توافق در مسير سنگلاخ

فريدون مجلسي: «طيف مخالفان برجام در پي جبران اقدام‌هاي افراطي گذشته هستند» مهدي ذاکريان: «با وجود خوش‌بيني‌هايي که در اين چند روز عيان شده است، به‌نظر نمي‌رسد برجام احيا شود» احمد بخشايش اردستاني: «تحولات اخيرپيرامون برجام، نشان مي‌دهد توافق هسته‌اي در حال اصلاح شدن است» گروه سياسي| پس از چند هفته پرالتهاب در ارتباط با پرونده احياي برجام، بالاخره دوشنبه (24 مرداد) همزمان با پايان ضرب‌الاجل غير رسمي جوزپ بورل مبني بر موعد پاسخ‌گويي به پيش‌نويس نهايي شده از سوي آن‌ها، ايران پاسخ کتبي خود را ارسال کرد. بنابر اعلام منابع خبري مختلف، رويکرد ايران نسبت به مسائل باقيمانده ميان طرفين مثبت بوده و انتظار مي‌رود به زودي گفت‌وگو براي حل مسائل جزيي باقيمانده از سر گرفته شود.
پس از ارسال پاسخ ايران، روزنامه اينديپندنت با نقل قول از يک مقام غربي مدعي شد که ايران پيشنهاد اتحاديه اروپا براي احياي توافق هسته‌اي را به صورت مشروط پذيرفته است. همچنين، نشريه پوليتيکو با استناد به اظهارات يک مقام غربي، ادعاهايي را درباره پاسخ ايران نسبت به پيشنهادات اتحاديه اروپا براي احياي توافق هسته‌اي مطرح کرد.
العربي جديد نيز به نقل از منابع مطلع نوشته است که پاسخ ايران دربردارنده «ملاحظات» ايران درباره سه پرونده بلاتکليف در مذاکرات است و «متن پيشنهادي اروپا شامل وعده آمريکا درباره رفع تحريم‌هاي ثانويه برخي شرکت‌هاي اقتصادي وابسته به سپاه پاسداران و آمادگي براي حل مسئله ضمانت‌ها و اختلافات ايران و آژانس به صورتي سازنده و مثبت است».
بنابر اعلام شبکه الجزيره اتحاديه اروپا درحال بررسي پاسخ ايران به پيشنهاد اين اتحاديه درباره احياي برجام است. همچنين، بنابر ادعاي اين شبکه، يک مسئول ايراني با اشاره به اينکه پاسخ ايران به پيشنهاد اتحاديه اروپا واقع بينانه و حرفه‌اي بوده، تاکيد کرد که نشانه‌هاي رسيدن به توافق نسبتا افزايش يافته است و اين امري مثبت است و ما تا پايان روز چهارشنبه منتظر پاسخ به نکاتي که مطرح کرديم هستيم.»


در سطحي ديگر، ميخائيل اوليانوف، نماينده روسيه در مذاکرات وين گفت که پاسخ ايران به پيشنهادهاي اتحاديه اروپا سازنده است و توپ اکنون در زمين واشنگتن است. وي تاکيد کرد که ايران طي روند اصلاح طرح احياي توافق هسته‌اي پيشنهاد تقويت ضمانت‌هاي مربوط به حفظ توافق در آينده را مطرح کرد. اوليانوف همچنين گفت: بعيد نيست که به زودي ديداري در سطح وزرا در خصوص توافق هسته‌اي برگزار شود.
با تمامي اين تفاسير، «آرمان امروز» در راستاي پرداختن و بررسي احتمال احياي برجام پس از پايان ضرب‌الاجل غير رسمي اروپايي‌ها به ايران و آمريکا براي پاسخ‌گويي به پيش‌نويس نهايي اروپايي‌ها، ديدگاه کارشناسان مسائل بين‌الملل را جويا شده‌است.
فريدون مجلسي: مخالفان داخلي برجام در برابر توافق نرمش نشاندادهاند
فريدون مجلسي درباره احتمال توافق يا عدم توافق با توجه به ارسال پاسخ ايران به پيش‌نويس نهايي اروپايي‌ها در گفت‌وگو با «آرمان‌امروز» اظهار داشت: «آن‌طور که از مشاهدات مشخص است، دولت ايران از جانب مخالفان سنتي برجام اين اجازه را پيدا کرده است تا در راستاي توافق، مقدمات لازم را فراهم کند. در واقع طيف مخالفان برجام در پي آن است که به‌نوعي اقدام‌هاي افراطي گذشته را جبران کند و اين ذهنيت را به افکار عمومي القاء کند که در تحريم‌هاي هزينه‌ساز هيچ نقشي ندارند و توپ را به زمين آمريکايي‌ها منتقل کند.»
اين ديپلمات پيشين در ادامه گفت: «اگر بخواهيم واقع‌بين باشيم، ايران در برهه‌اي که توافق 2015 امضاء شده بود، خطاهايي را مرتکب شد و به‌همين دليل دونالد ترامپ به اين نتيجه رسيد که مي‌تواند برگه خروج کشورش از برجام را امضاء کند. الان هم اگر قرارها نتيجه داد‌ و برجام احيا شد، هم ايران و هم آمريکا بايد رفتاري متعهدانه داشته باشند، بلکه اين گره کور که براي نظام‌بين‌الملل چالشي جدي است، باز شود.»
او افزود: «اينکه ايراني‌ها اين تلقي را داشته باشند که اروپا نياز شديدي به احياي برجام دارد، تصوري اشتباه است. در واقع، کشورهاي اروپايي در پي تنوع در بازار هستند. اين واقعيت ما را به اين نتيجه مي‌رساند که نبايد حسابي 100 درصدي روي اروپا باز کنيم. بنابراين اگر تعهدي داده‌ايم و قول و قرارهايي گذاشته شده است، بايد با رفتاري منطقي فضاي احتمالي را مديريت کنيم تا دوباره به طرف مذاکره بهانه ندهيم. فريدون مجلسي در پايان گفت: «اينکه نمي‌‌توانيم به آمريکايي‌ها اطمينان کنيم، مساله‌اي طبيعي در نظام بين‌الملل است و همچنين آمريکا هم براي برقراري هر توافقي با جمهوري‌اسلامي نظرهايي دارد. ايران در اين بين بايد بداند، ابزار قدرت چيزي جز ثروت نيست و به‌همين دليل بايد سرمايه‌هاي موجود را در داخل کشور هزينه کند. در چنين حالتي جامعه به آرامش خواهد رسيد که «قدرت» محصول جامعه‌اي آرام و با کمترين دغدغه‌ است.»
احمد بخشايش اردستاني: خرد جمعي در ايران بر احياي توافق اجماعکرده است
احمد بخشايش اردستاني در واکنش به پاسخ ايران به پيش‌‌نويس اروپايي‌ها اظهار داشت:  «آنچه در اين چند روز در نظام بين‌الملل گذشته است، ما را به اين نتيجه مي‌رساند که راه براي توافق هسته‌اي بين ايران و آمريکا در حال اصلاح شدن است. يعني سيگنال‌هايي  که از جانب وزير امور خارجه ايران به طرف مقابل صادر شد، نشان مي‌دهد تهران توانسته با طرف غربي به هم‌صدايي لازم براي امضاي برجام برسد. در واقع شرايطي که در داخل داريم، خرد جمعي را به اين نتيجه مشخص رساند که توافق کنيم تا موانع‌ پر شمار اقتصادي را از پيش‌ور برداريم.»
اين تحليل‌گر مسايل بين‌الملل در ادامه گفت: «اينکه توقع داشته باشيم، همه خواسته‌‌هاي‌مان بدون هيچ حرف و حديثي لحاظ شود،‌ نمي‌تواند توقعي منطقي باشد. يعني هم آمريکا و هم ايران بنا به مصلحت‌هاي خود خواستار امتيازگرفتن از رقيب هستند که لازم است، تعادل لحاظ شود. در همين راستاي توافق در بحث پادمان به توافق رسيده‌اند و جوبايدن هم رضايت نسبي خود را دادن تضمين بر متعهد ماندن کشورش داده است. بنابراين مي‌توان گفت،‌ اين موضوع پيچيده نظام بين‌الملل در حال رفع شدن است.» احمد بخشايش در پايان گفت:‌ «همچنين نمي‌‌توان از اين موضوع به سادگي گذشت‌، اروپا به‌دليل کمبود انرژي زمستان بسيار سختي را پيش روي خودش مي‌بيند و به‌همين دليل براي اينکه بتواند از ايران گاز بخرد، آمريکايي‌ها را براي راه‌ آمدن با ايران تحت‌فشار شديدي قرار داده است. ايالات متحده هم که اروپايي ها را شرکاي تجاري خود مي‌بيند، نسبت به مذاکره‌هاي پيشين عقب‌نشيني داشت و راضي شد، امتيازهاي خوبي به ايران بدهد و در نتيجه برجام به احيا نزديک شود.»
مهدي ذاکريان: با وجود تمام خوشبيني برجام احيا نميشود
مهدي ذاکريان، استاد دانشگاه و کارشناس مسائل سياست خارجي، در ارزيابي خود از پاسخ ايران به پيش‌نويس نهايي اروپايي‌ها بر اين بارو است که ايران و آمريکا آنطور که بايد دنبال توافق نيستند. يعني اگر اين دو کشور واقعا توافق را پيگيري مي‌کردند، بايد راضي به مذاکره‌ مستقيم مي‌شدند که اين مهم از سوي دو طرف ناديده گرفته شد. اين در حالي است که ايران باتوجه به وضعيت بغرنجي که در فضاي اقتصادي دارد، بايد تلاش‌اش را براي رسيدن به همصدايي به‌کار بگيرد اما ايراني‌ها مثل آمريکايي‌ها همچنان سعي‌شان را براي اخذ امتيازهاي بيشتر به‌کار مي‌گيرند که همين عامل اصلي‌ترين عامل براي بلاتکليف‌ ماندن پرونده مهم هسته‌اي است.»
او ادامه داد:‌ «موضوعي که مانعي براي توفيق ايران در موضوع هسته‌اي بود،‌ چيزي غير از اين نبود که برخي نهادها، چهره‌ها و حتي روزنامه‌هاي مطرح در داخل ساز ناکوک را مي‌نواختند و در اقدامي که با قانون منافات دارد، در روند مذاکرات خلل ايجاد مي‌کردند. اين مشکل را به اين موضوع اضافه کنيد که ايران و آمريکا تحت‌هر شرايطي بايد حقوق بين‌الملل را لحاظ کنند و تا ثبات، صلح و امنيت به وجود بيايد. يعني هيچ مشکلي حل نخواهد شد، مگر اينکه طرفين تصميم بگيرند واقعا به تفاهم برسند و در نتيجه ازاقدام‌هايي که خارج از چارچوب منطق قرار دارند، دوري کنند.»
مهدي ذاکريان در ادامه تصريح کرد:‌ «اختلاف ايران و آمريکا در شرايطي است که ايراني‌ها به توافق بيشتر احتياج دارند و به‌همين دليل بايد فضا را بهتر مديريت کنند. به‌عنوان مثال به‌جاي اينکه از آمريکايي‌ها ضمانت اجرايي براي تعهدات بخواهند، مي‌بايست از آن‌ها جبران هزينه‌سازي‌هاي گذشته ناشي از خروج ترامپ از برجام را مطالبه کرد.»
مهدي ذاکريان در پايان گفت: «با وجود خوش‌بيني‌هايي که در اين چند روز عيان شده است، به‌نظر نمي‌رسد برجام احيا شود. يعني هم آمريکايي‌ها و هم ايراني‌ها روي موضع‌هاي خود اصرار افراطي دارند و اين عامل، توافق را دشوار و تا حد زيادي از دسترس طرفين خارج مي‌کند.»