حمله به ارمنستان ؛ شاید وقتی دیگر

محسن جلیلوند در گفت و گو با «آرمان امروز» آرمان امروز- پورحسين: يکي از مهم ترين اخبار پيرامون تنش ها در قفقاز، سفر نانسي پلوسي به ارمنستان بود که سوالات زيادي را در خصوص موضع گيري آمريکا در اين منطقه مطرح کرده است. رئيس مجلس نمايندگان آمريکا با محکوم کردن حملات مرگبار دولت باکو عليه ارمنستان گفت که ايالات متحده يکي از روساي گروه مينسک شوراي امنيت و همکاري اروپاست که چندين بار گفته هيچ راه حل نظامي براي درگيري بين ايروان و باکو وجود ندارد. وي همچنين بيان کرد، واشنگتن نگران تضمين توسعه دموکراتيک ارمنستان، حاکميت و تماميت ارضي آن است و براي حمايت از اين کشور ابراز آمادگي مي‌کند. به گفته فرانک پالون، يکي از اعضاي کنگره آمريکا اين کشور از بابت ائتلاف امنيتي ارمنستان با روسيه آگاه است اما مي‌خواهد به ايروان در اين مورد کمک کند. تنش‌ها در مرز ارمنستان و جمهوري آذربايجان در ساعات اوليه روز سه شنبه گذشته شدت گرفت. دولت باکو گفته که در واکنش به اقدامات تحريک آميز ارمنستان، دست به واکنش نظامي زده است. دو کشور سه شنبه هفته پيش و پس از ميانجي‌گري روسيه با آتش بس موافقت کردند. آتش بسي که به نظر مي رسد ريشه هاي آن را مي توان در اجلاس شانگهاي نيز جست و جو کرد. اجلاسيه اي که در آن بسياري از طرف هاي درگير در مناقشات قفقاز حضور داشته و رايزني هايي در اين خصوص در آن جا شکل گرفته است. در راستاي بررسي آخرين تحولات حوزه قفقاز و سفر نانسي پلوسي به ارمنستان، آرمان امروز گفت و گويي با محسن جليلوند، استاد روابط بين الملل داشته است که در ادامه مي خوانيد.
سفر نانسي پلوسي به ارمنستان با چه اهدافي صورت گرفته است؟
بايد توجه داشت که آمريکا برخلاف آن چه گفته مي شود در سياست خارجي خود گرفتاري سختي ندارد و به راحتي مي تواند به موضوعات مختلف بپردازد. در همين راستا آن ها به اهميت منطقه قفقاز واقف هستند و مي دانند حضور در اين منطقه و نقش آفريني در اين منطقه تا چه ميزان مهم است. در ماه هاي گذشته موازنه در قفقاز جنوبي به شدت تحت تاثير تحولات قرار گرفته و تقريبا از بين رفته است. بر همين اساس به نظر مي رسد در اجلاس شانگهاي توافقاتي صورت گرفته تا اقدامات دولت باکو مديريت شود. مشخصا آمريکا نيز به اين امر حساس است و مي خواهد نقش آفريني خاص خود را داشته باشد. آمريکا مشخصا در اين حوزه نمي خواهد هژموني خود را از دست بدهد و تلاش مي کند در اين منطقه تعيين کنند هباشد و به همين علت نانسي پلوسي به ارمنستان سفر کرده است. بايد توجه داشت که نانسي پلوسي نماينده دولت آمريکا نيست و نمي تواند در اين خصوص تصميم گيري خاصي داشته باشد. نبايد فراموش کرد که دولت آمريکا کشتار ارامنه توسط عثماني را به رسميت نشناخته اما اين اقدام از سوي کنگره رقم خورده است. امروز نماينده مردم آمريکا در ارمنستان حاضر شده و اين يک تفاوت جدي با اين موضوع دارد که يک نماينده از سوي امريکا عازم ارمنستان شود.
در اجلاس شانگهاي چه توافقاتي صورت گرفته و چه مسائلي در دستور کار قرار گرفته است؟
در اين اجلاسيه رئيس جمهوري ايران صحبت هاي معناداري کرده است با اين مضمون که قره باغ بايد به دولت باکو واگذار شود و تغيير مرزها در حوزه زنگزور و سيونيک پذيرفته نيست. در چنين وضعيتي دو حالت متصور است. نخست اين که دولت باکو به قره باغ اکتفا کند که احتمالا با مذاکرات آتي مساله حل مي شود اما اگر باکو به جنوب ارمنستان چشم دوخته باشد، مشخصا مرز ايران و ارمنستان از بين مي رود و سبب مي شود تا ايران نيز وارد مناقشه شود که ورود ايران به تنش هاي قفقاز جنوبي مي تواند کل منطقه را درگير کند و تحولاتي جدي رخ دهد.
آمريکا پس از کش و قوس هاي فراوان مانع حمله دولت باکو به سمت سيونيک و زنگزور مي شود؟
آمريکا مشخصا بر اين مناقشات تاثيرگذار است اما به صورت ميداني مانع حمله دولت باکو به ارمنستان نمي شود. آمريکا مي تواند بر علي اف تاثيرگذار باشد و ابزاري در اين خصوص در اختيار دارد. بايد توجه داشت که حملات اخير دولت باکو به ارمنستان، درراستاي اين بود که علي اف در اجلاس شانگهاي دست برتر را داشته باشد و در رايزني ها در اين عرصه بتواند امتياز بيشتري بگيرد. برخي نيز بر اين باور هستند که علي اف با اشاره روسيه اين حملات را آغاز کرده اما از پشت پرده آن کسي خبر ندارد. روسيه شايد اين را شرط کرده باشد تا بتواند از علي اف در شانگهاي حمايت کند. از سوي ديگر نبايد فراموش کرد که عمده پروژه هاي حوزه انرژي دولت باکو در اختيار شرکت هاي آمريکايي است و آمريکا مي تواند تعيين کننده ظاهر شود. وضعيت در عرصه بين الملل به گونه اي است که همه منتظر فرا رسيدن زمستان هستند تا با توجه به شرايط آن مقطع زماني تصميم گيري کنند. مشخصا در فصل زمستان اتفاقات شوکه کننده و زيادي در منطقه رخ مي دهد که بر تصميمات دولت ها اثر مي گذارد. بايد توجه داشت که علي اف بدون اجازه روسيه به ارمنستان حمله نمي کند و در اين خصوص اقدامي انجام نمي دهد. به نظر مي رسد که حمله دولت باکو به زنگزور و سيونيک در کوتاه مدت و در روزهاي آتي رخ نمي دهد اما امکان آن در آينده وجود ندارد. البته اگر ارمنستان بخواهد بخش هاي از دست رفته را در لاچين پس بگيرد، جنگ ممکن است زودتر آغاز شود. دولت باکو شايد دست برتر را نسبت به ارمنستان داشته باشد اما مشخصا به اين آساني ها نمي تواند حمله را آغاز کند زيرا کشورهاي ديگر را نيز درگير مي کند و عواقب سختي در انتظار ان ها خواهد بود. حمله به زنگزور و سيونيک متفاوت از حمله به قره باغ است زيرا در خصوص قره باغ کسي مخالف دولت باکو نبود و اين کشور با کم ترين واکنش جهاني توانست 5 شهر را در قره باغ تصرف کند و نيروهاي خود را در آن مستقر کند اما در جنوب ارمنستان قضيه کاملا متفاوت است و به شکلي علي اف منتظر اتفاقات آتي است تا اگر فرصتي پيش آمد به اين سمت حرکت کند.