تفسیر نوآورانه آیت‌ا... خامنه‌ای از 4 سوره قرآن کریم

نوائیان – آیین رونمایی چهار جلد جدید از آثار تفسیری رهبرانقلاب، پیش از ظهر دیروز، در تالار شهید سلیمانی دانشگاه علوم اسلامی رضوی، واقع در حرم مطهر امام رضا(ع) برگزار شد. به گزارش خراسان، در این مراسم که در آن، حجت‌الاسلام والمسلمین مروی، تولیت آستان‌قدس، یعقوب‌علی نظری، استاندار خراسان رضوی، حجت‌الاسلام والمسلمین قرائتی و جمعی از فضلای حوزه و دانشگاه حضور داشتند، پس از بررسی محتوایی، ساختاری و شکلی کتاب‌های منتشرشده جدید، از آن‌ها رونمایی شد. آثار رونمایی‌شده، شامل تفسیر حضرت آیت‌ا... خامنه‌ای بر سوره‌های مبارکه حمد، بقره، حشر و جمعه هستند که با همت انتشارات انقلاب اسلامی، وابسته به دفتر حفظ و نشر آثار رهبر انقلاب، به زیور طبع آراسته شده و در دسترس علاقه‌مندان قرار گرفته‌است.   تفسیری با گرایش اجتماعی - سیاسی در ابتدای مراسم، مدیر تولید محتوای انتشارات انقلاب اسلامی، طی سخنانی، به پیشینه ورود رهبر انقلاب به مباحث مربوط به برگزاری جلسات تفسیر قرآن کریم در مشهد پرداخت و گفت: سال 1343ش، زمانی که رهبر معظم انقلاب، بنا به ضرورت، ناچار شدند از قم به مشهد بازگردند، نخستین جلسات تفسیر ایشان در مشهد شکل گرفت؛ دلیل این امر، توجه ویژه معظم‌له به این موضوع بود. جلسات ابتدایی تفسیر در مسجد صدیقی‌ها برگزار شد و بعدها، با افزایش علاقه‌مندان و کافی نبودن فضای مسجد برای میزبانی از جلسات، به مدرسه میرزاجعفر انتقال یافت. شخصیت انقلابی حضرت آیت‌ا... خامنه‌ای از یک‌سو و از سوی دیگر، حضور گسترده طلاب و دانشجویان جوان، باعث حساسیت ساواک به جلسات درس تفسیر ایشان شد و نهایتاً به تعطیلی آن‌ها در مدرسه میرزاجعفر انجامید. البته تقریباً مقارن همین زمان، جلسه تفسیر روزهای جمعه معظم‌له در مسجد امام حسن مجتبی(ع) منعقد می‌شد که بیشتر مخاطبان آن جلسات هم، جوانان و دانشجویان بودند. حجت‌الاسلام والمسلمین صابری افزود: ثمره تلاش‌ها برای جمع‌آوری و انتشار مکتوب محتوای آن جلسات، ابتدا به طبع تفسیر سوره برائت در سال 1396 انجامید که به علت ارزش بالای مباحث علمی مطرح شده در آن، کتابی نیز، به عنوان مکمل مکتوب یادشده، با محتوای روش و قواعد تفسیر سوره برائت، انتشار یافت. وی با اشاره به تداوم برگزاری جلسات تفسیر رهبر انقلاب، بعد از پیروزی انقلاب اسلامی و در دوران ریاست‌جمهوری و پس از آن، دوران رهبری معظم‌له، توضیح داد: بعد از پیروزی انقلاب اسلامی و تداوم جلسات تفسیر رهبر معظم انقلاب، مباحث مربوط به سوره‌های ممتحنه، حشر، تغابن و منافقون در دوران ریاست‌جمهوری ایشان و جلسات تفسیر مربوط به سور‌ه‌های حمد – از 15 اسفند 1369 – و 25 آیه نخست سوره بقره – در سال 1370 – برگزار شد که به لطف خداوند، طی دوران فعالیت انتشارات انقلاب اسلامی و با همکاری و مساعدت دوستان و علاقه‌مندان، تفسیر سوره‌های برائت، مجادله و ممتحنه منتشر شده و امروز، از طبع تفاسیر مربوط به سوره‌های حمد، بقره، حشر و جمعه رونمایی می‌شود. در آینده نزدیک نیز، شاهد انتشار ادامه مباحث تفسیری رهبر معظم انقلاب، مربوط به تفسیر سوره‌های مبارکه مُلک، طلاق، صف و منافقون خواهیم بود. مدیر تولید محتوای انتشارات انقلاب اسلامی گفت: گرایش تفسیری حضرت آیت‌ا... خامنه‌ای، گرایشی اجتماعی – سیاسی، با جهت‌گیری هدایتی و تربیتی است که در نوع خود قابل توجه و استفاده است. سخن شهید مطهری درباره آیت‌ا... خامنه‌ای دبیر شورای عالی حوزه علمیه خراسان و امام جمعه موقت مشهد، طی سخنان کوتاهی، به بیان نحوه شکل‌گیری جلسات درس تفسیر مقام معظم رهبری پرداخت و گفت: به یاد دارم که روزی، همراه با شهید کامیاب، هنگام خروج از مدرسه میرزاجعفر و در بست نواب، با رهبر معظم انقلاب روبه‌رو شدیم. به ایشان پیشنهاد برگزاری درس اخلاق دادیم. آیت‌ا... خامنه‌ای گفتند که درس اخلاق که نه، اما جلسات تفسیر را می‌توانیم برگزار کنیم. این جلسات با حدود 4، 5 نفر آغاز شد و به تدریج، با افزایش جمعیت علاقه‌مندان، به مدرسه میرزاجعفر انتقال یافت. در آن جلسات، گاه تا 700 نفر از طلاب و دانشجویان جوان شرکت می‌کردند. حجت‌الاسلام محمدباقر فرزانه در ادامه به سبک خاص و منحصر به فرد رهبر انقلاب در تفسیر قرآن اشاره کرد و گفت: خصوصیات تفسیر ایشان، خیلی ویژه است؛ یک‌بار در جایی عرض کردم، وقتی تفسیر رهبر انقلاب را گوش می‌دهید یا می‌خوانید، احساس می‌کنید که ایشان فرهنگ قرآن را می‌شناسد و درک می‌کند. تفسیری که ارائه می‌شود، بر اساس آگاهی‌های نو و تسلط بر فرهنگ قرآنی است. وی به ذکر خاطره‌ای مربوط به دوران قبل از انقلاب پرداخت و افزود: سال 1355 بود که به مناسبتی در تهران حضور داشتم. آن‌جا در جلسه‌ای حاضر شدم که مرحوم شهید مطهری، شهید بهشتی و دکتر شریعتی هم در آن حاضر بودند. این جلسه از بعد نماز مغرب شروع شد و تا اذان صبح طول کشید. هنگام اقامه نماز مغرب و عشا، بین دو نماز، آیت‌ا... خامنه‌ای به ترجمه و توضیح سوره صف پرداختند. بعد از پایان سخنان ایشان، شهید مطهری رو به حضّار کرد و فرمود: «آقای خامنه‌ای متخصص در تفسیر است.» تفسیری که معظم‌له در آن زمان ارائه می‌کرد و شاید خیلی از ما، ضرورت و مفهوم آن را درک نمی‌کردیم، مبتنی بر حرکت امام خمینی(ره)، آینده مبارزه و نتیجه‌ای بود که باید از آن به دست بیاید؛ این تفسیر برای ورود به مبارزه و یافتن بینش مبارزه بود؛ وقتی از رویکرد اجتماعی در تفسیر سخن می‌گوییم، منظورمان همین است. حضور در تفسیر آیت‌ا... خامنه‌ای، روحیه‌ها و نگاه به آینده را تغییر می‌داد و اساساً با جلسات درس مشابه آن، فرق می‌کرد. قرآن را جدی بگیریم سخنران ویژه مراسم رونمایی از کتاب‌های تفسیری رهبرانقلاب، حجت‌الاسلام والمسلمین محسن قرائتی بود. وی با اشاره به تفسیر روزآمد قرآن کریم و ضرورت آن برای جامعه امروز، در صحبت‌هایش به نقد برخی رویکردها نسبت به قرآن کریم پرداخت و گفت: تفسیر را باید بر مبنای زندگی امروز ارائه کرد. یادم می‌آید یک‌بار مرحوم آیت‌ا... العظمی صافی گلپایگانی به من گفتند: تو چطور آیات‌الاحکام را به صورت عمومی تفسیر می‌کنی؟ گفتم: مثلا « الطَّلاقُ مَرَّتَانِ»(بقره - 229)؛ مسئله فقهی است، ولی خب، حالا یک کسی ازدواج نکرده است یا ازدواج کرده، اما نمی‌خواهد همسرش را طلاق بدهد؛ این‌جا باید چه بگوییم؟ «الطَّلاقُ مَرَّتَانِ» یک اصل مهم دارد، یعنی وقتی می‌خواهی روابط خودت را با کسی قطع کنی، همه پُل‌ها را یکباره خراب نکن؛ حدیثی هم داریم که می‌گوید وقتی با کسی قهر کردی، جوری قهر نکن که بعد نتوانی با او آشتی کنی؛ شاید یک زمانی تصمیم گرفتی دوباره با او ارتباط داشته‌باشی؛ خب این، یک نگاه روزآمد و عمومی است. این معلم قرآن، در ادامه سخنانش از بی‌توجهی نسبت به محتوای قرآن در جامعه انتقاد کرد و افزود: متأسفانه قرآن وارد سفره معرفتی ما نشده‌است. برخی از ما باور نداریم که قرآن علم است. کنار امام رضا(ع) هستید، امام(ع) فرمود: «مَنْ أرادَ الْعِلْم فَلْیُصَوِّرَ الْقُرآن»؛ اگر به دنبال دانش هستید، دانش می‌خواهید، بروید به سراغ قرآن. برخی از ما فقط قرآن را یک کتاب مقدس می‌دانیم. به همین دلیل، رفتاری که با قرآن داریم هم، فقط رویکرد قداست بخشیدن دارد؛ در کیف عروس می‌گذاریم یا بالای سر مسافر می‌گیریم، شب‌های قدر می‌گذاریم بالای سرمان و می‌گوییم: «بک یاا...»؛ کارهایمان با قرآن، دکوری است. ما باید قرآن را جدی بگیریم.شایان ذکر است که در بخشی از این مراسم، مسعود نجابتی، مدیر هنری انتشارات انقلاب اسلامی به بیان توضیحاتی درباره نحوه طراحی جلد و قطع کتاب‌های منتشر شده پرداخت.