بسته ای کاربردی برای آمادگی قبل، حین و بعد از وقوع سیل

 سیل این روزها یک کلیدواژه تلخ در سراسر دنیاست و شوربختانه مردم کشور ما هم در این روزها با خطرات آن مواجه شده‌اند. سازمان هواشناسی از ادامه فعالیت سامانه موسمی(مونسون) در بسیاری از نقاط کشور تا پایان هفته خبر داده و وزیر کشور هم اعلام کرده که هم‌اکنون تمام کشور در وضعیت هشدارباش سیل قرار دارد. تا لحظه تنظیم این مطلب و طبق آخرین آمار بنابر اعلام رئیس سازمان امدادونجات هلال‌احمر، متاسفانه تعداد فوتی‌های سیلاب‌های اخیر به 56 نفر و تعداد مفقودان به 18 نفر رسیده است.هرچند برای مقابله با سیل مانند مقابله با زلزله و دیگر بلاهای طبیعی باید تدابیر و استانداردهایی در شهرسازی و برای جاده‌ها لحاظ شود اما راهکارهایی وجود دارد که اگر در زمان سیل به درستی از آن‌ها استفاده کنیم، می‌تواند پیشگیرانه و نجات‌دهنده باشد و خسارات جانی و مالی را تا حد زیادی کاهش دهد. سیلاب و آب‌گرفتگی معابر شهری و روستایی یکی از مهم‌ترین مخاطرات ماه‌های پربارش سال محسوب می‌شود اما با توجه به تشدید فعالیت سامانه بارشی «مونسون» در برخی از نقاط کشور نیاز است توصیه‌های ایمنی در هنگام، قبل و بعد از وقوع سیل توسط مردم جدی‌تر گرفته شود. در پرونده امروز زندگی‌سلام علاوه بر بیان اقدامات ضروری برای حفظ جان خود و عزیزان‌مان، قبل، حین و بعد از وقوع سیل، از رانندگی در سیل خواهیم گفت و این‌که در مواقع غرق‌شدن خودرو به علت سیل، چطور جان‌مان را نجات دهیم؟
 
چگونه از خطر وقوع سیل مطلع شویم؟ توجه به هشدارهای هواشناسی که از طریق رسانه ملی، سایت‌های خبری و کانال‌ها و پیج‌های معتبر در فضای‌مجازی منتشر می‌شود، بسیار ضروری است و افراد در مناطق مختلف باید این هشدارها را جدی بگیرند. به‌ویژه در فصول بارشی اگر برنامه سفر دارند باید به هشدارهای هواشناسی توجه کنند و در طول مسیر در کنار رودخانه‌ها و مسیرهایی که آبگیر هستند به‌هیچ‌وجه توقف نکنند. افرادی که در مناطقی زندگی می‌کنند که بحران سیل در آن جا شایع است باید در هنگام وقوع هشدارها به‌طور کامل آماده باشند. همچنین اگر پیام تخلیه منازل داده می‌شود، افراد باید در کوتاه‌ترین زمان ممکن ،محیط را تخلیه کنند.   نکات کمتر شنیده  شده درباره سیلاب و انواع آن سیل و سیلاب در هنگام باران شدید یا برف در یک منطقه جغرافیایی خاص به‌وسیله تغییر بستر رودخانه‌ها و تخریب سدها و آب‌بندها به وجود می‌آید. بااین‌حال تمام سیل‌ها شبیه به هم نیستند. در برخی موارد، سیلاب حاصل فرایندی تدریجی بوده و ممکن است در یک بازه زمانی چندروزه روی بدهد. اما سیل‌های برق‌آسا یا ناگهانی بدون هیچ علایم قابل‌مشاهده‌ای از بارش باران ممکن است(به‌عنوان‌مثال در عرض چند دقیقه) روی بدهند. این نوع سیل ناگهانی به‌طور معمول خطرناک بوده و به‌صورت ستونی خروشان از آب به همراه صخره‌های سنگی، گل‌ولای و دیگر خار و خاشاک‌های موجود در مسیر، خود را نشان می‌دهد. در یک طبقه‌بندی کلی می‌توان سیلاب‌های رخ‌داده در کشور را بر اساس محل وقوع، به چهار دسته تقسیم کرد:   سیل رودخانه‌ای| در سیل رودخانه‌ای، آب رودخانه از کرانه آن عبور کرده و در اراضی مجاور پخش می‌شود. در این حالت هر دو مورد سرعت جریان و سرعت‌بالا آمدن آب نسبتا کم است.   سیل دریایی| این نوع سیل در ساحل دریا رخ می دهد و مربوط به نواحی است که زمین‌های مجاور دریا برای محافظت از جزر و مد توسط دیواره یا خاکریز محافظت می‌ شود. سرعت سیل در ابتدای ورود به زمین‌های خشک سریع است ولی در ادامه سرعت آن کاهش می‌یابد.   سیل شهری| اگرچه در نواحی شهری ،سیل می‌تواند در نتیجه هر یک از انواع سیل شامل رودخانه‌ای و ساحلی رخ دهد ولی نوع خاصی از این پدیده وجود دارد که سیل شهری نامیده می‌شود. در رخداد این نوع سیل علت اصلی نبود یا ضعف سیستم زهکشی در شهر است.  سیل‌بارانی یا برکه‌ساز| این نوع سیل در اراضی نسبتاً پست رخ می‌دهد. در واقع، این سیل از رودخانه‌ها حاصل نمی‌شود بلکه نتیجه آبی است که در مسیر ورود به رودخانه بر اثر بارش ناگهانی باران قرار دارد. مشخصه این نوع سیل، تدریجی بودن وقوع آن است اما بعد از شدت گرفتن، خطرناک خواهد شد.     8 توصیه ایمنی برای قبل از جاری‌شدن سیل 1- در حریم سیل ساخت‌و‌ساز نکنید. بسیاری از خانه ها و ویلاهایی که در سیل اخیر با تهدید جدی مواجه بودند بدون توجه به این نکته ساخته شده بودند. 2- اگر در منطقه سیل‌خیز زندگی می‌کنید آبگرمکن، پنل برق، موتورخانه و موارد این چنینی را در ارتفاع مناسبی قرار دهید. همچنین تابلوی برق را در طبقات فوقانی ساختمان جاسازی کنید. 3- برای جلوگیری از برگشت آب سیل به داخل فاضلاب محل سکونت، دریچه اطمینان نصب کنید. این دریچه باید در محل زانویی سرویس‌بهداشتی برای ممانعت از ورود سیل به درون خانه نصب شود و بهتر است اطراف آن دیوارکشی شود. 4- اگر امکانش را دارید، موانعی برای جلوگیری از ورود سیلاب به داخل ساختمان ایجاد و دیوارهای پایه را با ترکیبات ضد‌آب، مستحکم کنید. 5- برای افزایش آگاهی و آموزش خود و خانواده‌تان برنامه‌ریزی کنید تا اگر سیل آمد، بدانید چه کارهایی باید انجام بدهید، کجا بروید، چگونه با هم در ارتباط باشید؟ و ... . 6- اگر در منطقه‌ای زندگی می‌کنید که خطر سیل زیاد است، یک محفظه ضدآب یا جای امن برای مدارک و اشیای قیمتی‌تان تهیه کنید. 7- یک کیف امداد ‌و نجات و جعبه کمک‌های اولیه برای خانه‌تان فراهم کنید و در جایی قرار دهید که در دسترس‌تان باشد. 8- به هشدارهای هواشناسی و سازمان مدیریت بحران توجه کنید و اگر هشداری صادر شد، به سرعت از منطقه خطر دور شوید.     9 اقدام جدی برای به‌خطر نیفتادن جان‌تان حین وقوع سیل 1-  اگر در منطقه پرخطر قرار دارید و باید برای تخلیه محل سکونت‌تان آماده شوید، سعی کنید تا حد امکان خانه را در وضعیتی ایمن قرار دهید. کلیدهای اصلی برق را خاموش و وسایل برقی را از پریز جدا کنید. 2- به اخبار و اطلاعات محلی توجه کنید و اگر احتمال وقوع سیل بالاست بلافاصله به سمت ارتفاعات و مناطق امن حرکت کنید و منتظر دستور حرکت نباشید. 3- مسیل‌های خشک، نهرها، کانال‌های زه کشی و دره‌ها می‌توانند در زمانی بسیار کوتاه و حتی بدون هشدار قبلی سیل‌آسا شوند. پس قید اتراق در این مکان‌ها را بزنید. 4- اگر در حال وقوع سیل در ساختمانی گیر افتادید سعی کنید خودتان را به بالاترین نقطه برسانید و فقط در صورت لزوم پشت‌بام را انتخاب کنید. اتاق‌های زیرشیروانی که فضای بسته‌ای دارند اصلا انتخاب امنی برای ماندن نیستند. 5- اگر خیس شدید یا در آب قرار گرفتید، به پریز و تیرهای آهنی به خصوص پایه چراغ‌ها دست نزنید چون امکان برق‌گرفتگی بالاست. 6- در آبی که جریان دارد، حرکت کردن خودکشی است چون حتی ۱۵ سانتی‌متر آب در حال حرکت می‌تواند تعادل انسان را بر‌ هم زند و او را وارد جریان سیلاب کند. 7- اگر مجبور به حرکت در جریان آب شدید، باید جایی را انتخاب کنید که آب ساکن است. برای اطمینان از حرکت در آب بهتر است از چوب دستی استفاده کنید تا از عمق و استحکام محل قدم گذاشتن‌تان مطمئن شوید. هرچند به‌طور کلی، این کار خطرناک است. 8- از پل‌هایی که سیلاب در زیر آن در حرکت است، دوری کنید چون سیل می‌تواند در یک چشم بر هم زدن شدت بگیرد، پل را از بین ببرد و همه را غافلگیر کند. 9- سیلاب، تماشاکردن و دست به دوربین شدن ندارد. شدت جریان سیل هیچ‌وقت قابل پیش‌بینی نیست. به همین دلیل قید ماهی‌گیری، فیلم برداری و صید هندوانه از آب را بزنید!     8 توصیه برای بعد از وقوع سیل 1- با استفاده از رادیو و دیگر رسانه‌های جمعی، اطلاعاتی درباره مکان‌های دسترسی به آب سالم و بهداشتی و غذا را به دست آورید تا خود و خانواده‌تان از آن استفاده کنید. آب سیل ممکن است به نفت، گازوئیل و فاضلاب آلوده شده باشد به همین دلیل از نوشیدن آب سیل خودداری کنید. خطر وجود جریان برق در آب هم دلیل بعدی است. 2- مناطقی که آب سیل در آن جمع شده خطرساز است زیرا احتمال دارد که جاده به صورت ناگهانی و به وزن حتی یک خودرو نشست کند. 3- فقط زمانی به خانه برگردید که مسئولان محلی منطقه را بی‌خطر و امن دانستند. در هنگام برگشت به خانه باید احتیاط کرد چون ممکن است سیل به فونداسیون خانه آسیب جدی زده باشد و فروبریزد. همچنین از هر ساختمانی که توسط سیل محاصره شده است، دور بمانید. برگشتن به چنین ساختمان‌هایی ممکن است تلفات جانی هم داشته باشد. 4- سیل باعث خروج مارها و دیگر حشرات گزنده از لانه‌های خود و ورود آن‌ها به جریان سیل و خانه‌ها می‌شود پس حتما احتیاط کنید. 5- به سیم‌های سقوط کرده برق دست نزنید و جریان برق را به محض ورود به خانه وصل نکنید و به اداره برق شهرتان موارد این چنینی را گزارش دهید. 6- هر چیزی را که در خانه، خیس شده است تمیز و ضدعفونی کنید زیرا گل‌و‌لای سیل می‌تواند آلوده به فاضلاب و مواد شیمیایی باشد. 7- از کودکان و افراد مبتلا به آسم و بیماری‌های ریوی در کار پاک سازی آثار سیلاب در خانه استفاده نکنید. رشد کپک‌ها در چنین ساختمان‌هایی سلامت آن‌ها را به خطر می‌اندازد. 8- از وضعیت سلامت خود و اعضای خانواده‌تان غافل نشوید زیرا سیل می‌تواند آسیب‌های جدی فیزیکی و روانی را به فرد تحمیل کند.     8 نکته درباره رانندگی در سیل و رهایی از خودروی غرق شده ممکن است در زمان وقوع سیل در خانه نباشید و هنگام رانندگی با خودرو، سیل غافلگیرتان کند. این مورد، از سخت‌ترین و پرچالش‌ترین موقعیت‌های مواجهه با سیل است و این اتفاق زمانی سخت‌تر می‌شود که با خانواده در سیل و خودرو گیر افتاده باشید. سخت است ولی در چنین شرایطی، قدم اول حفظ خونسردی و مدیریت بحران است. راهکارهایی هم وجود دارد که در زمان سیل و رانندگی با خودرو می‌تواند به فرد کمک کند و ما در این بخش از آن می‌گوییم. 1- اگر احتمال می‌دهید خودروی‌تان در جریان سریع آب قفل و بی‌حرکت می‌شود، معطل نکنید. فوری از خودرو خارج شوید و پیاده به سمت مناطق مرتفع بروید. تلاش نکنید تا آخرین لحظه در خودرو بمانید تا شاید آن را حفظ کنید چون جان‌تان مهم‌تر است. 2- در مناطق پرخطر خودروی‌تان را در مسیر مسیل‌ها و دره‌ها پارک نکنید تا اگر سیل جاری شد آن را با خود نبرد و باعث راه‌بندان و گسترش سیل به نقاط دیگر نشود. 3- اگر هنگام وقوع سیل و بارش‌های شدید در خیابان و داخل خودرو هستید، باید در مکانی امن خودرویتان را متوقف کنید. 4-  15سانتی‌متر کافی ا‌ست تا کف بیشتر خودروهای سواری با آب تماس پیدا کنند. همین اندازه می‌تواند باعث از دست رفتن کنترل و واژگون شدن خودرو شود. پس در این قضیه هیچ‌وقت مهارت‌تان را دست‌ بالاتر از سیل نگیرید. 5-  30سانتی‌متر آب بدون شدت زیاد می‌تواند بیشتر خودروها را شناور کند و 30سانتی‌متر دیگر هم می‌تواند بیشتر خودروها را با خود ببرد. پس اگر با خطر مواجه شدید قید خودرویتان را بزنید و جان خودتان را نجات دهید. 6- هنگام رانندگی مراقب شیب و پیچ‌های جاده باشید. با دنده سنگین حرکت کنید چون در این طور مواقع، ترمزها درآب، خوب کار نمی‌کند. 7- اگر با خودرو در سیل گیر کرده‌اید سعی کنید به وسیله میله‌های پشتی صندلی از کنار قفل کودک به شیشه فشار آورده و شیشه را بشکنید. 8- در جایی توقف کنید که کاملا مسطح باشد و خطر سقوط سنگ در آن وجود نداشته باشد. همچنین مناطقی را انتخاب کنید که از کانون‌های خطر، تیرهای برق فشار قوی و سازه‌های ناامن و نیمه‌کاره داربست‌دار دور باشد.     منابع این پرونده: سایت جمعیت هلال‌احمر ایران، ایمنا، همشهری‌آنلاین، تسنیم و ...