روزنامه ابتکار
1395/11/17
وضعیت اقتصادی نمایشگاه سی‌ام کتاب تهران زیر سایه روزهای داغ انتخابات بررسی شد داغ شدن تنور نمایشگاه کتاب در تب انتخابات
گروه فرهنگ و ادب ـ الهام عدیمی: آخرین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران در دوره دولت یازدهم و نیز آخرین سال شهرداری قالیباف پیش از انتخابات ریاست جمهوری و شوراهای شهر و روستا برگزار میشود و به روال سال‌های گذشته در میانه اردیبهشت خواهد بود که امسال از 13 تا 23 اردیبهشت‌ماه در شهر آفتاب برپا میشود، تداخلی با روزهای تبلیغات انتخابات و فضای آن دارد که می‌تواند تاثیر زیادی بر اتفاقات حاکم بر نمایشگاه آرام کتاب تهران داشته باشد و همین امر می‌تواند وجه تمایز این دوره محسوب شود. با این حال برنامه‌های فرهنگی و هنری در سال آخر دولت‌ها محلی بوده تا دولت‌ها فضایی میانه ایجاد کنند به طوری که سایه این مساله روی جشنواره‌های بین‌المللی تئاتر و فیلم فجر پررنگ بود. اگر چه سی‌امین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران از سال گذشته به محل جدیدش یعنی شهر آفتاب منتقل شده است و همراه خود تغییراتی را هم به دنبال داشته، اما روز گذشته با اعلام احکام مدیران کمیته‌ها و بخش‌های مختلف نمایشگاه به نظر می‌رسد، مسئولان برگزاری تلاش می‌کنند تا آرامش سال‌های پیش را حفظ کنند. با این حال آخرین سال فعالیت شهردار تهران هم در این میان بی‌تاثیر نخواهد بود.رونق نمایشگاه کتاب با فضای انتخابات
امیرمسعود شهرام‌نیا، رییس شورای نظارت و ارزیابی سی‌امین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران هم این مساله را نقطه عطفی در نمایشگاه امسال می‌داند و به «ابتکار» می‌گوید: به دلیل زمان برگزاری نمایشگاه کتاب که در تقویم جهانی هم ثبت شده است، علاوه بر آن، به دلیل این‌که پس از تعطیلات نوروز و پیش از امتحانات دانشگاه‌ها هم هست، امکان تغییر زمان آن وجود ندارد، بنابراین بخشی از زمان برگزاری نمایشگاه همزمان با ایام تبلیغات انتخاباتی خواهد بود اما این اولین بار نیست و در دوره‌های قبل هم نمایشگاه با چنین فضایی روبه‌رو شده است. به گفته شهرام‌نیا، نمایشگاه کتاب یک کار فرهنگی و عام است و طبیعتا براساس قوانین و مقررات رفتار خواهیم کرد. او ادامه می‌دهد: تصورمان این است که فضا و گفت‌وگوهایی هم در آن شکل می‌گیرد؛ برگزاری نشست‌هایی با موضوع‌های مرتبط با انتخابات هم می‌تواند فضای خوبی برای رفت‌وآمدها در چارچوب ضوابط و قوانین نمایشگاه و وزارت کشور ایجاد کند که نقطه قوتی برای این دوره خواهد بود. این مدیر با اشاره به از سر گذراندن تجربه‌های پیشین مربوط به انتخابات در نمایشگاه کتاب توضیح می‌دهد: با توجه به این که دوره سی‌ام نمایشگاه خواهد بود، همه فراز و فرودهای ممکن را تجربه کرده است؛ در شورای سیاستگذاری درباره این مساله هم صحبت شده و قرار بر این است که فعالیت‌های معمول نمایشگاه انجام شود و تعامل با فضای انتخابات در چارچوب قوانین صورت بگیرد.
تلاش برای آشتی صنف فرهنگی یا سرمایه‌گذاران
مساله دیگری که در این سال‌های برگزاری نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران به دنبال آن بوده، جذب سرمایه‌های داخلی و خارجی به حوزه نشر است. این مساله در فضای انتخاباتی شاید دستخوش تحولاتی شود. اگر چه حوزه نشر همواره به دلیل رکود نتوانسته نظر سرمایه‌گذاران را به خود جلب کند اما تلاش‌های زیادی در دوره‌های اخیر برگزاری نمایشگاه به راه افتاده تا سرمایه‌گذاران را به عرصه نشر دعوت کند. محمدمهدی داوودی‌پور، مدیر کمیته تبلیغات این دوره از نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران هم که روز گذشته حکم خود را از سید عباس صالحی، معاون فرهنگی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی دریافت کرده است، می‌گوید که در روزهای آینده برنامه‌های مربوط به این کمیته را اعلام خواهد کرد. او در این‌باره به «ابتکار» توضیح می‌دهد: تفاوت سلیقه‌ها و نظراتی وجود داشته که خروجی آن تلفیقی از نظرات خواهد بود و این امر باعث پیشرفت و بهبود برگزاری روند نمایشگاه خواهد بود. البته داوودی‌پور اعتقاد دارد که تبلیغات در این دوره به‌گونه‌ای خواهد بود تا صنف فرهنگی به شکل جدی از در آشتی با حامیان و سرمایه‌گذاران دربیاید. این‌که این اتفاق چطور رخ بدهد که صاحبان سرمایه و اهالی فرهنگی خود را زیر سایه دیگری نبینند نیاز به راهکار و ترکیبی دارد که تلاش می‌کنیم به آن برسیم. اما محمدصادق جنان‌صفت، اقتصاددان، به مساله جذب سرمایه در این دوره از نمایشگاه نگاه ویژه‌ای دارد. او با اشاره به این‌که تصدی‌گری نمایشگاه کتاب در این سال‌ها به سوی مدیریت تشکل‌های نشر رفته است، اعتقاد دارد زمانی که از بازار صحبت می‌کنیم، سه عنصر اساسی را باید در نظر بگیریم، تقاضا، عرضه و از برآیند این دو قیمت به دست می‌آید.
تنفس مصنوعی دولت به بازار نشر
او درباره وضعیت بازار نشر به «ابتکار» می‌گوید: صنعت نشر باید سودآور باشد تا سرمایه‌گذار بخش خصوصی به میدان بیاید اما در این حوزه وضعیت مطلوب نیست و اندک افرادی هستند که به دلیل علاقه شخصی و به منظور توسعه فرهنگی وارد این کار می‌شوند اما این کار اقتصادی نیست. بنابراین وقتی بخواهیم تقاضا برای کتاب زیاد بشود، باید عرضه داشته باشیم؛ زمانی که نرخ رشد تقاضا، بیشتر از نرح رشد عرضه باشد قیمت بالا می‌رود و هنگامی‌که قیمت بالا می‌رود، شمار زیادی از افراد تمایل پیدا می‌کنند که در بازار سرمایه‌گذاری کنند. این یک اصل اقتصادی است که در بازار، به ویژه بازار کتاب وجود دارد. این پژوهشگر حوزه اقتصاد ادامه می‌دهد: در ایران این گمانه‌زنی وجود دارد که سرمایه‌گذاری به اندازه کافی در حوزه بازار و انتشار کتاب وجود ندارد که ناشی از کمبود تقاضاست و دلیل این کم بودن تقاضا این است که مردم احساس می‌کنند آثاری که مورد نظرشان است در ایران به هر دلیل سیاسی، فرهنگی و ... وجود ندارد و وقتی کالایی به نظر مخاطب مرغوب و مطلوب نیست تلاشی برای خرید آن هم اتفاق نمی‌افتد. این نقص در تقاضای کتاب، باعث شده است تا سرمایه‌گذار به همین دلیل به بازار کتاب ورود پیدا نکند. بنابراین اگر بخواهیم سرمایه‌گذاری در بازار کتاب افزایش پیدا کند باید تقاضا را تحریک کنیم. به طور مثال رکود در بازار مسکن به این دلیل است که تقاضایی وجود ندارد، حالا اگر دولت بخواهد بازار نشر از رونق نسبی برخوردار شود، باید دست از خرید کتاب بردارد. او بیان می‌کند: کتاب‌های خریداری شده از سوی دولت به کساد ماندن بازار نشر منجر میشود. در واقع دولت کتاب‌هایی را می‌خرد که تصور می‌کند سازگاری بیشتری با مسائل قانون اساسی، عرف، سنت و عادت‌های جامعه دارد، در حالی که ممکن است تقاضا برای کتاب در جاهای دیگری باشد. یعنی آن چیزی نباشد که مورد نظر دولت، وزارت ارشاد و نهاد بالادست آنهاست. اگر بخواهیم سرمایه‌گذاری در بازار کتاب شکل بگیرد، باید بازار را از انحصار دربیاوریم، از مداخلات دولت دور نگه داریم و در نهایت تقاضا را تحریک کنیم. به گفته جنان‌صفت، تحریک تقاضا ممکن است جاهایی با مداخله دولت باشد ولی این تنفس مصنوعی است، بنابراین تقاضا باید از دل جامعه بجوشد و این زمانی میسر میشود که مصرف‌کننده کتاب به بازار برود و آزادی انتخاب داشته باشد.
نمایشگاه کتاب به دنبال معرفی جاذبه‌های سرمایه‌گذاری
با این حال شهرام‌نیا درباره جذب سرمایه‌گذار در حوزه نشر توضیح می‌دهد: این امر در حوزه فرهنگ جای کار دارد و نیازمند این است که بتوانیم ارتباط بدنه نشر را با نشر بین‌الملل گسترده‌تر کنیم چه در جذب سرمایه‌گذار خارجی در حوزه‌هایی چون چاپخانه‌ها و چه در معرفی آثار تولیدی به بازار جهانی. با این حال هنوز نتوانسته‌ایم به صورت مستقیم در این زمینه صحبت کنیم چرا که بازارهای حوزه فرهنگ به دلیل دریافت یارانه دولتی برای سرمایه‌گذار جذابیتی ندارد. او با اشاره به حضور موفق سینمای ایران در عرصه بین‌المللی و معرفی این هنر در مجامع بین‌المللی، توضیح می‌دهد: در حوزه ادبیات و کتاب با وجود این‌که ظرفیت‌های خوبی داریم، متاسفانه نتوانسته‌ایم موفقیتی کسب کنیم، بنابراین تلاش ما این است که با وجود بازار جهانی کتاب در نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران که از سال گذشته حضوری جدی‌تر و فعال‌تر چه از سوی ایران و چه از سوی دیگر کشورها داریم، این موضوع را دنبال کنیم.
جنان‌صفت نیز با بیان پیشنهاداتی برای جذب علاقه‌مندان به نمایشگاه کتاب توضیح می‌دهد: مردم ما در کتاب خواندن تنبل نیستند و این مساله که کتاب از سبد کالای خانواده حذف شده، درست نیست چرا که با وجود رقمی حدود پنج‌میلیون دانشجو، تیراژ 500 نسخه‌ای جوابگو نیست. در واقع به دلیل این‌که آنچه متقاضی به دنبال آن است در کتاب‌ها نیست، بنابراین برای تحریک تقاضا، نیاز است تا پیش از برگزاری نمایشگاه، تبلیغاتی گسترده صورت بگیرد و نویسندگان، پژوهشگران و استادان مرتبط با رشته‌های تحصیلی دانشجویان در دانشگاه‌ها سخنرانی و آثارشان را معرفی کنند. این اقتصاددان معتقد است که باید در نمایشگاه‌ها، کتابفروشی‌ها و انتشاراتی‌های بزرگ حضور داشته باشند و نه ناشرانی که کسی آنها را نمی‌شناسد و تنها از یارانه‌های دولتی استفاده می‌کنند. همچنین ناشران باید تلاش کنند تا با تجمیع سرمایه‌هایشان، انتشاراتی‌های بزرگ تاسیس کنند و این امر بر جدی شدن بازار نشر تاثیر بسیاری دارد. او می‌گوید: حضور جدی آثار ترجمه شده ایرانی به دیگر زبان‌ها و معرفی و شناساندن آثار ایرانی در کشورهای همزبان از دیگر مواردی است که می‌توان به آنها اشاره کرد. از سوی دیگر اگر ناشران بتوانند آثار جدیدی از نویسندگان بزرگ به نمایشگاه بیاورند، به رونق نمایشگاه کمک خواهد کرد. همچنین وجود امکانات رفاهی و وسایل نقلیه مناسب به دلیل دوری نمایشگاه هم می‌تواند در حضور جدی و چشم‌گیر مردم در این نمایشگاه کمک بسیاری کند.
سایر اخبار این روزنامه
اولین جلسه مجمع تشخیص مصلحت نظام به ریاست موحدی کرمانی برگزار شد
رونمایی از مجمع بدون «آیت‌الله»
قانونگذاران روند بررسی قانون جامع انتخابات را ارزیابی کردند
ضد ونقیض‌هایلایحه‌ای که «طرح» شد
عارف در دیدار با اعضای شورای سیاستگذاری کنفرانس جامع مدیریت شهری:
جلال خوش چهره
پوپولیست تنها
نزاع دولت ترامپ و دادگاه فدرال بالا گرفت
لغو ممنوعیت ورود اتباع هفت کشور به آمریکا
وضعیت اقتصادی نمایشگاه سی‌ام کتاب تهران زیر سایه روزهای داغ انتخابات بررسی شد
داغ شدن تنور نمایشگاه کتاب در تب انتخابات
بررسی پدیده «خانه‌های هوشمند»
«سِسِمی» باز شو!
حساس ترین دیدار هفته بیستم لیگ برتر فوتبال
دوئل سرخ قهرمانی
حاشیه نگاری روز ششم و هفتم جشنواره فیلم فجر
خزان وعده ها در بهار سینما
کارشناسان درباره مذاکره احتمالی ایران و آمریکا برای کاهش تنش ها می گویند
تدبیر تهران، بی تجربگی واشنگتن
