عید فطر، زیبا‌ترین اعیاد

عید فطر به‌عنوان عیدی اجتماعی از مهم‌ترین جشن‌ها و اعیاد مسلمانان به شمار می‌رود. در مورد فلسفه این عید، نکاتی قابل تامل است. نخست اینکه انسان در ماه مبارک رمضان در حقیقت زندگی مجددی را تجربه می‌کند. البته این امر منوط به این است که انسان موفق به روزه‌داری حقیقی شود. علت تاکید بر تولدی دوباره از این روست که انسان با پاک‌شدن از گناهان، گویی تولد جدیدی از نظر معنوی و روحی پیدا می‌کند و بر این اساس، ما همان‌طور که برای تولد یک فرزند شاد می‌شویم و جشن می‌گیریم، پایان ماه مبارک رمضان را از آن جهت که از گناهان پاک شده‌ایم، عید می‌دانیم و جشن می‌گیریم. نکته دوم این است که عید فطر از کلمه فطر به‌معنای فطرت و بازگشت به خویشتن گرفته شده است. از آنجا که فطرت انسان الهی است ما برای اینکه به آیینه فطرت بازگردیم، باید خود را از زنگار گناه پاک کنیم. از این جهت در روز اول شوال که عید فطر است، گویی دوباره خدا را در آیینه فطرت و جانمان مشاهده می‌کنیم. از این روست که این عید برای مسلمانان بسیار مهم است. نکته سوم این است که هر روزی که در آن معصیت خدا نشود، آن روز، روز عید است. بنابراین افراد معمولا در روز اول شوال که مصادف با عید فطر است، متاثر از فضای معنوی ماه مبارک هستند و گناه نمی‌کنند، هرچند که این تاثیر باید از این رمضان تا رمضان دیگر باشد، اما به هر حال تاثیرگذاری ماه رمضان بر معنویت‌گرایی انسان‌ها در نخستین روز آن بیشتر احساس می‌شود. از این رو، انسان در روز عید فطر نورانیتی را در خود احساس می‌کند که امر خداوند را اطاعت کرده است و آن نورانیت باعث نشاط و شادابی در او می‌شود. نکته دیگر درباره فلسفه عید فطر بازمی‌گردد به نماز عید فطر و قنوت‌های آن؛ پیام این قنوت‌ها، وحدت مسلمین است و اساسا فلسفه نماز عید فطر، خواندن این نماز در یک روز توسط همه مسلمانان است. بر این اساس، می‌توان برای عید فطر مبنای واحدی در نظر گرفت تا همه مسلمان‌ها در یک روز نماز عید فطر بخوانند و شکوه و عظمت واقعی اسلامی را به نمایش بگذارند. اینها نکات قابل تاملی درباره فلسفه عید فطر و پیام آن است که باید آنها را دریابیم و دیگران را نیز به فلسفه آن آگاه کنیم که چرا این عید، از پر‌ارج‌وقدرترین اعیاد نزد مسلمانان است و برای اجرای هرچه باشکوه‌تر مراسم و آیین‌های آن چنین اهتمام می‌شود.
* استاد حوزه و دانشگاه