بازی خطرناک پلوسی در ایروان

سفر نانسی پلوسی، رئیس مجلس نمایندگان امریکا، به ارمنستان می‌تواند دومین سفر مهم او طی این یک ماه و نیم باشد. او دفعه قبل به تایوان رفت و آن سفر نه تنها خشم پکن را برانگیخت بلکه واکنش چین را با مانور‌های بی‌سابقه نظامی در اطراف آن جزیره در پی داشت. این بار او به ارمنستان رفت، کشوری که همواره متحد روسیه و از پایگاه‌های مهم مسکو در قفقاز جنوبی است. شکی نیست که پلوسی این سفر را برای رساندن پیامی به روسیه انتخاب کرده و از این رو، طبیعی است که مسکو این اقدام را به مثابه تلاش امریکا برای دور ساختن این متحد قدیمی از خود تعبیر کند. با این حال، مسئله اساسی این است که سفر پلوسی واقعاً آغازی برای کشاندن ارمنستان به سمت خود است، یا اینکه صرف یک نمایش سیاسی است که واشنگتن با عروسکی به اسم نانسی پلوسی به راه انداخته است.
سفر نانسی پلوسی به ایروان بی شک و تردید تحت تأثیر دو جنگ است؛ اول جنگ روسیه در اوکراین و دوم، جنگ اخیر در قفقاز جنوبی. بنابراین، می‌توان گفت که پلوسی دو هدف را در این سفر دنبال می‌کند؛ هدفی که امریکا در جنگ اوکراین دنبال می‌کند و هدفی که ارمنستان در جنگ اخیر با همسایه شرقی‌اش، جمهوری آذربایجان، دارد. امریکا تاکنون نشان داده که در جنگ اوکراین به چیزی کمتر از شکست تمام‌عیار روسیه رضایت نمی‌دهد و بسته کمک مالی اخیر دولت امریکا به اوکراین به ارزش ۷/۱۳ میلیارد دلار نیز مؤیدی بر این موضوع است. شکی نیست که هدف ارمنستان مقابله با تجاوز نظامی جمهوری آذربایجان و چشم طمعی است که این کشور به خاک ارمنستان دارد. شاید در نگاه اول چنین به نظر برسد که این دو هدف نقطه مشترکی ندارند، اما با توجه به نقش روسیه در مناقشه طولانی‌مدت بین جمهوری آذربایجان و ارمنستان، می‌توان گفت که روسیه نقطه مشترک این دو هدف است و با توجه به این موضوع، هدف ارمنستان می‌تواند مکمل هدف امریکا در جنگ اوکراین باشد.
در این میان، سؤال اساسی این است که آیا امریکا حاضر است مثل حمایتش از تایوان یا اوکراین، از ارمنستان در مقابل تجاوز نظامی جمهوری آذربایجان حمایت نظامی کند یا نه. دست‌کم اظهارات پلوسی بعد از ورودش به ایروان نشان می‌دهد که امریکا برنامه‌ای برای مداخله در قفقاز جنوبی دارد، زیرا او نه تنها حملات جمهوری آذربایجان به مرز‌های ارمنستان را محکوم کرد بلکه گفت: «ما با هرگونه تلاش برای تغییر مرز‌های این کشور مقابله خواهیم کرد.» هنوز معلوم نیست که این مقابله به چه معنا است و آیا امریکا تنها به محکومیت لفظی یا در نهایت حمایت از ارمنستان در شورای امنیت سازمان ملل یا دیگر سازمان‌های بین‌المللی بسنده خواهد کرد یا به صورت جدی وارد عمل شده و با ارسال تجهیزات نظامی مورد نیاز ایروان، ضعف اساسی ارمنستان برای مقابله با نیرو‌های جمهوری آذربایجان را برطرف خواهد کرد. می‌توان هر دو گزینه را در نظر گرفت، به خصوص اینکه واشنگتن می‌تواند با اوکراین‌سازی ارمنستان نه تنها این متحد قدیمی را از مسکو دور کند بلکه اصولاً منافع مسکو را در کل منطقه قفقاز به طور جدی به خطر بیندازد. در واقع، عدم حمایت روسیه از ارمنستان باعث شکست این کشور در جنگ دو سال قبل ناگورنو قره‌باغ شد و حالا همین موضوع به جمهوری آذربایجان جرئت جنگ تازه و تجاوز به خاک ارمنستان داده است. در مقابل، این جریان قبل از این هم در ارمنستان وجود داشته که به جای اتکا و اعتماد به روسیه برای تأمین امنیت کشور، گزینه‌های دیگر را از جمله گزینه رابطه بهتر با غرب مد نظر بگیرد و حالا امریکا با توجه به جنگ اخیر به دنبال تقویت این جریان است تا اینکه بازی خطرناک خود را علیه مسکو در منطقه قفقاز به راه بیندازد. بنابراین، سفر پلوسی را نمی‌توان در حد یک نمایش سیاسی ارزیابی کرد بلکه باید آن را پیش‌درآمدی بر مداخله جدی امریکا در منطقه دانست تا محور تازه‌ای را علیه روسیه در ارمنستان ایجاد کند.