قطر برخی شروط کشورهای عربی را به صورت مشروط پذیرفت کاهش روابط با ایران به شرط همراهی سایر کشورهای عربی

محمدرضا ستاری
تنش های یکماهه میان چهار کشور عربستان، مصر، امارات و بحرین با قطر که منجر به قطع همه جانبه روابط دیپلماتیک با دوحه شده بود، با فاش شدن جزئیات نامه امیر قطر به شروط 13 گانه این کشورها وارد فاز جدیدی شد.
روز گذشته یک پایگاه خبری کویتی با انتشار پاسخ امیر قطر که توسط وزیر خارجه این کشور به امیر کویت تحویل شده بود، در مورد شرط کاهش سطح روابط سیاسی و اقتصادی قطر با ایران گزارش داد که دوحه عمل به این شرط را منوط به پایبندی سایر کشورهای عربی حوزه خلیج فارس به این امر کرده است. این در حالی است که هم اکنون سه کشور بحرین، عربستان و امارات که از اعضای با نفوذ شورای همکاری خلیج فارس هستند در این خصوص دست بالا را داشته و تنها دو کشور عمان و کویت هستند که باید در این باره تصمیم بگیرند. در این رابطه بنا به گفته کارشناسان، قطری ها در پاسخ خود به این شروط 13 گانه قبل از ضرب الاجل 48 ساعته و زودتر از طرح شش ماده ای آمریکا که گزینه قطع روابط با ایران در آن لحاظ نشده بود، اقدام به پاسخگویی کرده و نکته قابل توجه انعطاف قابل تامل دوحه در مورد ایران در مقابل مقاومت در برابر سایر شروط است.
ورود آلمان برای میانجی گری در تنش های عربی


هر چند مقامات دوحه در ابتدای امر پیشنهاد 4 کشور عربی را غیر منطقی عنوان کرده و وزیر دفاع این کشور ضمن هشدار به آنها اعلام کرده بود که قطر به راحتی بلعیده نخواهد شد، اما امکان مذاکره با کشورهای تحریم کننده را در صورت مهیا شدن شرایط لازم امکان پذیر دانسته بودند. در این راستا کارشناسان معتقدند که سفر زیگمار گابریل وزیر خارجه آلمان به منطقه و دیداری که طی روز گذشته از عربستان و امارات به عمل آورده است، یکی مسائل راهگشا برای مذاکره در خصوص این تنش یکماهه است. زیگمار گابریل در این رابطه با سفر خود به ریاض و در کنفرانس مطبوعاتی مشترک با عادل الجبیر وزیر خارجه سعودی، اعلام کرد که کشورش خواستار وحدت در شورای همکاری خلیج فارس است، چرا که این شورا عامل ثبات منطقه ای
است.
وی همچنین در دیدار با همتای اماراتی خود که گفته بود هر گونه رفتار در قبال قطر بر مبنای قوانین بین المللی خواهد بود، اعلام کرده است که آلمان با اماراتی ها در خصوص توقف حمایت از تروریسم هم عقیده است!
دلگرمی دوحه به حمایت های آنکارا
شواهد حاکی از آن است که قطر نسبت به حمایت ترکیه حساب ویژه ای باز کرده و امیر این کشور در پاسخ خود ضمن مقاومت صریح در مورد بسته شدن پایگاه نظامی ترکیه در کشورش، آنکارا را دولتی مسلمان دانسته که حضورش بر خلاف اساسنامه شورای همکاری خلیج فارس نیست. آنها همچنین برای بسته شدن پایگاه نظامی ترکیه در قطر شرطی را گذاشته اند که با دقت نظر بر روی آن، امکان عملیاتی شدنش عملاً منتفی به نظر می رسد. امیر قطر در این رابطه گفته که به شرطی حاضر است ترک ها جواب کند که سایر کشورهای شورای همکاری خلیج فارس تمام پایگاه های نظامی خارجی را در خاک خود ببندند.
مقاومت جدی در قبال برخی شروط 13 گانه
شیخ تمیم همچنین کشورش را یکی از بازیگران فعال در عرصه مبارزه با تروریسم عنوان کرده و در این خصوص با استناد به نظر سازمان ملل گفته که نسبت به این ادعاها به شدت مقابله خواهد کرد. وی با دو شرط دیگر نیز بدون هیچ مسامحه ای مخالفت کرده است. امیر قطر ابتدا با قطعیت اعلام کرده که اخوان المسلمین گروهی تروریستی نبوده و سپس تصریح کرده است که پناهجویان سیاسی به کشورش را هیچگاه تحویل نخواهد داد.
در پاسخ امیر قطر که به امیر کویت تحویل داده شده است، هر گونه دخالت در امور کشورهای عربی رد و در این زمینه انتقاداتی جدی نسبت به امارات مطرح شده است. همچنین در این بیانیه بستن شبکه خبری الجزیره نیز منوط به بسته شدن سایر
شبکه های تلویزیونی مانند اسکای نیوز، ام بی سی و العربیه عنوان شده است. دوحه همچنین تحریم ها علیه کشورش را اقدامی احمقانه خوانده و اعلام کرده که پرداخت غرامت به عربستان، مصر، امارات و بحرین از نظر آنها مردود است.
دورنمای تنش های عربی
در راستای میانجی گری های بین المللی در خصوص کاهش تنش ها در خلیج فارس که به عقیده بسیاری از تحلیل گران کفه آن به نفع چهار کشور تحریم کننده در مقابل قطر سنگینی می کند، ترزا می نخست وزیر انگلستان نیز طی تماسی تلفنی با محمد بن سلمان ولیعهد عربستان، ضمن استقبال از تمدید ضرب الاجل 48 ساعته برای قطر، آن را نشان دهنده تمایل این کشورها برای حل و فصل این بحران عنوان کرد و گفت: وحدت میان کشورهای شورای همکاری خلیج فارس باید حفظ شود. از سوی دیگر شورای امنیت سازمان ملل نیز بهترین راه کاهش تنش ها را مذاکره میان طرفین درگیر عنوان کرده است. در این راستا، هر چند بسیاری از تحلیل گران، تنش میان کشورهای عربی را به واسطه ماهیت روابط آنها و علیرغم اختلافات دیرین میان دوحه و ریاض زودگذر معرفی کرده بودند، اما تحولات روزهای گذشته و سخت گیری هایی که از سوی چهار کشور بر قطر اعمال شده بود، سبب شده تا معادلات این تنش بیش از پیش پیچیده تر شود. در این میان قطری ها در پاسخ خود در مواردی که ذکر شد نرمش نشان داده، در مواردی همراهی را مشروط به شروطی کرده اند که عملاً امکان پذیر نخواهد بود و در برخی موارد نیز به صراحت به مخالفت پرداخته اند. عامل نگران کننده در طولانی شدن این تنش تعمیم این اختلافات به سایر بحران های منطقه و بازتولید تنشی گسترده تر است. از سوی دیگر کارشناسان معتقدند که با مداخله آمریکایی ها به نفع عربستان در این تنش، وزن این کشور در منطقه افزایش پیدا کرده و عامل توجیه کننده ای برای محاصره و فشار بر روی ایران فراهم می شود. تحلیل گران عرب همچنین نسبت به تضعیف و حتی فروپاشی شورای همکاری خلیج فارس در صورت تشدید بحران هشدار داده و آن را امری خطرناک برای دنیای عربی عنوان کرده اند. در همین راستاست که باید منتظر روزهای آتی بود و دید که واکنش چهار کشور محاصره کننده قطر در خصوص پاسخ های امیر این کشور به شروط 13 گانه مطرح شده چگونه خواهد بود. هر چند که تا لحظه تنظیم این گزارش هنوز هیچ مقام رسمی از سوی دو طرف این پاسخ ها را مورد تایید قرار نداده، اما به نظر می رسد که حضور پر رنگ آلمان ها که با بازی دوگانه آمریکا در این تنش توامان شده، نسبت به نرمش چهار کشور عربی که اکنون دست بالا را در اختیار دارند تاثیر چندانی نداشته باشد.
سایر اخبار این روزنامه