کل کشور هم گفت: «فعلا نمی‌شود تخمین دقیقی در این باره ارائه کرد و لازم است مطالعات دقیق و جامعی انجام شود».    
لینک منبع خبر
پربازدیدترین‌های روزنامه ها
طوفانی که پرده از چهره غرب کنار زد  (یادداشت روز) (کيهان) پزشکی به شرط کسب درآمد  (جوان)عروسی‌هایی بدون تالار و تشریفات (خراسان) هراس سفته‌بازان از کاهش نرخ ارز (تجارت)
سایر اخبار این روزنامه
شیرزن نیکوکار و خستگی‌ناپذیر ایذه لایحه 2 فوریتی یارانه جایگزین ارز 4200 روی میز مجلس ‌ نخستین شورای تیتر تاریخ ایران به ریاست امیرکبیر پول فوتبال ایران در جیب آقای نجیب! ‏ بالاخره از دوربین ها بترسیم یا نه؟ افتتاحیه پرانرژی «خندوانه8» ورزشی متولد 2021 و ماجرای انشعاب در «کارگزاران» باقری : مذاکرات هسته ای نداریم بلکه مسئله اصلی لغو تحریم هاست چاره ناچار اعراب برای بازگشت به شام ماجرای دزدی که آدم کُشت و کور شد امید آب های ژرف، زنده شد 2 راهکار موثرتر از اعلام قیمت ها «کشف رود» همچنان فاجعه