بررسی پدیده «خانه‌های هوشمند» «سِسِمی» باز شو!

فاطمه امین‌الرعایا
تصور کنید روی مبل دراز کشیده‌اید و یک کنترل دست‌تان است، با فشردن یک دکمه کتابخانه روبرویتان می‌چرخد و صفحه تلویزیون چند اینچی جایش را می‌گیرد. هوا رو به تاریکی است و بدون اینکه نیاز باشد دیدن فیلم را متوقف کنید، یک دکمه را می‌چرخانید و نور اتاق زیاد می‌شود. اگر سردتان باشد، دکمه دیگری را فشار می‌دهید و سیستم گرمایشی، خانه را گرم می‌کند. خانه هوشمند چیزی است شبیه به همین رویاها.
شاید زمانی که موبایل با آن شکل آجرمانندش وارد بازار شد، کمتر کسی فکر می‌کرد که روزی این وسیله تا آنجا هوشمند شود که بتواند قدم‌هایمان را بشمارد، برای سلامتی‌مان نسخه بپیچد یا کالری غذاهایمان را حساب کند و بگوید می‌توانیم چند قاشق دیگر غذا بخوریم، چه برسد به داشتن یک خانه که با همان موبایل کنترل بشود. داشتن خانه هوشمند هم تا چند سال پیش بیشتر شبیه رویا بود، شاید خیلی‌ها فکر می‌کردند این هم از آن چیزهایی است که فقط می‌شود توی فیلم‌ها دید. اما انسان‌ها همیشه برای رسیدن به تخیلات زندگی‌شان تلاش می‌کنند. امروز شما می‌توانید با نرم‌افزاری روی تبلت یا موبایل‌تان بر بستر اینترنت، از راه دور چراغ‌های خانه را روشن کنید، کولر را خاموش کنید، شبکه تلویزیون را عوض کنید حتی می‌توانید بفهمید کی وقت آب دادن به گل‌های کنار پنجره است. البته برای این کارها به سخت‌افزارهایی هم نیاز خواهید داشت. پدیده خانه هوشمند پدیده‌ای تازه است که در پایین‌ترین سطح خودش می‌تواند شامل همه خدمات و محصولاتی بشود که بدون دخالت صاحب‌خانه کار یا پیامی را در محیط خانه اجرا می‌کند. کنترل از راه دور وسایل خانه فقط بخشی از یک خانه هوشمند است. در خانه هوشمند سیستم‌های الکتریکی و الکترونیکی و وسایل خانه با هم مرتبط می‌شوند به صورتی که بشود به وسیله یک دستگاه مرکزی، آن‌ها را کنترل کرد. طبق تعریف انجمن اتوماسیون خانگی (HAA) خانه هوشمند فرایند یا سامانه‌ای (با تجهیزات یا روش‌های مختلف) است که باعث بهبود سبک زندگی افراد می‌شود و خانه را به محلی راحت‌تر، امن‌تر و پربازده‌تر تبدیل می‌کند.
شاید بهتر باشد به این تعریف نگاه دقیق‌تری داشته باشیم، محل راحت‌تر، امن‌تر و پربازده‌تر یعنی چه؟ در این سیستم مثلا شما همزمان با تماشای فیلم محبوب‌تان، درحالی که برای خود یک چای تازه دم ریخته‌اید، بدون اینکه از جایتان بلند شوید و سکانسی از فیلم را از دست بدهید، می‌توانید نور اتاق را کم کنید و اتاق‌تان را تبدیل به سینمای خانگی کنید، همزمان لباسشویی را روشن کنید تا بتوانید بعد از اتمام فیلم لباس‌های تمیز را پهن کنید، تلفن خانه را بگذارید روی منشی تلفنی، فر را هم روشن کنید تا غذا آرام آرام بپزد! اگر هم وسیله‌ای در خانه خراب شد، سیستم به صورت خودکار یک ایمیل به تعمیرکار بزند و مثلا بگوید فلان ساعت بیایید برای تعمیر یخچال لطفا! خب چی از این بهتر؟ فکر کنید از خانه آمده‌اید بیرون، یکهو این فکر به سراغ‌تان می‌آید که نکند در ورودی را قفل نکرده باشم! در این لحظه قفل حرارتی به کمک‌تان می‌آید، روی موبایل‌تان یک کلیک می‌کنید و «تلق» در خانه قفل می‌شود! شاید نگران باز بودن پنجره‌ها بشوید، سیستم مدیریت هوشمند خانه اینجا هم در خدمت شماست. حتی اگر دوربین مداربسته هم داخل خانه نصب کرده باشید، می‌توانید با موبایل‌تان از توی اداره هم به آن دسترسی داشته باشید یا وقتی مسافرت هستید سنسورهای حرکتی را فعال کنید تا اگر شخصی در خانه حرکت کرد خیلی سریع افرادی که شما از قبل به سیستم معرفی کرده‌اید با خبر بشوند، مثل یکی از همسایگان یا اداره پلیس. سنسور‌های دود و اطفای حریق هم بخشی از یک خانه هوشمند هستند. پس می‌توانید مطمئن باشید در صورت نشتی گاز یا اتصال سیم‌ها آسیبی به خانه شما وارد نمی‌شود. یکی از مزایای هوشمند کردن خانه‌ها صرفه‌جویی در مصرف انرژی است. سیستم مدیریت هوشمند به شما اجازه می‌دهد تا برای وسایل خانه برنامه زمانی تعیین کنید، مثلا تعداد لامپ‌های روشن را در اوج ساعت مصرف، کم و یا نورشان را کمی متعادل‌تر کنید. می‌توانید بگویید که در این ساعت ماشین‌ لباس‌شویی و اتو کار نکنند. همین طور با استفاده از یک ترومستات می‌توانید دمای خانه را روی یک درجه خاص تنظیم کنید تا از اتلاف انرژی جلوگیری شود و علاوه بر آن هزینه کمتری را هم برای حامل‌های انرژی پرداخت کنید. گرچه در نگاه اول شاید هوشمند کردن خانه‌هایمان کمی هزینه‌بر باشد اما در مدت طولانی حتما اقدامی به‌صرفه خواهد بود چون علاوه بر صرفه‌جویی در هزینه‌ها باعث می‌شود از منابع طبیعی مثل آب، گاز و برق بهینه‌تر استفاده کنیم و برای بچه‌هایمان هم چیزی از آن‌ها باقی بماند. فقط امیدوارم راحت بودن زندگی در خانه‌های هوشمند ما را تبدیل به انسان‌های چاق بی تحرک توی کارتون «WALL·E» نکند که مجبور شویم برای حرکت کردن‌مان هم صفحه‌های متحرک طراحی کنیم!