شادمانه‌ترین روز در مقدم امام(ره)

نوائیان / حلاجیان –  12 بهمن 1357 در تاریخ انقلاب اسلامی، یک نقطه اوج بی‌بدیل است؛ بازگشت امام خمینی درست 16 روز بعد از فرار شاه، به معنای کامل‌شدن پیروزی انقلابیون بود. درواقع موجی که بازگشت امام ایجاد کرد، آن‌قدر قدرت داشت که هیچ نیرویی نمی‌توانست در برابر آن مقاومت کند. رهبر محبوب ملت ایران، در میان جشن و سرور و شادی مردم، پا به خاک وطن گذاشت تا طلیعه عصر جدیدی را در تاریخ ایران مژده دهد. استقبال تاریخی از امام خمینی، خود یکی از عوامل بسیار مهم در ساقط‌کردن رژیم پهلوی بود. ورود میلیون‌ها نفر به معرکه مبارزه با رژیم شاه، باعث تقویت جبهه انقلاب شد و مرگ و اضمحلال بقایای رژیم طاغوت را تسریع کرد. 12 بهمن، برای مردم سرزمین ما، یک پیروزی تمام‌عیار محسوب می‌شود؛ آن‌ها در پی 15 سال مبارزه و بیش از یک‌سال مقابله انقلابی و بی‌وقفه با رژیم وابسته پهلوی، بی‌صبرانه در انتظار به‌ثمرنشستن مجاهدت‌ها و تلاش‌هایشان بودند و این رویداد مهم، همان واقعه مُنتَظَری بود که ایرانیان چشم به راهش داشتند و باید آن را شادمانه‌ترین روز مردم ایران در صدسال گذشته بدانیم.   در سالروز آن پیروزی تاریخی، تصمیم گرفتیم به این رویداد بزرگ، نگاهی تحلیلی داشته‌باشیم و به آن، از زاویه روند و فرایند پیروزی انقلاب اسلامی بنگریم. به همین دلیل، در گفت‌وگویی با دکتر موسی فقیه حقانی، پژوهشگر تاریخ و مدیر مؤسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران، کوشیدیم تا وجوه پنهان و کمتر گفته‌شده این واقعه مهم را بررسی کنیم.   اگر امام بازنمی‌گشت، چه می‌شد؟ مدیر مؤسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران معتقد است که ورود امام در 12 بهمن 1357، یک اقدام بسیار بجا و لازم برای به پیروزی رساندن انقلاب اسلامی بود. دکتر موسی فقیه حقانی می‌گوید: آمریکایی‌ها، بعد از فرار شاه، کوشیدند تا خلأ به‌وجودآمده را با استفاده از قدرت سران ارتش و البته حمایت از دولت بختیار پُر کنند. اصولاً آمدن ژنرال هایزر به تهران، پیش از فرار شاه، برای سازمان‌دهی و تحقق چنین هدفی بود. آن‌ها تدارک زیادی دیده بودند و می‌خواستند با افزایش خشونت و ترغیب ارتش به حمایت از دولت بختیار، سرعت حرکت انقلاب را کُند و درنهایت آن را متوقف کنند. این‌که بختیار به عنوان یکی از وابستگان به جبهه ملی، به نخست‌وزیری منصوب شد هم، بخشی از همین طرح توطئه‌آمیز بود. قرار بود پیوندی میان او و ارتش برقرار شود و بعد، سرکوب شدید مردم را با یک کشتار وسیع آغاز کنند. از سخنان این پژوهشگر حوزه تاریخ معاصر می‌توان چنین استنباط کرد که شرایط در بهمن 1357 همان‌قدر که به نفع انقلابیون بود و نوید یک پیروزی قریب‌الوقوع را می‌داد، شکننده هم بود. یک تشخیص تاریخ‌ساز دکتر حقانی می‌گوید: بازگشت امام به ایران، تشخیص و تصمیم شخصی خودِ ایشان بود. برخی از اطرافیان امام، از اتفاقاتی که ممکن بود با ورود ایشان به ایران بیفتد، مانند حمله به هواپیمای حامل رهبر انقلاب یا بازداشت ایشان بلافاصله بعد از ورود به کشور، نگران بودند و به امام پیشنهاد می‌کردند که این سفر را به تعویق بیندازد؛ اما ایشان با دید سیاسی و قوی‌ای که داشت، تصمیم به بازگشت گرفت. البته نگرانی اطرافیان امام چندان بی‌ربط نبود؛ ریسک بازگشت با توجه به تهدیدهای بختیار و احتمال دخالت ارتش که توسط آمریکایی‌ها هدایت می‌شد، بالا به نظر می‌رسید. گزارشی داریم مبنی بر این‌که شهید مطهری، در تماس با مرحوم حاج‌احمدآقا، از وی خواسته بود که مخاطرات این سفر را به امام یادآوری کند؛ اما برآورد ایشان این بود که منافع حاصل از این بازگشت، بسیار بیشتر از مخاطراتی است که اطرافیان امام نسبت به آن بیمناک هستند. مدیر مؤسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران می‌افزاید: همزمان با قوت گرفتن موضوع بازگشت امام، تحرکات نظامیان وابسته به رژیم پهلوی هم افزایش پیدا کرده‌بود؛ روز هشتم بهمن، یکی دو روز بعد از بسته‌شدن فرودگاه‌ها، فقط در میدان انقلاب تهران بیش از 100 نفر از مردم، با شلیک مستقیم گلوله مأموران رژیم به شهادت رسیدند و بیش از 400 نفر زخمی شدند؛ این اقدام درواقع نوعی تهدیدکردن نیروهای انقلاب از سوی بقایای رژیم بود و بازگشت امام می‌توانست کفه ترازو را به نفع انقلابیون سنگین کند؛ به هر حال حضور رهبر انقلاب در کنار مردم، قوت قلب و انگیزه‌بخش بود و در مقابل، بقایای رژیم که نتوانسته بودند خلأ به وجود آمده را پُر کنند، دچار تردیدهای بیشتر و ضعف فزاینده‌تر می‌شدند. این مسئله را زمانی می‌توانیم بهتر دریابیم که بدانیم بازگشت امام باعث شد همه مردم، حتی کسانی که شاید تردیدهایی برای حضور در خیابان‌ها داشتند، به میدان بیایند و آن استقبال بزرگ و تاریخی، زمینه‌ساز سقوط قطعی رژیم پهلوی شد. بنابراین، امام با هوشیاری تمام از این فرصت تاریخی بهره برد و نقشه آمریکایی‌ها را برای حفظ رژیم پهلوی با شکست روبه‌رو کرد.