نیازمند گفت‌وگوی اجتماعی گسترده هستیم

 آرمان ملی: یک چهره سیاسی در ارتباط با زمینه‌های اعتراضات اخیر اظهار داشت: موضوعاتی اینچنین به تعبیری مثل یک «اثر پروانه‌ای» و یا به تعبیر دیگری مثل «شوک ناگهانی» به جامعه، عمل می‌کنند و سبب می‌شود مسائل مزمن شده به حالت انفجاری سرباز کند. علی ربیعی گفت:  هر اتفاقی مثل مرگ غم‌انگیز مهسا وقتی رخ می‌دهد، این علل وجودی را به سطح می‌آورد و به هر حال مسائل بروز پیدا می‌کند. سخنگوی دولت دوازدهم بیان کرد: خاستگاه ناآرامی‌های 96 در شهرهایی که از روستا به شهر تبدیل شده بودند رخ داد؛ جنبش طبقه متوسط نبود، بلکه افرادی بودند که به مرور دچار محرومیت شده و فقیر شده بودند و به خصوص «اقتصاد آب» و معیشت وابسته به آب به‌شدت رو به افول بود. بحران کم آبی خیلی روی نارضایتی آن دوره تأثیر داشت، بحران آب و معیشت و محرومیت و نداشتن زمینه حرکت اجتماعی و حتی تفریح با هم ترکیب شده بود. ربیعی ادامه داد:  ناآرامی‌های 98 هم بیشتر حاشیه‌نشینان شهری بودند و حمایت طبقه متوسط خیلی محدود بود. من همیشه گفته‌ام که فقر حاشیه نشینی بسیار خشن‌تر و بدتر از فقر روستایی است؛ چون فقر ادراک شده با احساس بی‌عدالتی و نابرابری، پدیده «فقر مقایسه‌ای» است. افرادی که در حاشیه زندگی می‌کنند، دست به مقایسه می‌زنند. در 98 هم علتش یک نوعی سرخوردگی فرودستان شهری بود؛ از عدم دستیابی به شغل و آینده بهتر. اعتراضاتی که امروز رخ داده نه جنبش طبقه متوسط یا روستایی‌های ساکن شهرهای کوچک یا حاشیه نشینی شهری است.  ربیعی اذعان کرد: تغییرات ارزشی طبیعی است و نسل‌های جدید از ارزش‌های بقا عبور کرده است او خودیابی می‌خواهد. ارزش‌های ابراز وجود کانون محوری ذهنیت این نسل‌هاست یعنی نسل‌های جدید مثل نسل‌های عصر صنعتی شدن به دنبال ارزش‌های بقا نیستند؛ بحران مرجعیت جدی رخ داده است. مرجعیت سال‌های گذشته و گروه‌های مرجع در اکثر سنجش‌ها نشان داده شده که از اثر آن‌ها  کاسته شده است. وی در خصوص عوامل حضور در خیابان ابراز داشت: اگر بخواهیم در یک جمع بندی از علل حضور افراد در خیابان‌ها ریشه‌های اعتراضات شهریور 1401 را تبیین کنیم من تصور می‌کنم، حضور افراد در خیابان‌ها، این بار تفاوت‌هایی با حرکت‌های مشابه در گذشته دارد. چون جوانان در سنین زیر بیست سال و زنان و نیز موضوعیت مساله‌ای مرتبط با ارزش ابراز وجودی زن، کانون شعارها و اعتراض‌ها بوده است. اما ترکیب جمعیتی نشان می‌دهد شهرنشینانی فارغ از سن و جنس نیز در اعتراضات حضور دارند. اما همان‌گونه که در ابتدا گفته‌ام، یک تعداد علت‌های مزمن شده و علت‌های نوین، با هم ترکیب شده‌اند. ربیعی افزود: در میان علت‌های مزمن شده، مسأله اقتصادی بسیار مهم بوده است. لذا من در سه سطح، مساله را تبیین می‌کنم. نخست، سطح اقتصادی و مسأله فقر، سپس سطح ندیدن تحولات و تغییرات ارزشی نسل جدید و در سطح سوم سیاست‌ها در قبال زنان را سه سطح تعیین کننده این اعتراضات می‌دانم. تحریم عامل برهم زننده زندگی اقتصادی شده است. حل نشدن مسائل و فشارهای زندگی و معیشتی ناشی از تحریم شدن اقتصاد کشور به‌طور مداوم در بروز چنین وضعیتی بسیار  مؤثر بوده است. ربیعی اذعان کرد: من الآن هم فکر می‌کنم نیازمند یک «گفت‌وگوی اجتماعی گسترده» هستیم.  معتقدم اگر جامعه را قوی کنیم اعتمادها افزایش یابد و امکان گفت‌وگو را فراهم ساخته اثر عامل خارجی یا «بدرفتاران» در داخل به‌شدت ناچیز خواهد شد.