روزنامه ایران

جهش 800 درصدی تجارت ایران و تاجیکستان درفروردین 1401

رئیس اتاق بازرگانی ایران و تاجیکستان: تحول شگرفی در روابط تجاری میان  دو کشور در دولت رئیسی رخ داده. در نیمه دوم پارسال  ، صادرات به این کشور ۶ برابر کل سال ۹۹ شد

مرتضی عبدالحسینی
خبرنگار


تاجیکستان با وجود پیوند‌های زبانی، فرهنگی و تاریخی با ایران، هیچگاه شریک بزرگ تجاری یا حتی سیاسی نبوده است. با وجود اینکه بیش از 25 بار رئیس جمهور‌های دو کشور با یکدیگر دیدار داشته و به اندازه کافی توافقنامه‌های زیادی به امضا رسانده‌اند اما در نهایت تاجیکستان حتی در بین 50 شریک تجاری ایران قرار ندارد. اما این بار امامعلی رحمانف بعد از 9 سال به ایران آمده و به نظر می‌رسد با تغییر معادلات منطقه، آسیای مرکزی و جهان، این بار تاجیکستان میل بیشتری برای ارتباط و گسترش همکاری‌ها با ایران داشته باشد. تجارت دو کشور در سال 1400 تقریباً 450 درصد رشد پیدا کرده اما همچنان تاجیکستان فرصت مناسبی برای ایران است. رقم صادرات ما به تاجیکستان در سال 1400 حدوداً 91 میلیون دلار بوده و این در حالی است که مجموع واردات این کشور بیش از 3 میلیارد دلار است. این کشور در سال 2021 بیش از 500 میلیون دلار مشتقات نفتی و گازی وارد کرده که ایران در آن سهمی نداشته است. به طور کلی سه مزیت در ارتباط متقابل ما و تاجیکستان وجود دارد:1. موقعیت جغرافیایی دو کشور می‌تواند ترانزیت و همکاری‌های حمل و نقلی دو کشور ا افزایش دهد، مثلاً تاجیکستان از طریق ایران به آب‌های آزاد وصل خواهد شد. 2. با توجه به تردید تاجیکستان در همکاری‌های ترانزیتی و حمل و نقلی با روسیه، ایران می‌تواند جایگزین مناسبی برای این کشور باشد. 3. نیاز تاجیکستان به واردات فرآورده‌های نفتی، گازی، پتروشیمی، مواد خوراکی، سیمان و....
جهش 450 درصدی تجارت با تاجیکستان بعد از 30 سال
یکشنبه امامعلی رحمانف رئیس جمهور تاجیکستان در رأس یک هیأت بلند پایه سیاسی - اقتصادی به ایران آمد. این اولین سفر رئیس جمهور تاجیکستان بعد از 9 سال به ایران و در مجموع پانزدهمین سفر بالاترین مقام این کشور به ایران است. روابط دیپلماتیک ایران و تاجیکستان در سال 1992 آغاز شده و سفارت ایران در این کشور در سال 1992 و سفارت تاجیکستان نیز در کشور ما در سال 1997 تأسیس شده است. در طول این سال‌ها بیش از 180 موافقتنامه، تفاهمنامه و سایر اسناد همکاری بین دو کشور به امضا رسیده و بیش از 25 بار رئیس جمهور دو کشور با یکدیگر دیدار داشته‌اند. با وجود این و به رغم پیوند‌های تاریخی، زبانی و فرهنگی دو کشور و همچنین قرابت جغرافیایی ایران با این همسایه شمالی اما در عمل همکاری‌های گسترده تجاری و اقتصادی اتفاق نیفتاده است. امامعلی رحمانف پیش از سفر به ایران خطاب به مجلس خود گفته بود که تمامی بسترهای قانونی برای ارتقا و توسعه همکاری‌های همه جانبه بین تاجیکستان و ایران وجود دارد و گسترش همکاری‌های تجاری، سیاسی و فرهنگی می بایست در دستور کار قرار گیرد. ایران و تاجیکستان از سال 1372 در سازمان همکاری‌های اقتصادی اکو (ECO) و همچنین از سال گذشته در سازمان همکاری‌های شانگهای (SCO) روابط تجاری نزدیکی در قالب تفاهمنامه‌ها و اسناد داشته‌اند اما در عمل آنچه تا امروز شاهد بوده ایم، تجارت و همکاری‌های اقتصادی اندک دو کشور بوده به طوری که مجموع تجارت دو کشور در ده سال گذشته تنها 1 میلیارد و 600 میلیون دلار بوده و این موضوع همزمان از عدم توجه ایران به سیاست‌های تجارت منطقه‌ای و توأمان عدم تمایل جدی و میدانی تاجیکستان بوده که به نظر می‌رسد این موضوع با روی کار آمدن دولت سیزدهم و عضویت ایران در پیمان شانگهای و همچنین دو بار دیدار رئیس‌جمهور دو کشور در شش ماه اخیر حکایت از افزایش جدی و عملی همکاری‌ها داشته باشد. البته افزایش 451 درصدی تجارت دو کشور و همچنین افزایش 460 درصدی صادرات ایران به تاجیکستان در سال 1400 نشان می‌دهد که در صورت ادامه روند فعلی و اهتمام دولت به تقویت روابط همسایگی تجارت ایران و تاجیکستان به 900 میلیون دلار در سال 2025 خواهد رسید. این پیش‌بینی وزارت امور خارجه تاجیکستان نیز بوده است. ویژگی‌های ارتباط متقابل ایران و تاجیکستان در این 3 مورد مرور می شود؛1. این کشور ایران را به چین، قزاقستان و شرق وصل می کند و دروازه ورود محصولات ایرانی به این کشورهاست، 2. تاجیکستان نیز از طریق ایران به آب‌های آزاد دسترسی پیدا خواهد کرد، 3. تاجیکستان صادر کننده بزرگ آلومینیوم و نخ پنبه است که ایران به واردات آن نیاز دارد و از آن طرف این کشور به واردات محصولات پتروشیمی، نفتی، گوشت مرغ، فرآورده‌های گوشتی، انواع خوراکی‌ها مانند چای، سیمان، دارو، صابون و... از ایران احتیاج دارد، 3. امکان همکاری های گسترده در زمینه انرژی و حمل‌ونقل وجود دارد.
تاجیکستان مایل‌تر از قبل؟
دولت سیزدهم از زمان روی کار آمدن، سیاست درست خارجی را ترویج کرده که آن هم روابط با همسایگان و آسیا بخصوص آسیای شرقی و آسیای مرکزی است. ایالات متحده و روسیه تمرکز خود را به رقابت در اروپای شرقی و آسیا اقیانوسیه معطوف کرده‌اند و درگیری در اوکراین توجه جهان را به خود جلب کرده است و این موضوع فرصت مناسبی است برای تقویت و گسترش همکاری ایران با آسیای مرکزی. روسیه مدت‌هاست که ضامن امنیت در آسیای مرکزی بوده و تمرین‌های نظامی مرتبی را با کشور‌های عضو پیمان CSTO از جمله همین تاجیکستان انجام داده است. اما درگیری روسیه و اوکراین باعث تردید در مورد نقشه روسیه در آسیای مرکزی شده است. سه ماه پیش بنادر بلژیک، آلمان، استونی و هلند اعلام کرده‌اند که از پذیرش محموله‌های آسیای مرکزی در صورت ارسال از طریق روسیه خودداری می‌کنند. این امر باعث شده کشورهایی مانند تاجیکستان برای یافتن مسیرهای حمل‌ونقل جدید در تکاپو باشند چرا که اتکای آنها به روسیه به‌عنوان یک کشور ترانزیتی زنجیره تأمین آنها را با خلل همراه خواهد کرد، این در حالی است که پتانسیل رشد اقتصادی آسیای مرکزی، به‌عنوان یک منطقه محصور در خشکی، به دسترسی به بنادر کشورهای مجاور بستگی دارد. بنادر ایران از نزدیک‌ترین بنادر به آسیای مرکزی هستند و طبیعتاً دروازه‌ای برای تجارت دریایی منطقه است. ایران همچنین تجارت قابل توجهی با افغانستان دارد که در قلب بسیاری از مسیرهای تجاری برجسته زمینی به آسیای مرکزی قرار دارد. از همین رو به نظر می رسد که تاجیکستان تمایل جدی و عملیاتی بالایی برای همکاری‌های اقتصادی بخصوص در زمینه ترانزیت و حمل و نقل با ایران داشته باشد.
رشد 800 درصدی تجارت با تاجیکستان در 1401
آخرین آمار منتشر شده از سوی گمرک جمهوری اسلامی ایران نشان می‌دهد که میزان صادرات ایران در یک ماهه 1401 به تاجیکستان در حدود 5 میلیون دلار و در مقابل میزان واردات ما در همین بازه نیز 6 میلیون و 459 هزار دلار بوده است. در واقع مجموع تجارت در فروردین 1401 تقریباً 11 میلیون و 300 هزار دلار بوده که در مقایسه با یک ماهه سال 1400 بیش از 800 درصد رشد نشان می‌دهد. هرچند تجارت 11 میلیون دلاری در فروردین ماه سال 1401 عدد قابل توجهی در قیاس با اینکه تاجیکستان همسایه ماست و سال‌هاست روابط سیاسی نسبتاً حسنه‌ای با آنها داشته‌ایم، نیست اما جهش آن در مقایسه با سال گذشته امیدوارکننده خواهد بود. البته جهش تجارت با تاجیکستان نه تنها در فروردین سال‌جاری بلکه در سال 1400 نیز رقم خورده، به طوری که میزان صادرات و تجارت ایران با تاجیکستان به ترتیب 460 و 450 درصدی در مقایسه با سال 99 رشد داشته است. مجموع صادرات ایران به تاجیکستان در سال 1400 تقریباً 91 میلیون و 397 هزار دلار و در مقابل میزان واردات از تاجیکستان نیز 39 میلیون و 437 هزار دلار بوده است. مجموع تجارت نیز در سال 1400 در حدود 130 میلیون و 835 هزار دلار بوده که رشد 107 میلیون دلاری در مقایسه با تجارت 23 میلیون دلاری در سال 1399 حاکی از رشد مراودات تجاری بین دو کشور بوده است. همه اینها در حالی است که تجارت ایران و تاجیکستان بین سال‌های 1394 تا 1396 در حدود 200 میلیون دلار بوده اما به یکباره در سال 1397 به 79 میلیون دلار و در سال‌های 98 و 99 به ترتیب به 15 و 16 میلیون دلار افت پیدا کرده است. دلیل این افت قابل توجه احتمالاً به سیاست دولت قبل در روابط خارجی و عدم توجه همه جانبه به کشور‌های همسایه برمی‌گردد. در همین ارتباط محمد حسین روشنک، رئیس اتاق بازرگانی مشترک ایران و تاجیکستان معتقد است در زمان آقای روحانی تمام توجه دولت و وزارت خارجه به برجام و پرونده هسته‌ای ایران جلب شده بود و ارتباط با کشورهای همسایه و کوچکتر مانند تاجیکستان اصلاً جدی گرفته نمی‌شد. او به وب سایت نود اقتصادی می گوید: دولت جدید برای جبران مشکلات هشت سال گذشته در ارتباط با تاجیکستان گام‌های اساسی برداشته است. بعد از آغاز دولت سیزدهم تحول شگرفی در روابط تجاری میان ایران و تاجیکستان اتفاق افتاد به طوری که فقط در شش ماه دوم سال ۱۴۰۰ ، صادرات به این کشور ۶ برابر کل سال ۹۹ شد.
بهار تجاری بعد از پیمان شانگهای!
هشت ماه پیش و پس از ۱۶ سال ایران به عضویت دائم سازمان همکاری شانگهای (با ۹ عضو دائم و سه عضو ناظر) درآمد. اهمیت این سازمان این است که 33 درصد کل خشکی‌های جهان، 42 درصد جمعیت دنیا، 25درصد تولید ناخالص ملی دنیا‌، چهار قدرت اتمی دنیا و دو عضو دائم شورای امنیت از اعضای آن هستند. تنها سازمانی که اثبات کرده توان مقابله با یکجانبه‌گرایی ناتو و امریکا و در دهه‌های آتی دو اقتصاد اول و دوم دنیا را دارد. براساس آمار‌ها در سال 2021، تاجیکستان به‌عنوان یکی از اعضای این پیمان در مجموع 4 میلیارد دلار تجارت داشته که 1 میلیارد دلار آن را صادرات و 3 میلیارد دلار آن را نیز واردات تشکیل می‌دهد. قطعاً یکی از دلایل افزایش تجارت دو کشور عضویت ایران در SCO بوده و ایران می‌تواند با تأسیس نظام پولی و مالی و حمل‌ونقل مشترک این مسیر را ادامه دهد.
لینک منبع خبر
پربازدیدترین‌های روزنامه ها
به امید دیدارِ «یسنا» (شهروند)پرونده‌ای که باز است (اعتماد)افزایش ۳۵ درصدی حقوق بازنشستگان تأمین اجتماعی (خراسان) کابینه تناقض‌ها و کلاهی که سرشان گذاشتند (یادداشت روز) (کيهان)
سایر اخبار این روزنامه
سیاه نمایی یک فیلم عنکبوتی علیه باورهای ملت توجه به ظرفیت‌های درونی اسلحه تحریم را از کار می‌اندازد امضای 17 سند همکاری میان ایران و تاجیکستان جهش 800 درصدی تجارت ایران و تاجیکستان درفروردین 1401 قهرمان رکوردها لیست ساختمان‌های پرخطر پایتخت علنی شد همدلی برای آواربردار ی از مصیبت متروپل پیچیده‌تر از پلاسکو است اختتامیه جشنواره کتابخوانی در حرم شاه چراغ‌(ع)