سلامت دهان و دندان ایرانیان معطل افزایش ظرفیت دندانپزشکی

در شرایطی که میانگین دندان‌های پوسیده، کشیده شده در اثر پوسیدگی و پر شده در جمعیت زیر ۱۲ سال یکی از معیار‌های عدالت در سلامت و از نشانه‌های توسعه‌یافتگی جوامع است، هر نوجوان ایرانی از سن ۱۲ سالگی به بعد دارای ۵- ۲ دندان پوسیده‌است و در سن ۴۵- ۳۵ سالگی این آمار به ۱۲، ۱۳ دندان پوسیده می‌رسد. بیش از ۵۰ درصد سالمندان ایرانی بدون دندان هستند. خدمات دندانپزشکی همچنان خدماتی لوکس محسوب می‌شود و بیمه‌ها هم جز به صورت محدود زیر بار هزینه‌های سرسام‌آور درمان بیماری‌های دهان و دندان نمی‌روند. ۵۰ تا ۶۰ درصد هزینه‌های دندانپزشکی به هزینه دستمزد دندانپزشکان باز می‌گردد. بر این اساس اگر تعداد دندانپزشکان بالا باشد، این دستمزد خرد می‌شود و کاهش قیمت خدمات دندانپزشکی و در نهایت دسترسی بیشتر مردم به خدمات عادلانه دندانپزشکی در کشور را به دنبال خواهد داشت. بر این اساس هم شورای عالی انقلاب فرهنگی طی مصوبه‌ای بر افزایش ظرفیت ۲۰ درصدی در جذب پزشک و دندانپزشک برای چهار سال تأکید کرد. با وجود این وزارت بهداشت پیشنهاد رشد ۵ درصدی ظرفیت دندانپزشکی را داشته‌است، اما شورای عالی انقلاب فرهنگی روی حداقل ۲۰ درصد اصرار دارد. با محقق شدن افزایش تعداد دندانپزشکان و نزدیک شدن سرانه دندانپزشک به جمعیت به استاندارد‌های منطقه و جهانی بی‌تردید می‌توان انتظار داشت سلامت دهان و دندان مردم کشورمان وضعیت بهتری پیدا کند.
همه ما برای رفتن به دندانپزشک با تعلل مواجهیم. پر کردن یک دندان چیزی نزدیک به یک چهارم حداقل حقوق است و این یعنی یک کارگر برای جور کردن دخل و خرج زندگی، سلامت دندانش را در اولویت آخر قرار می‌دهد و خیلی وقت‌ها دندانی را که درد می‌کند به جای درمان کردن می‌کشد. نتیجه این ماجرا هم می‌شود ۱۳، ۱۲ دندان پوسیده‌ای که در دهان گروه سنی ۳۵ تا ۴۵ سال وجود دارد و نیمی از سالمندانی که به جای دندان‌های خودشان، دندان مصنوعی در دهان دارند. یک بخش از این ماجرا سیاستگذاری‌های اشتباه و عدم حمایت و پوشش بیمه‌ای خدمات دندانپزشکی است، به گونه‌ای که در حال حاضر بیمه‌های پایه تنها هزینه کشیدن دندان را تقبل می‌کنند و بیمه‌های تکمیلی هم پوشش محدودی از خدمات دندانپزشکی را ارائه می‌دهند. نتیجه این ماجرا هم وضعیت نابسامان دهان و دندان مردم کشورمان شده به گونه‌ای که مطابق آمار‌ها سالی ۲ میلیون دندان کشیده می‌شود و ۳۰۰ میلیون دندان پوسیده در دهان ایرانیان است. از سوی دیگر سرانه دندانپزشک به جمعیت هم در ایران مانند سرانه پزشک پایین است. شاخص تعداد دندانپزشک در ازای هر ۱۰۰ هزار نفر سرانه دندانپزشک در ایران ۳۵ نفر به ازای هر صد هزار نفر است، در حالی که اکنون در منطقه حتی در کشور‌هایی مثل ترکیه، عربستان، قطر، کویت، امارات، گرجستان و حتی لبنان شاخص تعداد دندانپزشکان بالای ۱۰۰ است؛ یعنی ۱۰۰ دندانپزشک به ازای هر ۱۰۰ هزار نفر. بر این اساس افزایش ظرفیت پذیرش دانشجوی دندانپزشکی می‌تواند به بهبود خدمات بهداشت و درمان دهان و دندان منتهی شود. سهم ۵۰ تا ۶۰ درصد دستمزد در هزینه‌های دندانپزشکی
حجت‌الاسلام «حسن شجاعی» رئیس کمیسیون اصل ۹۰ مجلس شورای اسلامی در برنامه گفت‌وگوی ویژه خبری در خصوص افزایش ظرفیت دندانپزشکی، با تأکید بر اینکه مردم حتی در شهر‌های بزرگ به خوبی به خدمات دندانپزشکی دسترسی ندارند؛ یکی از دلایل عمده این عدم دسترسی را گرانقیمت بودن خدمات دندانپزشکی در کشور دانست که موجب‌شده بسیاری از مردم توانایی مراجعه به دندانپزشک را نداشته باشند.
شجاعی با اشاره به اینکه نزدیک به ۵۰ تا ۶۰ درصد هزینه‌های دندانپزشکی به هزینه دستمزد دندانپزشکان باز می‌گردد، گفت: «اگر تعداد دندانپزشکان بالا باشد، این دستمزد خرد می‌شود و کاهش قیمت خدمات دندانپزشکی و در نهایت دسترسی بیشتر مردم به خدمات عادلانه دندانپزشکی در کشور را به دنبال خواهد داشت.»


به گفته وی در سال ۹۴ ظرفیت پذیرش ۱۹۰۰ نفر بوده که در سال ۱۴۰۰ به ۱۴۸۶ نفر و روند پذیرش در این سال‌ها کاهشی بوده‌است.
رئیس کمیسیون اصل ۹۰ خطاب به وزارت بهداشت تصریح کرد: «شما تکلیف قانونی دارید که برنامه افزایش ظرفیت دندانپزشکی را ارائه دهید. با وجود این تکلیف قانونی پیشنهاد شما این بوده‌است که ۵ درصد در طول پنج سال افزایش صورت گیرد که بنابر اطلاعات ما این پیشنهاد به صورت مکتوب ارائه شده، اما به صورت شفاهی آن را باز پس گرفته‌اند.» به گفته وی قانون وقتی وزارت بهداشت را مکلف می‌کند که ظرفیت را افزایش دهد، منابع لازم را نیز پیش‌بینی کرده‌است. شجاعی در مورد روند افزایش بودجه پزشکی و پیراپزشکی گفت: «طی سال‌های ۹۷، ۹۸ و ۹۹؛ به ترتیب ۳هزارو۶۰۰، ۴هزارو۴۰۰ و ۵هزارو۷۰۰ میلیارد تومان بودجه پزشکی و پیراپزشکی بوده‌است که در سال ۱۴۰۰ با افزایش سه برابری به ۱۴هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان رسیده‌است.» روند کاهشی پذیرش دانشجوی دندانپزشکی
رجبعلی برزویی، معاون خط‌مشی‌گذاری ستاد علم و فناوری دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی هم در خصوص وضعیت شاخص و سرانه دندانپزشک در کشور اینگونه توضیح داد: «مشکل و اختلاف اصلی شورای عالی انقلاب فرهنگی با وزارت بهداشت در آمار‌های اولیه است. طبق اعلام سازمان بهداشت جهانی شاخص کشور ما حدود ۴۲هزار نفر پزشک است.» برزویی با بیان اینکه وزارت بهداشت کد‌های نظام پزشکی را در نظر می‌گیرد، گفت: «دندانپزشکان دارای صلاحیت حرفه‌ای نزدیک به ۲۷ هزار و ۵۰۰ نفر هستند که اعضای هیئت علمی و همچنین دانشجویان تخصص و دستیاران را شامل می‌شود. شاخصی نیز که سند درمان ارائه کرده ۲۹ هزار و ۷۰۰ نفر است.»
به گفته وی در بهترین و مطلوب‌ترین حالت ۳۰ هزار پزشک داریم که سرانه ۳۵ به۱۰۰ هزار نفر است. پس وضعیت کشور ما به لحاظ سرانه دندانپزشک مطلوب و مناسب نیست؛ اگر خود را با کشور‌های پیشرفته در حوزه سلامت، منطقه و کشور‌هایی که از نظر اقتصادی با ما در یک تراز قرار دارند، مقایسه کنیم به ترتیب در بین ۴۰ کشور گروه ۲۰ ما جایگاه ۳۵ را داریم که در آن‌ها سرانه دندانپزشک ۶۰ به ازای هر ۱۰۰ هزار نفر جمعیت و در منطقه این عدد ۴۸ است. معاون خط‌مشی‌گذاری ستاد علم و فناوری دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی با اشاره به آمار پذیرش دانشجوی دندانپزشکی در سال‌های اخیر تصریح کرد: «در سال ۹۴ پذیرش دانشگاه‌های دولتی هزارو۹۰۰ نفر بود که در سال ۹۸ به هزارو۷۰۰ و در سال ۱۴۰۰ به هزارو۴۸۶ رسیده‌است؛ یعنی از سال ۹۸ تا ۱۴۰۰ روند پذیرش دانشجو کاهشی بوده‌است.» لوکس بودن و گرانی خدمات دندانپزشکی
جلیل کوهپایه‌زاده اصفهانی، دبیر شورای گسترش دانشگاه‌های علوم پزشکی در مورد سرانه دندانپزشک به جمعیت در کشور و مقایسه آن با اسناد بالادستی و روند کاهش پذیرش دانشجو نگاه متفاوتی به ماجرای دسترسی به خدمات دندانپزشکی داشت. به گفته وی از اهداف نظام سلامت دسترسی عادلانه به خدمات در این حوزه به ویژه در بخش دهان و دندان است. یکی از راهکار‌های دستیابی به خدمات عادلانه، رفع کمبود است. کوهپایه‌زاده تأکید کرد: «چیزی که ما بیشتر به آن می‌پردازیم، موضوع سرانه و تعداد نیروی انسانی است در حالی که باید برای موضوعاتی مانند بالا بودن هزینه‌های دندانپزشکی در کشور چاره‌اندیشی کنیم.»
کوهپایه‌زاده برای مستند کردن استدلالش گفت: «خدمات دندانپزشکی در کشور خدماتی لوکس و گرانقیمت است؛ برای مثال در شهر تهران که دندانپزشک به اندازه کافی داریم وضعیت دهان و دندان مردم مناسب نیست.»
وی با اشاره به ظرفیت دانشکده‌های دندانپزشکی در کشور افزود: «ظرفیت دندانپزشکی ما در سال ۵۸ و ۷۸ تعداد ۱۸ دانشکده در موضوع آموزش بوده که اکنون به بیش از ۴۰ دانشکده رسیده‌است. ما هم اکنون به صورت سالانه ۳۵۰ تا ۴۰۰ نیروی متخصص را وارد می‌کنیم. بر اساس سند آمایش ۱۴۰۸ پیش‌بینی می‌شود که با افزایش ظرفیت دانشگاه‌ها و مجوز‌هایی که به دانشگاه برای افزایش می‌دهیم به لحاظ کمی و کیفیت به آمار ۵۵ تا ۶۰ در ۱۰۰ هزار نفر جمعیت برسیم.»