نزديک شدن احياي برجام به ايستگاه پاياني

علی اصغر زرگر
برخي منابع در ساعات گذشته و پس از اين که ايران پاسخ متن پيشنهادي اتحاديه اروپا در خصوص مذاکرات را داده است، بر اين باور هستند که پاسخ ارائه شده از سوي ايران نشان مي ‌دهد که ايران مي‌ خواهد به مذاکره درباره برخي جنبه‌هاي متن پيش‌نويس موجود از توافق ادامه دهد و پاسخي نهايي به اين که آيا توافق روي ميز را مي‌پذيرد يا نه، نداده است. با اين وجود، به گفته مقامات غربي، پاسخ ايران بيش از حد مجادله ‌آميز و تند نبوده است و طرفين بيش از گذشته به توافق نزديک شده اند.
در اين ميان، ايران معتقد است، هيچ موضوع پادماني در خصوص فعاليت‌هاي هسته‌ اي کنوني ايران که همواره نيز در گزارش‌هاي مختلف تاييد شده، وجود ندارد و ادعاهاي مطرح شده در خصوص سال‌هاي 2003 نمي‌‌‎تواند مبناي فشار جديد بر ايران باشد. در حالي که داوطلبانه به تعامل عملي و سازنده خود با آژانس ادامه داده و از نزديک با آژانس براي رسيدگي به سؤالات مورد بحث همکاري کرده و در دو دهه اخير آژانس نتوانسته ادعاهاي طرف اسرائيلي را اثبات کند اما متاسفانه تعامل مثبت و سازنده ايران با پاسخ مناسب از سوي آژانس مواجه نشد.
آن چه که امروز حائز اهميت است اين مورد است که ايران بايد بداند متن پيشنهادي که به آن پاسخ داده است با مشورت کامل با روسيه و چين تهيه شده است و شايد مسير ديگري جز اين در پيش نباشد. آن چه که تا دوشنبه مشخص شده است اين مورد است که آمريکا متن پيشنهادي اروپا را به صورت کامل پذيرفته است و ايران در خصوص چند کلمه اما و اگرهايي مطرح کرده است.


اين کلمات بر مواردي تاکيد دارد که پرونده ايران بار ديگر به هيچ وجه به شوراي امنيت سازمان ملل ارجاع داده نشود و ايران درج اين مطلب در توافق را براي خود امتياز بزرگي مي‌داند و به نظر مي‌رسد در پاسخي که به اروپايي‌ها داده‌اند، تمامي موارد قبلي مطرح شده مورد تاييد ايران نيز قرار گرفته است و صرفا بايد اين چند کلمه اصلاح و توافق نهايي صورت گيرد. در چنين شرايطي ايران نيز در مقابل پذيرفته است که به صورت کامل اجازه بازرسي به آژانس بين‌المللي انرژي اتمي دهد و همکاري خود را با اين نهاد تداوم بخشد. ايران به خوبي
مي داند که طرف‌هاي غربي مي‌توانند به آژانس تحميل کنند که ديگر در خصوص مسائل 20 سال پيش تحقيق خاصي نداشته باشد و در مورد فعاليت‌هاي هسته‌اي امروز ايران صرفا بازرسي صورت گيرد.
آن‌چه که برخي طرف‌ها عنوان مي‌کنند صرفا بر سر مسائل فرعي توافق نشده است، دقيقا اشاره به همين مورد دارد، در حالي که اين مساله براي ايران بسيار حائز اهميت است.  امروز اين باور به وجود آمده است که آمريکا حداقل تا ابتداي سال 2025 در توافق با ايران باقي مي ماند و آمريکا نيز خود مي‌داند که بهترين گزينه براي آن ها حل و فصل مسائل با ايران از طريق ديپلماسي است.
در همين راستا آمريکا عملا برنامه نظامي عليه ايران را کنار گذاشته است و حتي بواسطه اهميت بسيار زياد تامين امنيت مسير انرژي در خليج فارس نقاط مشترکي در حوزه منافع بدست آورده است و اجازه نمي‌دهند تا طرف هاي ديگر نيز عليه ايران وارد جنگ شوند زيرا به شدت در حوزه اروپاي شرقي و خاور دور با مشکل مواجه شده‌اند و عملا نمي‌خواهند با گشايش جبهه سوم تنش، انتقال انرژي به نقاط مختلف جهان مختل شود.
بر همين اساس است که ائتلاف عبري عربي پس از سفر بايدن به منطقه ديگر تحرک خاصي نداشته است و حتي به اين سمت حرکت کرده‌اند تا با برقراري روابط ديپلماتيک با ايران، سطح تنش ها را خود به خود به حداقل برسانند. اين باور در داخل ايران نيز بوجود آمده است که ضرورت دارد امروز ارتباط بيشتري با جهان داشته باشيم و مسير اين ارتباط بيشتر با جهان از طريق توافق برجام عبور مي کند.
مشخصا اين ظرفيت وجود دارد که ايران در دوران پسابايدن نيز توافق را حفظ کند؛ زيرا هم آمريکا تبعات تنش بيشتر با ايران را ديده است و هم اين که تهران نمي‌خواهد ديگر زير فشار تحريم‌هاي سخت باشد و دقيقا به همين علت است که بسياري بر اين باورند که آخرين گام به سمت توافق با طرف‌هاي برجام با موفقيت در روزهاي آتي برداشته مي‌شود.
تحليلگر مسائل بين الملل