توافق به شرط

ذاکریان: در توافق احتمالی آینده از امتیازات ایران کاسته خواهد شد آرمان امروز، گروه ديپلماسي: روابط ايران و آمريکا در دهه‌هاي اخير شاهد فراز و نشيب‌هاي بسياري بوده است ولي در سال 2015 اين اختلافات در قالب توافقي به‌نام برجام تغيير پيدا کرد و براي اولين بار بعد از انقلاب 57 شاهد آن بوديم که مسئولان ارشد دولت‌هاي دو طرف در سطح وزير امورخارجه با يکديگر ديدار مستقيم داشتند. بعد از آن بود که بسياري از آينده روشن اين دو کشور و رونق گرفتن روابط ديپلماتيک تهران-واشنگتن صحبت مي‌کردند. اما بعد از روي کار آمدن «دونالد ترامپ» در سال 2016 اين روند با خارج شدن او از برجام به قبل از سال 2015 بازگشت. بعد از مذاکرات بي‌نتيجه که در وين برگزار شد، همچنان رسيدن به توافق در دسترس است ولي تنها به صورت مشروط، که در آن بايد به نکات جديدي که از سوي طرف آمريکايي و طرف ايراني در متن توافق گنجانده شود.
در گفت‌وگوها و واکنش‌هاي دو طرف مشاهده مي‌کنيم که از يک سو اين طرف آمريکايي است که خود را به ادامه مذاکرات با ايران نااميد نشان مي‌دهد و همواره تاکيد مي‌کند که نيازي به برجام و يا توافقي در اين راستا نيست ولي در مقابل اين طرف ايراني است که سعي دارد به پيام‌هاي پنهاني آمريکا اشاره کند و مي‌خواهد بگويد که آمريکا بر خلاف ادعاهاي اعلامي خود هنوز مشتاق به نشستن پاي ميز مذاکره است.
نفعي در مذاکره مستقيم با آمريکا نداريم
«حسين اميرعبداللهيان»، وزير امور خارجه جمهوري اسلامي ايران در گفت‌وگويي با المانيتور که روز 9 آبان منتشر شد در رابطه با مذاکره با آمريکا گفت: ما در همين جا هم (در حاشيه برگزاري مجمع عمومي سازمان ملل) از آمريکايي‌ها اين پيام را دريافت کرديم که بياييد با هم مستقيم مذاکره کنيم. ولي در هر مذاکره مستقيم بايد نفعي باشد به ويژه بين ايران و آمريکا با همه حساسيت‌ها و رفتاري که آمريکايي‌ها به بدترين اشکال در چهار دهه گذشته با ايران داشته‌اند. چند سال پيش آقاي اوباما هم اين اشتباه را کرد، اوباما براي يک مقام عالي کشورمان نامه نوشت، از دوستي و گفت‌وگو سخن گفت و بعد از اتفاقاتي در ايران، در امور داخلي ما مداخله و سخنراني کرد و از تغيير نظام در ايران سخن گفت. الان برخي محافل و رسانه‌هاي آمريکايي دارند احساسات پاک مردم ايران را تحريک مي‌کنند، در حالي‌که در آمريکا بدتر از اين حادثه رخ داده است، نه يک مورد بلکه ده‌ها مورد. در غرب هم بدتر از اين اتفاقات افتاده و مي‌افتد، به خيلي ها از آنها هم رسيدگي نمي‌شود. لذا براي هرگونه مذاکره با آمريکا بايد نفعي را در آن ببينيم.


ممکن است روزي به توافق با ايران دست يابيم
«رابرت مالي»، نماينده ويژه آمريکا در امور ايران در روز 9 آبان ماه با تاکيد بر ترجيح دولت بايدن بر رويکرد ديپلماسي در قبال ايران گفت که ممکن است روزي به توافق به ايران دست يابيم اما در عين حال مدعي شد به اميد دستيابي به توافق، دستان خود را نمي بنديم. او در سخناني در بنياد کارنگي از تلاش هاي دولت بايدن براي انجام گفتگوهاي غير مستقيم با ايران دفاع کرد و گفت، دولت بايدن تلاش‌هاي ديپلماتيک را ترجيح مي دهد. اما هميشه اقداماتي را انجام مي دهيم که در راستاي ارزش ها و منافع امنيت ملي ما باشد. ما از هيچ تلاشي براي جلوگيري از دستيابي ايران به سلاح هسته اي فروگذار نمي کنيم. مالي با اشاره به اينکه در طول دو ماه گذشته هيچ گامي براي از سرگيري مذاکرات هسته اي برداشته نشده است، گفت: وقتي اتفاقاتي مانند اعتراضات در حال رخ دادن است، بر روي اموري راکد تمرکز نخواهيم کرد.
اين مقام  دولت بايدن با ادعاي اينکه بارها در مذاکرات وين به توافق براي بازگشت به برجام بسيار نزديک» شده بودند، ادعا کرد: هر بار که ما نزديک مي‌شديم، ايران درخواست‌هاي فرعي جديدي مطرح مي‌کرد که مذاکرات را از مسير خارج مي‌کرد. ما وقتمان را جايي صرف مي‌کنيم که فايده داشته باشد، از جمله حمايت از اعتراضات در ايران و تلاش مي‌کنيم انتقال تسليحات از تهران به مسکو براي استفاده در جنگ اوکراين را متوقف کنيم.
ايران امتيازات برجام را به دست نخواهد آورد
«مهدي ذاکريان»، استاد دانشگاه و کارشناس روابط بين الملل در پاسخ به اين سوال که برخي معتقد بودند بعد از انتخابات کنگره آمريکا احتمالا دور جديدي از مذاکرات براي به نتيجه رسيدن توافقات ايران-آمريکا شروع خواهد شد، به خبرنگار «آرمان امروز» مي‌گويد: «اين تحليل که انتخابات کنگره آمريکا مي‌تواند در روند مذاکرات ايران-آمريکا تاثير گذار باشد درست نيست، زيرا موضوع هسته‌اي تنها به دولت آمريکا بستگي ندارد. در واقع بايد بگوييم که قوه مجريه در آمريکا نمي‌تواند براي قوه مقننه، موضوعي را در دستور کار قرار بدهد. همواره شاهديم که سياست‌هاي خارجه آمريکا با تغيير کنگره و سنا تغييري نمي‌کند. مسئولان دولت‌هاي مختلف در آمريکا به موضوع برجام که بعد از مذاکرات بين اين دو کشور به امضا رسيد و پرونده هسته‌اي که در شوراي حکام در حال بازنگري است تفاوت قائل مي‌شوند. به دليل همين تفاوت نگاه‌ها است که بايد بگوييم انتخابات اخير آمريکا تاثيري در روند مذاکرات ندارد.» او در همين مورد و با اشاره به پرونده ايران در آژانش انرژي اتمي ادامه مي‌دهد: «ايران بايد به تعهدات خود به جوامع جهاني در مورد تاسيسات هسته‌اي پايبند باشد و با تردد بازرسان آژانس بتواند فضاي اعتماد في‌مابين را به وجود بياورد. البته به‌تازگي از سوي دولت ايران اعلام شده که به بازرسان براي بازديد از تاسيسات هسته‌اي ايران مجوز خواهد داد. همين موضوع از اشتياق ايران براي مذاکره با آمريکا خبر مي‌دهد. همچنين وزير امور خارجه ايران هم از آنها دعوت کرده است که به ميز مذاکره باز گردد. ولي در سويي ديگر مشاهده مي‌کنيم که طرف آمريکايي با سردي از مواضع ايران استقبال مي‌کند.»
اين استاد دانشگاه در پاسخ به اين سوال که در توافق احتمالي ايران-آمريکا چه شرايطي مي‌تواند در ادامه داشته باشد و اينکه آيا دو طرف مي‌توانند توافقي مشروط داشته باشند، اضافه مي‌کند: «اين توافق احتمالي که در مورد آن صحبت مي‌کنيم نمي‌تواند در قالب برجام باقي بماند. چون در اين توافق نامه امتيازات زيادي به ايران داده شده بود پيش‌بيني‌ها نشان مي‌دهد که طرف‌هاي توافق نه به وضعيت قبل از برجام باز خواهند گشت و نه چنين امتيازاتي به ايران خواهند داد. به‌عنوان مثال، ايران بر مبناي برجام مي‌توانست بعد از گذشت يک دوره، صنعت هسته‌اي خود را در قالب صلح‌آميز گسترش دهد و پس از آن نيازي به نظارت آژانش هم نخواهد بود ولي حالا وضعيت کاملا متفاوت است. »