«ابتکار» تازه‌ترین تحولات برجام را بررسی می‌کند چرا در وین توافق نشد؟

گروه بین الملل - پس از پایان مذاکرات وین و بازگشت تیم‌های مذاکره کننده به کشورهایشان، سخنگوی هماهنگ‌کننده سیاست خارجی اتحادیه اروپا تاکید کرد که هیچ چیز قابل مذاکره‌ای در مذاکرات هسته‌ای با ایران به جا نمانده و نوبت به تصمیمات سیاسی رسیده است.
«پیتر استانو»، سخنگوی جوزپ بورل، هماهنگ‌کننده سیاست خارجی اتحادیه اروپا، در گفت‌وگو با روزنامه لبنانی «النهار» گفت که ۴ روز پایانی مذاکرات در وین به گفت‌وگوهای غیرمستقیم هیئت‌های ایرانی و آمریکایی برای بهبود و حل و فصل چند مسئله اندک باقی‌مانده و برخی تعدیلات در طرح پیشنهادی بورل گذشت.
وی گفت که این گفت‌وگوها اکنون تمام شده و دیگر چیز قابل مذاکره‌ای وجود ندارد و همه چیز در متن نهایی که روز دوشنبه به مشارکت‌کنندگان در مذاکرات وین تقدیم شد، مشخص شده است.
استانو از بیان هرگونه جزئیات درباره این متن خودداری کرد اما گفت که «این بهترین پیشنهاد ممکن است که در آن ملاحظات همه طرف‌ها لحاظ شده و می‌توان درباره آن به توافق رسید». وی افزود که اکنون همه طرف‌های مذاکره باید تصمیم سیاسی خود را بگیرند و تاکید کرد که بورل در انتظار گرفتن تصمیمات سیاسی سرنوشت‌ساز برای امضای توافق است.


دو سناریو در مورد طرح بورل
در همین رابطه دیاکو حسینی کارشناس مسائل بین الملل در گفت و گو با ایلنا، در در پاسخ به این سوال که نظر شما درباره اینکه وزارت خارجه آمریکا به صورت رسمی موافقت خود را با متن پیشنهادی اروپا اعلام کرده و گفته می‌شود همه منتظر پاسخ ایران هستند و به نوعی غرب تلاش کرد توپ را در زمین ایران بیندازد، چیست؟ گفت: ما هنوز جزئیات طرحی که اروپا پیشنهاد کرده و اینکه چه مطالباتی از طرف ایران همچنان بر زمین باقی مانده است را نمی‌دانیم.
به همین دلیل دو سناریو برای این موضوع تصور کرد. یکی آنکه این متن با هماهنگی آمریکا تهیه شده و آن‌ها هم از پیش به جزئیات آن واقف بودند و طبیعی است که این طرح را بپذیرند. سناریوی دوم این است که آمریکا ممکن است به طور کامل پیشنهاد اروپا را مطابق میل خود نبیند اما در عین حال تصور کند که ایران این طرح را رد خواهد کرد و بنابراین پیش‌دستی کرده و طرح را پذیرفتند و با این تصور که ایران این طرح را رد کند، توپ را در زمین ایران قرار دادند.
این تحلیلگر مسائل بین الملل در پاسخ به این سوال که برخی معتقدند طرف اروپایی نظر خود را به صورت شفاف اعلام نکرده و سیاست منفعلانه در پیش گرفته چرا آلمان، فرانسه و بریتانیا در پایان این دور از مذاکرات سیاست سکوت را در پیش گرفتند، گفت: سکوت نیست. طرحی که آقای بورل داده طرح اتحادیه اروپا و سه کشور اروپایی است. اساسا مبدع این طرح همین سه کشور اروپایی هستند و طبیعی است که آن‌ها با طرح خود نمی‌توانند موافقت یا مخالفت کنند.
چقدر تا احیای برجام فاصله داریم
این صحبت‌ها در حالی مطرح شد که مسائل پادمانی به گفته کارشناسان یکی از موارد مهم در حصول توافق هسته‌ای محسوب می‌شود . در این رابطه، قاسم محبعلی مدیر کل پیشین خاورمیانه وزارت امور خارجه درباره راه برون‌رفت از اختلافات پادمانی ایران و آژانس می‌گوید که اگر ایران و آژانس با هم توافق و ایران هم روی برجام توافق کرده باشد، احتمالا هم اروپایی‌ها و هم امریکا به آژانس این چراغ سبز را نشان خواهند داد که بتواند مثل دور قبلی به نوعی مسئله را حل و فصل کند. همانطور که آقای آمانو یک بازدید سوری از پارچین داشت و بعد اعلام کرد که پرونده بسته شده است، این بار هم ایران و آژانس ابتدا باید برای بازدید از مناطق توافق کنند و بعد همزمان لابی با اروپایی‌ها و امریکا صورت گیرد. در هر حال آژانس باید گزارش تهیه کند و نمی‌توان از این گذشت. اما این گزارش می‌تواند به نوعی باشد که انتظارات نظارت شورای حکام و طرف‌های اروپایی و امریکایی را برآورده کند.
محبعلی در گفت و گو با انتخاب در پاسخ به پرسشی مبنی بر اینکه با توجه به اظهارات طرف‌های مذاکره‌کننده در این دور از مذاکرات به احیای برجام نزدیک‌ شده یا برعکس، دور شده‌ایم، گفت: «از دید اروپایی‌ها از نظر موضوعات و متن، مذاکرات پایان یافته است و فقط به تصمیم سیاسی تهران و واشنگتن بستگی دارد. البته که امریکایی‌ها بلافاصله اعلام کردند که با متن پیشنهادی اروپا موافق هستند. آنچه مشخص است این است که طرف‌های دیگر مذاکره هم منتظر تصمیم ایران هستند.»
این کارشناسی سیاست خارجی با تاکید بر اینکه بیانیه‌هایی که از سوی ایران منتشر شده، دو پهلو است، اظهار کرد: «آنچه از این بیانیه‌ها بر می‌آید این است که انتظاراتی، به خصوص در مورد پادمان و مسائل باقی‌مانده که آژانس معتقد است و سایت‌هایی که باید بازدید و گزارش تهیه کند، باقی مانده است. اگر چه سایر مسائل هم شاید آن طور که تهران یا تیم مذاکره‌کننده، بعضی از اعضای هیئت دولت یا دیگران انتظار داشته‌اند، برآورده نشده است. ولی احتمالا موضوع مهم بحث پادمان است که در دور قبل با هوشمندی دکتر ظریف حل و فصل شد. اما این بار هیئت مذاکره‌کننده شاید نتوانسته است آن را به خوبی پیش ببرد؛ چرا که نمی‌تواند بین اعضای برجام حل و فصل شود و باید بین ایران و آژانس باشد.»
محبعلی در پاسخ به پرسشی مبنی بر اینکه آیا اعضای برجام می‌توانند به دلیل بحث پادمان، مکانیسم ماشه را فعال کنند، تصریح کرد: «این امر بستگی به گزارش آژانس دارد. اگر آژانس در گزارش بعدی خود که احتمالا در سپتامبر خواهد بود، گزارشی تهیه کند مبنی بر اینکه ایران تعهدات خود را نسبت به PMD و قرارداد پادمانی که با آژانس دارد نقض کرده است، شورای حکام می‌تواند پرونده را به شورای امنیت بفرستد و بعد هم نوبت آن است سه عضو اروپایی و امریکا باید تصمیم سیاسی بگیرند که آیا برجام را پایان یافته تلقی کنند یا اینکه مذاکرات را به ترتیب دیگری شروع کنند. بنابراین این مهم بستگی به گزارش آتی آژانس خواهد داشت.»
وی در پاسخ به این پرسش که با توجه به عدم اعلام نتیجه، آیا دور مذاکراتی دیگری هم وجود خواهد داشت، گفت: «در دیپلماسی هیچگاه در بسته نیست. ولی نماینده اروپا اعلام کرده است که درباره این متن دیگر مذاکره‌ای صورت نخواهد گرفت. مگر اینکه واسطه‌ها یا پیشنهادات دیگری به میان بیاید یا روی اصلاح این متن یا یک متن جدید، بحث شود که این زمان‌بر است و باید صبر کرد تا ببینیم واکنش مسئولان کشورمان چه خواهد بود. با توجه به حساسیتی که وجود دارد، نباید انتظار زمان زیادی برای به درازا کشیدن مذاکرات داشته باشیم.»