روزنامه جوان
1401/06/14
الگوی سوم از زن داریم، اما از معرفی ناتوانیم
موفقیت زنان مسلمان و محجبه ایرانی در حوزه‌های گوناگون فرهنگی، هنری و میادین ورزشی نمادی از ارزش‌گذاری به کرامت انسانی زن در مکتب اسلام و شیعه است. زن ایرانی در طول تاریخ پرفراز و نشیب کشورمان نشان داده است همیشه تأثیرگذار و حتی پیشران بسیاری از حرکت‌های متعالی بوده است. نمونه‌اش نقش‌آفرینی زنان کشورمان در قیام تنباکوست که تا دربار ناصری رسید. همچنان که زنان ایرانی و در نگاه گسترده زن در دنیای اسلام در حوزه مقاومت و جهاد خود حماسه‌آفرین بوده و است. همسران و مادران شهدای دوران دفاع مقدس و حالا مادران و همسران مدافعان حرم همه و همه مصادیقی از حضور و نقش‌آفرینی مؤثر زنان در نگاه اسلام و شیعی هستند، همچنان که از صدر اسلام زن به جایگاه متعالی خود دست یافت و در سیره نبوی نیز حضور پررنگ حضرت خدیجه (س) و بعد‌ها حماسه‌سازی‌های حضرت زهرا (س) و حضرت زینب (س) را در دفاع از امامت و ولایت و تثبیت جایگاه اسلام شاهد بودیم. این‌ها همه برگ‌های برنده و مصادیق تمام و کمالی از جایگاه زن در نظام جهان‌بینی اسلامی است که می‌تواند به عنوان مطالبه ما از دنیای غرب مطرح شود. به بیان دیگر ما از غربی طلبکاریم که چرا جایگاه زن را به یک ابزار تنزل داده و با بازنمایی رسانه‌ای خود، تعریف از آزادی و پیشرفت زنان را در نگاه زنان در سایر نقاط دنیا نیز تغییر داده است. ماندانا جلالی، مدیر کل تبلیغ حوزه‌های علمیه خواهران هم معتقد است، نادیده گرفتن کرامت یک زن فروکاستن هویت انسانی یک فرد به مثابه یک کالا یکی از مصادیق اتفاق مهیبی است که غرب در تنزل جایگاه زن داشته است و ما به واسطه کم‌کاری رسانه‌ای نتوانسته ایم این ظلم را به نمایش بگذاریم. این گفتگو را در ادامه می‌خوانید. خانم جلالی همانطور که می‌دانید رهبر معظم انقلاب بار‌ها در خصوص اینکه ما در مسئله زن از غرب طلبکاریم و در این حوزه مدعی هستیم تأکید داشته‌اند. اگر بخواهیم مصادیق این طلبکاری و مدعی بودن از غرب را بیان کنیم، باید چه نکاتی را مورد توجه قرار دهیم؟بزرگ‌ترین مسئله‌ای که ما باید از غرب مطالبه کنیم، نادیده گرفتن کرامت یک زن و اساساً انسان ندانستن یک زن است، یعنی فروکاستن هویت انسانی یک فرد به مثابه یک کالا بودن و این بزرگ‌ترین اتفاق مهیبی است که در غرب افتاده است. اما غرب با وجود خطای فاحشی که در تنزل جایگاه انسانی زن داشته است، انگشت اتهامش را به سمت دین و جامعه‌ای می‌گیرد که زن را نه تنها به عنوان یک انسان در نظر می‌گیرد بلکه به جهت نقش‌های ویژه زن در بعد فردی و انسان‌سازی، جایگاهی خاص برای او قائل است. در جامعه اسلامی و خصوصاً شیعی، زن به عنوان یکی از پیشران‌های فرهنگی مطرح بوده است و خواهد بود که مصادیق آن را هم در تاریخ اسلام کم نداشته‌ایم و هم در دوران انقلاب اسلامی خودمان این یکی از بحث‌های جدی است. تمام مطالبات دیگر ما نسبت به زنان به این شکاف عمیقی که بین نگاه اصیل اسلامی و نگاه غرب به زن وجود دارد، باز می‌گردد. از این رهگذر شما ببینید در قوانین غرب در نظام‌های حقوقی کشور‌های مختلف چه ظلم‌های قانونی که به زن میشود. جالب این است که به مدد ابزار‌های رسانه‌ای و با کم‌کاری ما از یک طرف و پرکاری آن‌ها از سوی دیگر جای جلاد و شهید را در این مسئله عوض کرده‌اند.
بنابراین نوع مواجهه و نوع چهره‌سازی اجتماعی از زن در غرب اصلی‌ترین مطالبه ما در حوزه زن است. در غرب به زن به مثابه یک کالای جنسی نگاه میشود و با وجود آنکه غرب داعیه آزادی دارد، اما زن در غرب حتی اجازه ندارد با لباس پوشیده در جامعه ظاهر شود و این مسئله فقط برای پوشش اسلامی نیست.
شما وقتی در مجامع رسمی می‌خواهید حاضر شوید، جالب است که آقایان کاملاً پوشیده‌اند، اما پوشش خانم‌ها به گونه‌ای است که جلوه‌های جنسی آن‌ها را از بین نبرد. اجبار مخفی اجتماعی که برای نوع حضور اجتماعی بانوان و حتی پوشش یک بانو وجود دارد از ظلم‌هایی است که غرب به زن می‌کند. این هم جزو مواردی است که ما باید به عنوان جریانی که قرار است پشتیبان آزادگان جهان و احیای هویت انسانی باشد، مطالبه‌گری کنیم، اما در این مسئله ضعف داریم. به ابزار رسانه و جریان‌سازی‌های رسانه‌ای اشاره داشتید. بازنمایی رسانه‌ای زن در غرب به گونه‌ای است که تصور شود زنان در دنیای غرب از آزادی کامل برخوردارند و می‌توانند به جایگاه بالایی برسند. از همین رهگذر در سینمای هالیوود با زنانی مواجهیم که به ظاهر قهرمان فیلم هستند، اما در ورای این بازنمایی می‌بینیم که از این زنان هم در عمل به عنوان ابزاری برای جذابیت‌های جنسی و فروش بیشتر فیلم و همچنین تسری فرهنگ غرب به سایر زنان دنیا بهره‌برداری شده است.
بله، در جریان رسانه‌ای غرب و افراد مرتبط با این جریان رسانه‌ای به شدت جامعه اسلامی و نگاه حقوقی اسلام مورد هجمه قرار گرفته است، در حالی که وقتی در این احکام هم دقیق بشویم، می‌بینیم که در نهایت به نفع زنان است یا حداقل قدرالسهم منفعت بانوان در آن درصد کمی ندارد، اما در نظام حقوقی غرب، شما به کرات نکاتی را می‌بیند که زن در آن‌ها به عنوان جنس دوم در نظر گرفته شده و حقوقش نادیده انگاشته شده است. این‌ها مسائلی است که متأسفانه ما درباره آن روشنگری نکرده‌ایم. در حالی که باید روی این مسئله مطالبه‌های سنگین می‌داشتیم. وظیفه رسانه‌های ما در قبال این روشنگری و مطالبه در حوزه زن از غرب چیست؟
یکی از بحث‌های جدی مطرح همین موضوع جهاد تبیین است. بخشی از جهاد تبیین در حوزه مسائل عمومی است و بخشی در حوزه زنان دقیقاً ناظر به همین مسئله است. نگاه به زن و مصادیق این نوع نگاه و آثار و برکاتش مثل همان جریان زنان موفقی است که ما در جامعه داریم و همین طور در سایر کشور‌های اسلامی. این‌ها نخبگان جامعه و جریان‌های اثرگذار اجتماعی هستند، این‌ها و همچنین قوانین ما باید خیلی جدی معرفی شود. همین طور نقاط ضعف و پوشالی بودن هیبت ظاهری را باید کاملاً به مردم نشان دهیم. اشاره داشتید که کشور‌های غربی حتی در حوزه قوانین خود به غرب ظلم می‌کنند. این ظلم‌های قانونی چیست؟
در حوزه قوانین کشور‌های مختلف مسائل مختلفی دارند. به طور مثال در بحث ازدواج یک بانوی غربی بعد از ازدواج هویت خود را از دست می‌دهد و حتی نام فامیلش نام فامیل همسرش میشود. در صورتی که در اسلام نه تنها این اتفاق رخ نمی‌دهد بلکه زن حتی در درآمد‌های خودش استقلال دارد. از سوی دیگر وقتی طلاق رخ می‌دهد، همه چیز تمام میشود، اما در نظام اسلامی نفقه و مهریه یک جریان پشتیبان است. اگر زن فرزند داشته باشد، مرد باید نفقه بدهد، در صورتی که در نظام غربی زن کاملاً رها میشود و این اتفاق میهبی است یا به عنوان مثال در اسلام زن هر هدیه‌ای که بگیرد یا درآمد غیرمستقیم داشته باشد به آن مالیات تعلق نمی‌گیرد، ولی در غرب نگاهی سخت و خشن وجود دارد.
یکی از مسائل دیگری که خانم‌ها در آن آسیب جدی‌تری می‌بینند، بحث قوانینی است که حتی برای خانواده جاری است و پدر و مادر بعد از ۱۸ سالگی هیچ مسئولیتی در قبال فرزند خود ندارند و وقتی این پشتیبانی عاطفی قطع میشود، ممکن است چه اتفاقی بیفتد؟ برخی قوانین هم وجود دارد، اما این قوانین درست اجرا نمی‌شود.
در نظام اسلامی ممکن است اجرای درستی از قوانین نداشته باشیم و این مسئله قابل پذیرش است، اما اینجا حجم آسیبی که زده میشود، چند برابر است. آزار جنسی بانوان و عدم‌امنیت جسمی و روحی بانوان بحثی است که طبق آمار‌های خود کشور‌های غربی، آن‌ها در این حوزه سردمدار هستند و کشور‌های اسلامی نسبت به این مسئله ته جدول قرار می‌گیرند، اما در دادگاه‌ها اتفاق خاصی رخ نمی‌دهد. در قانون اسلام، اما جزای سنگینی برای این مسئله وجود دارد، به خصوص اگر خانم متأهل باشد و حتی گاهی اوقات جزای این دست‌درازی برای شخص خاطی به مرگ منجر میشود. این‌ها مسائلی است که لازم است برجسته‌سازی شود و در جهاد تبیین روی آن تأکید کنیم. در آغاز صحبت‌های‌تان گفتید نگاه اسلامی و شیعی زن به عنوان پیشران مسائل و نگاه غربی به زن نگاهی ابزاری است، اما ما نتوانسته‌ایم این پیشران بودن را تبیین کنیم. مصادیق این پیشرانی و اثرگذاری زنان را می‌توانیم در خانواده شهدا ببینیم. پیشرانی زن در جهان‌بینی اسلامی و نگاه شیعی را بیشتر تیبین کنید.
یکی از بحث‌های جدی در تاریخ شیعی این است که هر وقت اسلام به گردنه‌ای رسید، ما نقش زن را در عبور از این گردنه می‌بینیم؛ از حضرت خدیجه (س) که پشتیبان حضرت رسول (ص) بودند و در جریان تثبیت نبوت نقش ویژه داشتند تا حضرت زهرا (س) که تثبیت جریان امامت را بر عهده داشتند و حضرت زینب (س) که امتداد جریان امامت را رقم زدند. همین طور در دوران معاصر، هم در جریان انقلاب اسلامی حضرت امام (ره) تعابیر عجیب و بلندی دارند و در مورد حضور و مدیریت اجتماعی بانون در بسیاری از سخنرانی‌ها صحبت می‌کردند و تعابیری دارند که شما بانوان رهبران این نهضت هستید، شما جلوداری کردید و من پشت سر شما حرکت کردم. حضرت امام (ره) اهل غلو نبودند و این تأکید بسیار مهم است. همچنین در دوران دفاع مقدس که بحث الگوی سوم مطرح میشود، حضرت آقا می‌فرمایند بروید این نمونه را به عنوان معلم ثانی بشریت به دنیا معرفی کنید. نمی‌گویند باید این الگو ساخته شود و می‌فرمایند باید معرفی شود، یعنی این الگو وجود داشته و این بسیار مسئله مهم و حرف سنگینی است. بحث الگوی سوم و زن نه شرقی، نه غربی هم یکی از تأکیدات مقام معظم رهبری است که می‌تواند به عنوان ادعای ما در حوزه زن و مطالبه از غرب در این باره مطرح شود. ما چقدر در معرفی الگوی سوم از زن به دنیا موفق بوده‌ایم؟
ما به مسئله زنان نگاه راهبردی نداشته‌ایم. متأسفانه رسوبات نگاه شرقی هنوز هم در بخش‌هایی از کشور ما وجود دارد. حضرت امام نقش پیشرانی زنان را احیا کردند و زنانی در سیر انقلاب ظهور و بروز پیدا کردند و تربیت شدند که توانستند این الگو را به منصه ظهور برسانند. ما توانستیم الگو‌های خوبی در این زمینه داشته باشیم. اما چرا معرفی این الگو انجام نشد؟ زیرا در نهایت ما سراغ یک مادر شهید می‌رفتیم و ایستادگی وی را برجسته‌سازی می‌کردیم، اما نقش اجتماعی این مادر و نوع تربیت وی مغفول مانده است. وقتی شما زندگی مادر شهید زین‌الدین را مطالعه می‌کنید، متوجه می‌شوید که اگر فرزند وی غیر از شهید زین‌الدین می‌شد جای تعجب بود یا مادر شهیدان فاطمی که فرزند ایشان را پیش چشم خودش مجروح و شهید کردند و می‌گوید من صدای شکستن استخوان‌های فرزندم را شنیدم، ولی این مادری که می‌توانست یک فرد افسرده باشد، بعد از انقلاب در جریان شهادت فرزند دومش آنقدر سخنرانی زیبایی دارند که حیرت‌انگیز است. آنجا این شعر را می‌خواند که «سر خم می‌سلامت شکند اگر سبویی». این قدرت یک زن مسلمان را در مدیریت شرایط فردی و اجتماعی خودش نشان می‌دهد. اما متأسفانه نتوانسته‌ایم این را نمایش دهیم. شاید به این خاطر که نگاه بسیاری از اصحاب رسانه همان نگاه زن شرقی است. ما نقش عظیم زنان شیعی در جریان یمن و لبنان را ندیده‌ایم؛ و کلام پایانی.
همانطور که حضرت آقا فرمودند، زنان در مسائل خود باید اندیشه‌ورزی و اقدام کنند. ما نیازمند یک همت زنانه هستیم تا ظرفیت عظیم دین اسلام و نگاه شیعی به زن امروز را بازنمایی کنیم، هم برای بانوان خودمان و هم برای بانوان کل دنیا.
سایر اخبار این روزنامه
علیه بنگاه‌داری بانک‌ها
تحریک ملی‌گرایی ترکیه با برگ یونان
مرغ بهشتی چند روزی میهمان زمین بود
فشار بر پلیس در شدت گرفتن جرائم
چرا برگه جریمه پلیس را هضم نمی‌کنم؟
چرا امریکا درباره توافق هسته‌ای تعلل می‌کند؟
الگوی سوم از زن داریم، اما از معرفی ناتوانیم
«بُز» حاضر شد!
می‌گویند «ورشکسته آبی» تا سراغ مشکل نروند!
فاضلاب لاکچری‌های جاده چالوس درآب شرب تهران!
روایت یک افتخار گمشده در تاریخ فردوس
امریکا اروپا را به صهیونیست‌ها و انتخابات فروخت
