بلوک‌بندی؛ سیاست روسیه نیست

حشمت ا... فلاحت پیشه نماینده ادوار مجلس  
 
 
 


واقعيت اين است که ايران همواره براي روسيه اولين خاکريز بوده و در حوزه‌هاي مختلف هم اين اتفاق است. رابطه‌اي که به طور مشخص ديدگاه ايراني‌ها به آن، نسبت به ديدگاه روس‌ها متفاوت است. روسيه، همواره ايران را به عنوان يک خاکريز مدنظر قرار داده و در ايران همواره ايراني‌ها سعي کردند که روسيه را به عنوان يک متحد تعريف کنند ولي در مقاطع مختلف رويدادها هستند که مفاهيم سياسي و بين‌المللي را تعريف مي‌کنند. يعني مصاديق هستند که مفاهيم را تعريف مي‌کنند و مصاديقي که وجود دارد، نشان دهنده همين تعريفي است که در ابتدا عرض کردم که آخرين مصداق آن همين بحث بازار تحريمي است. روس‌ها از زماني که ايران از سال 2006 ميلادي به اين سمت که موج تحريم‌هاي جهاني عليه ايران شکل گرفت، هيچ‌وقت سعي نکردند کوچک‌ترين هزينه‌اي بدهند تا بخشي از تحريم‌هاي ايران تعديل شود. بلکه حتي همراهي هم صورت گرفت و شش بار در مجامع بين‌المللي و شوراي امنيت سازمان ملل متحد به تحريم ايران راي دادند و براي دور زدن تحريم کمکي به ايران نکردند. به‌ويژه اينکه نوع نگاه روس‌ها به منافع بين‌الملل همواره مبتني بر منافع ملي بوده است. حتي نگاه بلوک محور هم نداشتند. اشتباه است که فکر کنيم روسيه به دنبال شکل‌دهي به يک بلوک است اما حتي چين هم به دنبال شکل‌دهي به يک بلوک نيست. اگر دنبال شکل‌دهي به يک بلوک بودند، زماني که روسيه و چين شاکله گروه بريکس را شکل دادند که متشکل از برزيل، روسيه، هند، چين و آفريقاي جنوبي است، کشورهايي هستند که 24 درصد گردش پولي خارج از حوزه دلار و يورو را شکل مي‌دهند و ايران بارها درخواست کرد که در اين گروه حضور پيدا کند ولي به دليل اينکه چالش‌هايي مثل چالش هسته‌اي داشت، فعلا مجوز ورود را دريافت نکرده است. اگر روس‌ها به دنبال يک کار بلوکي بودند، حتما سازوکارهاي ضدتحريمي را تعريف مي‌کردند. حتي الان هم که جنگ اوکراين شکل گرفته، معتقدم نگاه روس‌ها هم کماکان به شرايط بين‌المللي نگاهي مبتني بر منافع ملي است و نه نگاه بلوک محور. لذا اگر نگاه بلوک محور داشتند به‌اتفاق کشورهاي تحت تحريم مثل ايران، سوريه و ديگر کشورهايي که تحريم هستند و حتي کره‌شمالي يک بلوک شکل مي‌دادند تا بتواند در مقابل تحريم‌ها، سياست‌هايي مثل تهاتر، حمايت‌هاي مختلف و متقابل و ايجاد بازار پولي خارج از حوزه يورو و دلار را شکل دهند ولي مي‌بينيم که روس‌ها همين جا هم اين نگاه را در پيش گرفتند، در شرايطي که ايران با تجربه‌ترين کشور در يافتن بازارهاي تحريمي است، روس‌ها بلافاصله سوار بر اين بازار شدند. روس‌ها به جاي اينکه به سمت شکل‌دهي يک بلوک بروند، معتقدم روس‌ها نه تنها به سمت شکل‌گيري يک بلوک مقابله با تحريم نرفتند بلکه به صورت کاملا مبتني بر منافع خودشان عمل کردند. به هر حال روس‌ها توان صادر کردن حداقل 10 ميليون بشکه نفت به بازار امروز را دارند. روس‌ها پشتوانه‌ها و پيشينه‌هاي بيشتري در مناسبات با کشوري مثل چين دارند لذا باعث مي‌شود که هزينه صادرات ايران افزايش يابد. همان زماني هم که ايران تخفيف را به چيني‌ها مي‌داد، الان بايد تخفيف‌هاي بيشتري را بدهد. يکي از مشکلاتي که معمولا مورد کم توجهي واقع مي‌شود نقش سياست خارجي در منافع اقتصادي کشور است. بزرگ‌ترين آسيب به کشور ما در اين حوزه وارد مي‌شود و تصميماتي است که در سياست خارجي اتخاذ مي‌شود و فرصت‌ها را براي رقباي ايران ايجاد مي‌کند. مي‌بينيم که متاسفانه برخي مسئولان دولت مثل هميشه تعلل خودشان در رسيدن به منافع کشور را توجيه مي‌کنند که ايران بازارهاي خاص خودش را دارد و مواردي از اين نوع را مطرح مي‌کنند. در شرايطي که مردم ما در حوزه‌هايي مثل يارانه دچار مشکل هستند چرا گزارش شفافي داده نمي‌شود. در سه مقطع در دولت‌هاي مختلف و برخي مسئولان کشور دچار اشتباه و آسيب به منافع کشور شدند. در مقطعي که اعلام کردند صادرات گاز ايران به اروپا صرفه اقتصادي ندارد. در صورتي که ايران الان مي‌توانست در اين زمينه يک کشور صاحب جايگاه باشد. در دنياي امروز کشورها سعي مي‌کنند در قبال بلوک‌هاي قدرت جايگاه خودشان را تعريف کنند.