رقباي انرژي از ايران سبقت گرفتند

آرمان‌ملی- محمدسیاح: ایران با دارابودن منابع عظیم گازی، اما نتوانست حتی عراق را به‌عنوان مشتری در کنار خود نگه دارد! امروز عراق برای تامین انرژی موردنیاز خود چه در حوزه برق و چه گاز به‌سمت کشورهای دیگری در منطقه رفته است. قطر گاز و عربستان برق این کشوربحران‌زده از جنگ را تامین می‌کنند. از آن طرف هم ترکیه وارد موضوع شده با اینکه هیچ منابعی ندارد خود را به‌عنوان هاب قیمت‌گذاری گاز در منطقه وارد معامله کرده است! روسیه هم که با صادرات گاز، اروپا را فتح کرد. ترکمنستان هم در تلاش است با سوآپ گازی ایران گازش را به اروپا برساند و تنها منفعت ایران از این طرح تامین کسری خودش است! جمهوری‌آذربایجان هم دست‌دردست روسیه و ترکیه درصدد فتح بازار انرژی اروپاست. با این حال ایران که دومین ذخایر گازی جهان را دارد از این بازار چند هزارمیلیارد دلاری سهمی ندارد! عقب‌ماندگی ایران در توسعه میادین گازی و افزایش استخراج گاز به‌ویژه در میادین مشترک با قطر، باعث شده حالا تا این کشور علاوه بر برداشت سهم خود سهم ایران را هم با برداشت وسیع به عراق صادر و درآمدزایی کند. آرش نجفی، رئیس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی ایران در مورد جایگزینی قطر به‌جای ایران در بازار گاز عراق گفته است: «وقتی گاز برای مصرف خودمان نداریم و نمی‌توانیم کاهش مصرف انرژی را مدیریت کنیم و به پیشنهادات در مورد طرح‌های بهینه‌سازی مصرف انرژی توجهی نمی‌شود، مشخص است که نمی‌توانیم حتی گاز مصرفی خود را مدیریت کنیم و صادرات در درجه بالاتر آسیب می‌بیند.» او اضافه کرده که «با توجه به اینکه اقدامات جدی در این راستا انجام نمی‌دهیم و حتی پتروشیمی‌ها و نیروگاه‌های ما از برق محروم شده‌اند و صنایع با قطعی گاز مواجه هستند، صادرات گاز کار سخت‌تری می‌شود و حتی علاوه بر عراق این نگرانی وجود دارد که مابقی بازارها را هم از دست بدهیم. به‌نظر می‌رسد که حواس ما به کشورهای هدف نیست، با این وضعیت حتی اگر تحریم‌ها برداشته شود رقابت در چنین شرایطی و به‌دست‌آوردن جایگاه قبلی بسیار سخت خواهد بود.»  از دست‌‌رفتن مشتری  حسن مرادی، کارشناس حوزه انرژی در این باره به «آرمان‌ملی» گفت: دو کشور براساس حسن همجواری مبادلات گازی داشته و تا حدودی هم از این مبادلات راضی بودند، در مواردی که منافع ملی‌مان اقتضا کند می‌توانیم توقع‌مان را کاهش دهیم و توازن را در منطقه حفظ کنیم؛ اگر این توازن برقرار نشود نمی‌توانیم مانع معامله عراق و قطر بشویم. آنها به‌عنوان دو کشور مستقل حق دارند که هر نوع قراردادی را امضا کنند. وی ادامه داد: ایران باید سعی بر حفظ مشتری انرژی خود می‌کرد، اینکه ایران در مورد قیمت یا شرایط قصوری داشته باعث شده مشتری ایران به‌سمت کشور دیگری برود، مقصر ایران است. مرادی با بیان اینکه تامین گاز عراق از طریق قطر به واسطه‌داشتن میادین مشترک با ایران، می‌تواند به زیان ایران باشد، اضافه کرد: قطر در حال حاضر هم بیش از ایران از میادین گازی به‌واسطه استفاده از تکنولوژی‌های روز بهره‌ می‌برد و در مقابل توان ایران برای استخراج و برداشت از میادین مشترک پایین است و باید این توان افزایش یابد تا سهم برداشت ایران نسبت به سهم طرف قطری بیشتر شود.   عراق به‌دنبال منبع انرژی پایدار مرادی در پاسخ به این سوال که با توجه به اینکه در حال حاضر در کشور با بحران تامین انرژی پایدار در حوزه گاز و برق مواجه هستیم و بارها درباره قطعی مکرر گاز و برق هشدار داده شده و قطعی‌های گسترده‌ای هم داشتیم، این وضعیت چقدر در تغییر موضع عراق برای واردات انرژی از منابع قابل اتکا موثر بوده است، توضیح داد: دقیقا همینطور است؛ با کمبود و قطعی‌های متوالی عراق هم مانند سایر کشورها به‌دنبال منبع انرژی دائمی می‌گردد و نمی‌تواند نیازهای انرژی خود را به مشکلات انرژی ایران گره بزند. او ادامه داد: نمی‌شود که وقتی در ایران سرما افزایش پیدا کرد و نیاز داخلی بیشتر شد جلوی صادرات گاز را بگیریم. به عبارت دیگر عراق به‌عنوان مشتری گاز ایران باید مطمئن شود که در اوج سرما به منبع انرژی مطمئنی دسترسی دارد. وقتی ایران نتوانسته این اطمینان را به عراق درباره پایدار نگه‌داشتن صادرات بدهد، طبیعی است که این کشور به‌سمت منابع مطمئن‌تری برود و قطر هم در این مورد گزینه مناسبی برای کشور عراق بوده است. این کارشناس حوزه انرژی در واکنش به اینکه کمبودهای ایران در حوزه تامین و صادرات انرژی باعث شده تا بازار و مشتریان خود را از دست بدهد، قطعا بازگشت ایران به بازارها آسان نخواهد بود؛ گفت: قطعا همینطوره، به‌هرحال اگر در عرصه و صحنه صادرات ورود کنیم خریداران گاز و برق و چه منبع دیگر انرژی باید به ادامه‌دار و پایداربودن منبع انرژی اطمینان داشته باشند. بنابراین اگر قرار باشد خریداری بین دو منبع نامطمئن و ارزان‌تر به‌سمت منبعی مطمئن و حتی گران‌تر انتخابی داشته باشد قطعا منبع پایدار را انتخاب می‌کنند هر چند که بهای بیشتری برای آن بپردازند.   گامی برای آینده بردارید مرادی در پاسخ به این پرسش که صنعت نفت و گاز برای حفظ شرایط فعلی نیاز به میلیون‌ها دلار سرمایه‌گذاری دارد که با وجود تحریم‌ها و مشکل FATF و ریسک بالا و نبود امنیت سرمایه‌گذاری در کشور و... این امکان وجود ندارد، با ادامه وضعیت حاضر وضعیت این صنعت و صادرات انرژی و بازارهای ایران به چه سمتی برود؛ تصریح کرد: وضعیت حاضر بدتر از زمان جنگ و ابتدای تحریم‌ها نیست؛ ما نفرات و گریزگاه‌هایی داریم تا بتوانیم کشور را از وضعیت موجود خارج کنیم. او ادامه داد: اما اگر نگاه و نظر کشور به آینده‌ است باید نسبت به بهبود و اعتلای سیستم‌ها تلاش کنیم و در مقابل اگر صرفا نظر به حفظ شرایط موجود باشد قطعا شکست خواهیم خورد و نباید به سکون و وضعیت موجود راضی باشیم تا بتوانیم در بازارها سهمی از درآمدهای انرژی را داشته باشیم.  با توجه به اینکه بازی با آمارها در ایران بین دولت‌ها موردپسند است آن هم برای اینکه خودشان دولتی موفق نشان دهند اما واقعیت‌ها حرف دیگری دارند، از دست‌رفتن بازار انژری عراق زیرسایه عقب‌ماندگی ناشی از خودبزرگ‌بینی مغرورانه صنعت نفت و گاز و برق کشور یک شکست بزرگ برای کشور است؛ همیشه وزرای نفت و نیرو از خوب‌بودن وضعیت در حوزه نفت و گاز و آب و برق گفته و صادرات را روبه راه دانستند ولی هر سال سهم بیشتری از بازارهای جهانی از دست رفت و حالا بازار همسایه دیواربه‌دیوار! تابستان عراق قرارداد ۲۷ میلیارد دلاری نفت و گاز را با توتال فرانسه، قرارداد نیروگاه خورشیدی را با چین و قرارداد برق را با عربستان امضا کرد و همچنان مسئولان در ایران از افتخارات توهمی خود برای کمرنگ‌کردن ناکارآمدی خود و آسیب‌هایی که مدیریت آنها به کشور زده، صحبت می‌کنند.