دوپینگ آسیب های اجتماعی با کرونا

غفوریان- غول «کرونا» نه تنها در کشور ما بلکه در تمام جهان و نه صرفا در حوزه اقتصاد و معیشت بلکه به بخش‌های فرهنگی و اجتماعی نیز لگد محکمی زده و به نوعی بروز آسیب‌های اجتماعی را تشدید کرده است. طبیعی است وقتی اقتصاد و معیشت مردم دچار چالش و کمبود شود، معلوم نیست بر سر رفتارهای فرهنگی، اعتقادی و اجتماعی افراد چه خواهد آمد. البته این موضوع در آموزه‌‌های دینی ما، امری غریبه نیست و حتما همه ما در گفتار بزرگان دینی شنیده‌ایم که: «اگر از یک در، فقر وارد شود دین و ایمان هم از در دیگر خارج می‌شود».حالا اما بهانه افزایش آماری آسیب‌های اجتماعی، غول «کرونا» شده است. روز گذشته روزبه کردونی، رئیس موسسه عالی پژوهش تامین اجتماعی، با اشاره به گزارش‌ها و آمارهای رسمی، از اعداد و ارقامی سخن به میان آورد که حاکی از تشدید آسیب‌های اجتماعی در دوره همه‌گیری کروناست. به مواردی که وی اشاره کرد، توجه کنید: *به‌ طور متوسط در سال گذشته ۶/۳۰درصد از جمعیت کل کشور زیر خط فقر مطلق‌ بوده‌اند، این در حالی است که جمعیت زیر خط فقر مطلق در سال‌های ۱۳۹۶ و ۱۳۹۷ به ترتیب۵/۱۵و ۶/۲۱درصد بوده است.  *طبق اعلام سازمان ثبت احوال کشور در سال ۹۹ تعداد ۱۸۳ هزار و ۱۸۲ طلاق در کشور به ثبت رسید، این آمار در سال ۹۸ ، ۱۷۶ هزار و ۸۱۲ طلاق در کشور بوده و به معنای افزایش چهار درصدی طلاق است. *طبق پژوهش دانشگاه علوم پزشکی ایران در دوره کرونا با افزایش ۷۷ درصدی خشونت خانگی در کلان‌شهرها مواجه بوده‌ایم. *بنابر اعلام پزشکی قانونی میزان خودکشی با قرص برنج نسبت به سال  قبل 35 درصد افزایش داشته است. وی  همچنین به افزایش موارد حمل سلاح در پایتخت همزمان با شیوع ویروس کرونا(طبق اعلام فرمانده پلیس) و افزایش نزاع و سه‌برابر شدن اختلاف میان زوجین و کودک‌آزاری در زمان شیوع ویروس کرونا (طبق اعلام سازمان بهزیستی) هم اشاره کرد. ناکارآمدی سیاست ها، تشدید آسیب ها نمی‌خواهیم طوری بیان کنیم که کرونا فقط در کشور ما پدیدآور بحران اقتصادی و اجتماعی شده است بلکه با یک جست‌وجوی ساده می‌توان به انبوه گزارش‌ها و پژوهش‌ها در جهان که درباره افزایش آسیب‌های اخلاقی و اجتماعی در دوره کرونا انجام شده، دست یافت؛ اما این یک واقعیت است که جوامعی می‌توانند و توانسته‌اند، آسیب‏های اجتماعی را مدیریت کنند که در گام اول، شرایط اقتصادی‌شان را تحت کنترل خود درآورده باشند. روزبه کردونی رئیس موسسه عالی پژوهش تامین اجتماعی می‌گوید: «شواهد نشان می‌دهد عدم تدوین و اجرای سیاست‌های کارآمد در قبال اثرات اقتصادی، خود اثر تشدیدکننده بر تاثیرات و آسیب‌های اجتماعی ناشی از کرونا دارد.»  شورای کم اثر اجتماعی کشور کجاست؟ حال این‌که برای مدیریت و کاهش آسیب‌های اجتماعی باید دست به دامان کجا شد و از چه شخص یا نهادی استمداد جویید، قطعا نمی‌توان یک شخص یا یک نهاد را مسئول رسیدگی به موضوع آسیب‌های اجتماعی دانست . اما می‌توان نهادهای هماهنگ‌کننده در این زمینه را  همچون شورای عالی اجتماعی یا سازمان امور اجتماعی کشور خطاب قرار داد و از کم‌کاری‌شان گلایه کرد و به گفته دکتر روزبه کردونی نباید فراموش کرد وضعیت آسیب‌های اجتماعی پیش از شیوع کرونا هم آن‌قدر نگران‌کننده بود که منجر به مداخله مستقیم رهبری نظام و تشکیل جلسات با حضور سران قوا در این خصوص شده بود. در عین حال پنج‌شنبه گذشته «شورای عالی اجتماعی» که در دولت‌های پیشین چندان مورد توجه نبود، با حضور رئیس‌جمهور برگزار شد. شورایی که فرید براتی‌سده، رئیس پیشین مرکز توسعه پیشگیری و درمان اعتیاد بهزیستی درباره‌اش چنین گفت: «قبلا بسیاری از حاضران در شورا به دستورات وزیر کشور به عنوان ریاست این شورا توجهی نمی‌کردند.» اما در همین ابتدا  رئیس‌جمهور در اولین جلسه شورای اجتماعی در دولت بیان کرده است «اگر دستگاهی به تکالیف خود عمل نکرده باید علت آن مشخص شود و شورای اجتماعی کشور، موظف است عملکرد دستگاه‌ها را در این زمینه ارزیابی کند.»برای یافتن پاسخی برای برون‌رفت از این شرایط به سراغ دکتر سیدحسن موسوی‌چلک رئیس انجمن مددکاران ایران می‌روم. سوالاتم را با او در میان می‌گذارم از جمله این که، آیا برای شرایط موجود آسیب‌های اجتماعی راهکار فوری وجود دارد؟ پاسخ موسوی‌چلک یک کلمه است: خیر. او می‌گوید: اساسا آسیب‌های اجتماعی یک‌شبه پدید نمی‌آیند که بتوان در کوتاه مدت آن‌ها را برطرف کرد. کرونا و آسیب های اجتماعی موسوی‌چلک درباره دوره کرونا و افزایش آسیب‌های اجتماعی می‌گوید: تمامی این آسیب‌ها قبلا و در سطح گسترده وجود داشته است اما این آسیب‌ها در دوره همه‌گیری بیشتر خودش را نشان و بروز داد که این اساسا از پیامدهای بحران است که عوارض خود را بیشتر عیان می‌کند.این آسیب‌شناس اجتماعی در ادامه شرایط موجود اجتماعی ایران را این‌گونه آسیب‌شناسی می‌کند: واقعیت این است که اکنون در شرایطی قرار داریم که عوامل تشدیدکننده آسیب‌های اجتماعی دارای قدرت بالایی هستند. بخش اول  از این عوامل، شرایط اقتصادی است که به هیچ عنوان نمی‌توان منکر رابطه فقر و تنگنای معیشتی و افزایش آسیب‌های اجتماعی شد که در این رابطه همه می‌دانیم، جامعه و مردم در چه وضعیت اقتصادی قرار دارند. بخش دوم از این عوامل که منجر به کاهش یا افزایش آسیب‌های اجتماعی می‌شود، موضوع «سرمایه اجتماعی» است. از دکتر موسوی‌چلک می‌پرسم، مقصود از سرمایه اجتماعی در برابر حاکمیت و قوانین اجتماعی  است؟ که پاسخ می دهد: یکی از وجوه آن در برابر حاکمیت است. برای نمونه مسئله اعتماد اجتماعی در برابر فرد یا دولت هم امروز در شرایط مناسبی قرار ندارد. این‌که برخی در واکسیناسیون همکاری نمی‌کنند و مسائلی از این دست همان فقدان اعتماداجتماعی است که امروز با آن روبه‌رو هستیم. و بخش سوم از این عوامل، موضوع خانواده است که به دلایل مختلف، امروز حال خانواده‌ها چندان خوب نیست که با تبعاتی همچون تنش،خشونت، ناسازگاری و طلاق همراه می‌شود.