ساترا در کنار کاربران نه مقابل آن‌ها

ساترا، نهاد ناظر یا رگولاتور رسانه‌های صوت و تصویر فراگیر است که امسال وارد پنجمین سال فعالیت خود می‌شود. اگرچه نهاد رگولاتور در ایران نسبت به نمونه‌های جهانی جوان‌تر است، اما در همین عمر کوتاه، ساترا با چالش‌های جدی روبه‌رو شده است. «جوان» در آستانه پنج ساله شدن عمر «سازمان تنظیم مقررات صوت و تصویر فراگیر در فضای مجازی» (ساترا) با دکتر محمدصادق افراسیابی، سرپرست معاونت کاربران و تنظیم‌گری اجتماعی ساترا گفتگو کرده است.
تحول در سازوکار نظارت محتوایی
افراسیابی با اشاره به اینکه یکی از دغدغه‌های جدی ساترا ایجاد فضای امن فرهنگی در پلتفرم‌های صوت و تصویر فراگیر بوده است، می‌گوید: «به همین منظور چند اقدام کلیدی برای بهبود این وضعیت در سال گذشته مدنظر قرار گرفت.»
وی «تجمیع شورا‌های مجوز تولید و انتشار در ساترا» را یکی از رویکرد‌های تحولی مثبت می‌داند و می‌گوید: «با پیگیری‌های صورت گرفته و مساعدت رئیس سازمان صداوسیما با همگرایی دو شورای «صدور مجوز تولید نمایش خانگی» و «مجوز انتشار نمایش خانگی» تلاش می‌شود با یک نگاه واحد به دقت به محتوا‌ها در دو مرحله تولید و انتشار توجه و به تسریع کار کمک شایانی شود.» افراسیابی با اشاره به «استانداردسازی ممیزی محتوا» عنوان می‌کند: «استفاده از کارشناسان محتوایی سازمان صداوسیما در ممیزی محتوای رسانه‌های صوت و تصویر فراگیر اقدام دیگری جهت حفاظت از عرصه فرهنگ و ارزش‌های کشور بود که به انجام رسید. این اقدام از دو جهت ارزشمند بود؛ اول به جهت استاندارد کردن نگاه ممیز در همه رسانه‌های تصویری و دیگر رایگان کردن ممیزی محتوا که به نوعی کمک به رسانه‌های صوت و تصویر فراگیر تلقی می‌شود.»


سرپرست معاونت کاربران و تنظیم‌گری اجتماعی ساترا «برگزاری کلاس آموزشی برای مدیران پلتفرم‌ها» را از دیگر اقدامات ساترا معرفی و تأکید می‌کند: «یکی از پیش‌نیاز‌های تبدیل مجوز رسانه‌های صوت و تصویر از موقت به دائم، احراز صلاحیت‌ها و توانایی‌های مدیران پلتفرم‌ها برای فعالیت در زیست‌بوم رسانه‌ای کشور است. به همین منظور ساترا از مرداد‌ماه امسال اقدام به برگزاری چهارمین دوره آموزشی ویژه متقاضیان تبدیل وضعیت مجوز شش ماهه به مجوز دائمی کرده است و آموزش‌های ضروری برای آن‌ها را در این آموزش‌ها تدریس و تعمیق می‌کند.»
تقویت نگاه تسهیل‌گری
افراسیابی با اشاره به اینکه آماده‌سازی بسته‌های حمایتی محتوایی از فعالیت‌هایی است که نهاد‌های تنظیم‌گر جهت ریل‌گذاری برای رسانه‌های صوت و تصویر فراگیر به انجام می‌رسانند، می‌گوید: «این اقدام با هماهنگی میان بخش‌های مختلف سازمان صداوسیما منجر به توسعه محتوای بومی و ارزشی در رسانه‌های صوت و تصویر فراگیر شده است. در حال حاضر در سه مرحله نوروز، ماه مبارک رمضان، ماه‌های محرم و صفر بسته محتوایی حمایتی ساترا که شامل فیلم‌ها و سریال‌های مناسبتی این ایام بوده، بر اساس نظام رتبه‌بندی ساترا در اختیار پلتفرم‌ها قرار گرفته است.» وی می‌افزاید: «همچنین اختصاص‌ای فریم پخش زنده شبکه‌های سیما و شبکه ایام به پلتفرم‌های دارای مجوز از ساترا در مناسبت‌های مختلف از جمله ماه مبارک رمضان و هماهنگی برای استفاده از این امکان در ایام اربعین، همچنین بررسی و تصمیم‌گیری در خصوص تقاضای پلتفرم‌ها برای استفاده از‌ای فریم پخش زنده شبکه‌های ملی و استانی از دیگر اقدامات ساتراست.»
تدوین دستورالعمل نظارت تبلیغات
در گذشته فقدان دستورالعمل نظارت بر تبلیغات یکی از خلأ‌های موجود در نظام تنظیم‌گری رسانه‌های صوت و تصویر فراگیر بود. سرپرست معاونت کاربران و تنظیم‌گری اجتماعی ساترا عنوان می‌کند: «سال گذشته دستورالعمل نظارت بر تبلیغات در پنج فصل و ۹۶ ماده که شامل مقررات عمومی و اختصاصی تبلیغات در این رسانه‌ها بود به تصویب رسید. تا اجرایی‌سازی این دستورالعمل، معاونت تنظیم بازار و توسعه کسب و کار ساترا با رصد نظام‌مند تبلیغات این حوزه، تخلفات را شناسایی و به رسانه‌های صوت و تصویر داخلی جهت اصلاح، تذکرات لازم را ابلاغ کرده است.» وی می‌افزاید: «از دیگر اقدامات ساترا در تسهیل‌گری حوزه صوت و تصویر فراگیر حمایت از شرکت‌های نوپا در زنجیره ارزش این صنعت است. با راه‌اندازی مرکز نوآوری رسانه‌های صوت و تصویر فراگیر (آومیک) با برگزاری فراخوان و ارزیابی درخواست‌های واصله، شش شتاب‌دهنده در این مرکز مستقر شدند و به واسطه آن حدود ۳۰ تیم استارتاپی در این حوزه مورد حمایت قرار گرفتند.»
نگاه نوین به تنظیم‌گری اجتماعی
افراسیابی «تقویت سواد رسانه‌ای کاربران» را از وظایف ساترا عنوان می‌کند و توضیح می‌دهد: «بر این اساس کارشناسان ساترا با حضور در برنامه‌های تلویزیونی و رادیویی متناسب با مخاطبان آن به طرح مسائل مرتبط برای خانواده‌ها پرداخته‌اند. همچنین تولید و انتشار محتوای سواد رسانه‌ای با تأکید بر سواد رسانه‌ای مورد نیاز کاربران شبکه نمایش خانگی و همین‌طور سواد بازی‌های دیجیتال مورد تأکید این معاونت در سال جاری است. از سوی دیگر با تفاهم با انجمن سواد رسانه‌ای ایران در سال جاری هم در حوزه برگزاری چهارمین همایش ملی سواد رسانه‌ای و هم در حوزه تولید محتوا اقدامات مؤثری صورت می‌گیرد.»
وی «پاسخگویی به افکار عمومی» را رویکرد جدید ساترا عنوان می‌کند و می‌گوید: «مصاحبه‌های رئیس و معاونان ساترا که به صورت دوره‌ای با رسانه‌های تلویزیونی، رادیویی، خبرگزاری‌ها و مطبوعات انجام می‌شود، تأیید‌کننده این رویکرد است. از سوی دیگر برای برقراری ارتباط بهتر با جامعه خبری کشور بازدید‌های دوره‌ای با حضور ریاست سازمان یا معاونان وی صورت می‌پذیرد.» افراسیابی می‌افزاید: «سامانه پایش مردمی (ساپرا) به صورت شبانه‌روزی اقدام به دریافت شکایات مردمی نسبت به تخلفات رسانه‌های صوت و تصویر فراگیر می‌کند. این اقدام در راستای مردمی‌سازی تنظیم‌گری رسانه‌های صوت و تصویر فراگیر صورت می‌گیرد.»
تدوین نظام حقوقی
سرپرست معاونت کاربران و تنظیم‌گری اجتماعی ساترا در خصوص اقدامات این نهاد در مورد تدوین دستورالعمل‌های محتوایی می‌گوید: «ساترا دستورالعمل محتوایی خود را جهت اطلاع افکار عمومی و فعالان صنعت صوت و تصویر فراگیر روی سایت خود قرار داده است. این اقدام به شفاف شدن مسیر فعالیت رسانه‌های صوت و تصویر فراگیر و تدقیق چارچوب محتوایی جهت فعالیت در نظام حکمرانی رسانه‌ای کشور کمک شایانی کرده است.»
وی می‌افزاید: «ساترا با در نظر گرفتن چهار سطح اسناد پایه، دستورالعمل‌ها، توصیه‌نامه‌ها، دیدگاه‌های تخصصی به نظام حقوقی رسانه‌های صوت و تصویر فراگیر را ترسیم و مرحله به مرحله نسبت به تکمیل اسناد حقوقی لازم اقدام کرده است. تدوین پیش‌نویس دستورالعمل‌هایی در حوزه رقابت، حمایت از حقوق کاربران، حمایت از افراد کم‌توان، صیانت از حریم خصوصی و داده، نشان‌دهنده ابعاد متنوع این نظام حقوقی است که به مرور در حال تکمیل شدن است.» افراسیابی می‌گوید: «ساترا جهت حمایت از زیست‌بوم رسانه‌های صوت و تصویر فراگیر با همکاری دادستانی اقدام به حمایت از مالکیت فکری محتوایی می‌کند. بر این اساس سریال‌ها و فیلم‌های اختصاصی پلتفرم‌ها در صورت شکایت در یک بازه زمانی بسیار کوتاه مورد حمایت قرار می‌گیرند و با پلتفرم‌های ناقض حقوق آن‌ها برخورد می‌شود.»