روزنامه خراسان

مامان، بابا، اون بچه چرا این‌طوریه؟

 یکی بلندقامت است، دیگری قد کوتاهی دارد. یکی با پاهای خودش راه می‌رود و آن یکی، به عصا و ویلچر نیاز دارد. یکی به‌دشواری از پس حرف زدن برمی‌آید و یکی دیگر بدون سختی این کار را انجام می‌دهد. فهرست تفاوت‌های آدم‌ها را می‌توانیم تا بی‌نهایت ادامه بدهیم؛ از تفاوت در ویژگی‌های جسمانی و توانایی‌های ذهنی تا تفاوت در قومیت و لهجه و طبقه اقتصادی و... . ما به هزار شکل با یکدیگر فرق داریم اما یک وجه تشابه اساسی به‌نام انسان بودن چنان پیوند قوی بین‌مان ایجاد می‌کند که براساس آن، بی‌توجه به اختلاف‌ها با دیگران ارتباط برقرار می‌کنیم. این درک را چطور می‌توانیم به فرزندان‌مان منتقل کنیم؟ بچه‌ها از حدود چهارسالگی به تفاوت‌های‌شان با دیگران آگاه می‌شوند و درباره‌اش کنجکاوی می‌کنند؛ «چرا این‌طوری شده؟»، «من هم ممکنه مثل اون بشم؟» والدین در این موقعیت‌ها معمولا دستپاچه می‌شوند چون از یک‌ طرف با وجه اخلاقی ماجرا درگیرند که نگاه‌های کنجکاوانه و سوالات بی‌پروای فرزندشان ممکن است باعث رنجیدگی طرف مقابل شود و از طرف دیگر، واکنشِ نسنجیده به ابهامات کودک می‌تواند در شکل‌گیری درک او از مسئله تفاوت‌های بین‌فردی اختلال ایجاد کند. در پرونده امروز یاد می‌گیریم که چطور بچه‌ها را با تفاوت‌های فردی آشنا کنیم و بدون ترس و نگرانی به سوالات‌شان جواب بدهیم.
چطور درباره تفاوت‌ها حرف بزنیم؟
بچه‌ها تا دوره نوپایی درکی از تفاوت‌های بین‌فردی ندارند. در حدود سه‌سالگی، اگر این تفاوت‌ها خیلی واضح باشد یا توجهشان را به آن‌ها جلب کنند، متوجهش خواهندشد. تقریبا در چهارسالگی، کودک متوجه می‌شود که دیگری مثل او حرف نمی‌زند، راه نمی‌رود و رفتار نمی‌کند بنابراین اگر فرزندتان در این سن درباره تفاوت خودش با دیگران کنجکاوی می‌کند، طبیعی است. نحوه واکنش شما در برابر این کنجکاوی و توضیحات‌تان، نوع رفتار او را با دیگران تعیین می‌کند. در ادامه چند پیشنهاد برای‌تان داریم تا بتوانید گفت‌وگوی مفیدتری درباره این موضوع داشته‌باشید.

پیش‌قدم شوید
کنجکاوی فرزندتان را برطرف کنید. اگر متوجه خیره شدن فرزندتان به فردی دارای کم توانی شدید، پیش‌قدم شوید. می‌توانید بگویید؛ «متوجه شدم که دیدی اون دختربچه سخت‌تر از تو راه می‌ره. فلج مغزی داره که باعث می‌شه عضلاتش کمی متفاوت عمل کنه.» اگر فرزندتان سوالی دارد، درصورتی‌که فرد معلول را می‌شناسید، خودتان از او بپرسید یا اجازه دهید فرزندتان بپرسد. مادر یک پسربچه هفت ساله مبتلا به سندروم‌داون می‌گوید: «بچه‌ها و والدین می‌توانند هرچه را که می‌خواهند بپرسند، از نگاه‌های خیره خیلی بهتر است.»
واقع‌بین باشید
«سوزان لین»، روان شناس کودک در دانشکده پزشکی هاروارد، می‌گوید در مواجهه با کنجکاوی کودکان از احساساتی شدن و پرداختن به جزئیات پرهیز کنید. مثلا اگر فرزندتان درباره شخصی سوال می‌کند که روی ویلچر نشسته‌است، نیازی نیست جواب‌تان با دلسوزی همراه شود. صرفا می‌توانید بگویید: «به‌نظر می‌رسد پاهایش مشکل داشته‌باشد، برای همین نمی‌تواند راه برود.»
دقت کنید
مراقب نحوه توصیف افراد دارای معلولیت باشید. از اصطلاحات منسوخ و تحقیرآمیز مانند «ناتوان»، «عقب‌مانده» و «معلول» استفاده نکنید. فرد را از وضعیتش جدا کنید. یعنی برای مثال به‌جای «کودک اوتیستیک» بگویید «کودکی که اوتیسم دارد». همچنین از به‌کار بردن صفت «عادی» درباره افراد بدون معلولیت پرهیز کنید چون به این معناست که داشتن تفاوت در وضعیت بدنی و ذهنی، ناهنجاری و نقص تلقی می‌شود.
دوری نکنید
وقتی با فردی دارای ویژگی‌های متفاوت مواجه می‌شوید، از ترس واکنش برخورنده فرزندتان، او را نترسانید. وقتی با تحکم می‌گویید «نگاه نکن» یا دستش را می‌کشید که زودتر رد شوید، به‌رغم نیت خوب‌تان، دو پیامد منفی به‌جا می‌گذارید. اول این‌که افراد دارای معلولیت وقتی دیگران از آن‌ها دوری می‌کنند، احساس می‌کنند که انگ و برچسب خورده‌اند. دوم این‌که فرزندتان این پیام را دریافت می‌کند که وضعیت متفاوت، موضوعی ممنوعه است که نمی‌تواند درباره‌اش حرف بزند.
تشابهات را ببینید
روی وجوه تشابه تأکید کنید؛ بچه‌ای ممکن است دچار معلولیت باشد اما مثل بقیه بچه‌ها از بازی کردن خوشش می‌آید. بچه‌ای ممکن است مشکلات گفتاری داشته‌باشد اما مثل بقیه بچه‌ها دوست دارد عضو یک تیم باشد. یک فرد مسن ممکن است به‌سختی راه برود اما مثل خیلی از مردم از قدم زدن در پارک لذت می‌برد. با فرزندتان درباره وجوه اشتراک همکلاسی یا بچه همسایه‌ای که متوجه تفاوتش با او شده‌است، حرف بزنید؛ «شما دوتا هم‌سن هستید»، «هردوی شما به یک مدرسه می‌روید»، «ورزش مورد‌علاقه‌تان یکی است.»
آگاه شوید
آگاهی را آموزش بدهید. درباره بچه‌های بزرگ‌تر می‌توانید در خصوص تفاوت‌ها با همراهی هم اطلاعات به‌دست بیاورید. مثلا با هم راجع به موضوع موردسوال، در اینترنت جست و جو کنید. مطمئن شوید که تحقیقات‌تان، به جواب‌های همه‌جانبه می‌انجامد؛ یعنی مثلا درباره یک معلولیت خاص، علاوه‌بر کارهایی که فرد دارای آن معلولیت نمی‌تواند انجام بدهد، باید درباره آن‌چه ازعهده‌اش برمی‌آید هم چیزهایی بخوانید. مادر پسری دچار ناهنجاری ستون فقرات، می‌گوید: «بچه‌ها باید بدانند وقتی یک نفر ازنظر جسمی مشکل دارد، به این معنی نیست که ازنظر ذهنی هم دچار مشکل است. پسر من و بچه‌های مثل او کاملا می‌فهمند که اطراف‌شان چه می‌گذرد.»
تعامل کنید
هرچه طیف کسانی که با آن‌ها ارتباط برقرار می‌کنید، وسیع‌تر باشد، فرزندتان در درک و پذیرش تفاوت‌ها موفق‌تر خواهدبود. اگر در پارک، بازار و سایر فضاهای عمومی، کودکانی متفاوت از فرزندتان می‌بینید، به آن‎ها سلام کنید و لبخند بزنید. دوست شدن فرزندتان با همکلاسی دارای معلولیت را تشویق کنید. برای او کتاب‌ها و کارتون‌هایی که درباره تفاوت‌های فردی هستند یا شخصیت دارای نیازهای ویژه دارند، تهیه کنید.
تمسخر را ممنوع کنید
اجازه مسخره کردن و قلدری ندهید. کودکان دارای نیازهای ویژه معمولا بیشتر هدف آزار و اذیت قرار می‎‌گیرند. اگر می‌شنوید که فرزندتان و دوستانش از کودک یا بزرگ سالی با عنوان «خنگ»، «عقب‌مانده» و مانند این‌ها یاد می‌کنند، توضیح دهید که این کلمات چقدر آزاردهنده است. به فرزندتان بیاموزید اگر نادانسته احساسات دیگری را جریحه‌دار کرده‌است، باید از او عذرخواهی کند.
چطور به سوالات بچه‌ها درباره تفاوت پاسخ بدهیم؟
هرکدام از ما کارها را به روش‌های مختلف انجام می‌دهیم. بیشتر مردم راه می‌روند اما برخی از ویلچر استفاده می‌کنند. بعضی از مردم نمی‌توانند ببینند و یک عصای سفید به آن‌ها در رفت‌و‌آمد کمک می‌کند. به‌رغم این توضیحات، فرزند شما در موقعیت‌های مختلف ممکن است سوالاتی درباره افراد متفاوت با خودش داشته‌باشد. پاسخ دادن به این سوالات، به‌دور از هیجان، در رفع ابهامات فرزندتان موثر است.

 اون چرا مثل من صحبت نمی‌کنه؟
اگر پاسخ را می‌دانید یا می‌توانید حدس بزنید، به فرزندتان با عباراتی که می‌فهمد، توضیح بدهید. مثلا می‌توانید بگویید: «با عضلاتی که صحبت کردن را ممکن می‌کند، مشکل دارد.»
 آیا اون عقب‌مونده‌است؟
 به فرزندتان بگویید که «عقب‌افتاده» کلمه خوبی نیست و جواب بدهید: «مغز او متفاوت کار می‌کند بنابراین او متفاوت از تو صحبت می‌کند و یاد می‌گیرد. به‌جز این در بقیه موارد مثل دیگران است.»
 چرا این‌طوری رفتار می‌کنه؟
با فرزندتان در این‌باره صحبت کنید که افراد دارای نیازهای ویژه با مسائل مختلف دست‌و‌پنجه نرم می‌کنند. به‌عنوان مثال، درباره  یک کودک دارای اوتیسم، به فرزندتان بگویید ارتباط برقرار کردن برای افراد مبتلا به اوتیسم کار دشواری است و به این دلیل رفتار او با دیگران تفاوت دارد. فرزند شما لازم است بداند بعضی از بچه‌ها به این دلیل که نمی‌توانند افکار و احساسات‌شان را درک یا ابراز کنند، طغیان می‌کنند.
چرا اون به مدرسه ما نمیاد؟
اگر کودک دارای نیازهای ویژه در خویشان یا در همسایگی‌تان دارید، می‌توانید برای فرزندتان توضیح بدهید که بعضی از بچه‌ها باید به مدرسه‌ای بروند که در خواندن، نوشتن، راه رفتن، صحبت کردن و بازی کردن با دیگران به آن‌ها کمک بیشتری کند.
چرا این اتفاق برای اون افتاده؟
نیازی نیست دلیل واقعی وضعیت متفاوت دیگران را بدانید. می‌توانید به‌طور کلی توضیح دهید که برخی افراد با معلولیت به دنیا می‌آیند و بعضی‌ها در اثر بیماری دچار معلولیت می‌شوند.
 اون چرا منو دوست نداره؟
بچه‌ها در همان سنی که به تفاوت‌های بین‌فردی حساس می‌شوند، بابت دوست داشته‌شدن هم احساس نگرانی می‌کنند. برای مثال فرزند چهارساله شما ممکن است از این‌که کودک مبتلا به اوتیسم با او ارتباط برقرار نمی‌کند، ناراحت شود. برای فرزندتان توضیح دهید که کودک دارای اوتیسم او را دوست دارد اما نمی‌تواند دوست داشتنش را به همان روش‌هایی که دوستان دیگرش نشان می‌دهند، ابراز کند.
چطور درباره فقر و بی‌خانمانی صحبت کنیم؟
کودکان 5 تا 8ساله درحال گذار از خودمحوری به مرحله دیدن خود به‌عنوان بخشی از یک کل و گروه هستند. بنابراین این سن زمان خوبی است برای صحبت کردن درباره یکی دیگر از تفاوت‌های فردی؛ فقر و بی‌خانمانی. مغفول گذاشتن این موضوع، در جهان‌بینی فرزندتان و نوع مواجهه‌اش با محیط پیرامونش تأثیر منفی می‌گذارد.  

نادیده نگیرید
گاهی‌اوقات والدین با رفتارشان، ناخواسته و ناخودآگاه ارزش‌هایی را منتقل می‌کنند که واقعا قصدش را ندارند. وقتی افرادی را می‌بینید که در خیابان زندگی می‌کنند و هرگز چیزی درباره آن‌ها نمی‌گویید، این پیام را به کودک‌تان منتقل می‌کنید که این موضوع اهمیتی ندارد و نسبت به آن ها بی‌تفاوت  هستید.
توضیح بدهید
درباره رفتارتان با فقر و بی‌خانمانی حرف بزنید. شما معمولا به افراد بی‌خانمان کمک می‌کنید یا نه؟ دلیلش را برای فرزندتان توضیح بدهید. «من برای این افراد غذا می‌خرم اما به آن‌ها پول نمی‌دهم چون گاهی‌اوقات مردم پول را به گونه‌ای خرج نمی‌کنند که به آن‌ها کمک کند.» یا «من به‌جای پول دادن به افراد بی‌خانمان به سازمان‌هایی که می‌توانند به روش درست به این افراد کمک کنند، پول می‌دهم.»
همدلی را تشویق کنید
«غم‌‎انگیز است که این شخص جایی برای زندگی ندارد اما ما می‌توانیم به‌سهم خودمان کمک کنیم.» اهدا کردن وسایل تمیز و سالم به افراد نیازمند، یکی از کارهایی است که می‌توانید انجام بدهید. نکته مهم این است که فرزندتان بداند شرایط متفاوت زندگی دیگران، دلیلی برای احترام نگذاشتن به آن ها نیست. اگر شنیدید که در شوخی‌های کودک‌تان با دوستانش، فقر و بی‌خانمان بودن، مایه تمسخر است، باید درباره‌اش حرف بزنید.
روراست باشید
بچه‌های 5 تا 8ساله، آمادگی دارند که سوالات‌شان درباره «چرا این فرد جایی برای زندگی ندارد؟» را با توضیحات سرراستی مانند ناتوانی، بیماری روانی و... جواب بدهید. می‌توانید بگویید: «من دقیقا دلیلش را نمی‌دانم اما مردم به‌ علل مختلف پولی برای تهیه یک خانه ندارند؛ مثل بیماری، ورشکستگی و... .» این توضیح می‌تواند متناسب با سن فرزندتان تکمیل شود. برای مثال در مواجهه با معتاد متجاهر  می‌توانید بگویید بعضی از بیماری‌ها مثل سرماخوردگی، بدن را بیمار می‌کنند و فرد می‌تواند با دارو بهتر شود. بعضی از بیماری‌ها مثل اعتیاد بر طرز فکر آدم‌ها تأثیر می‌گذارد و ممکن است درمان نشوند و درنتیجه افراد نتوانند کار کنند.»


عروسک‌ها به‌کمک می‌آیند
به‌بهانه تولید عروسک‌های زیبا به شکل کودکان مبتلا به سندروم داون در اسپانیا از این گفتیم که عروسک‌های دارای نیازهای ویژه به عادی‌سازی پذیرش تفاوت‌ها منجر می‌شوند

سال‌هاست در صنعت عروسک‌‌سازی، تحول بزرگ و امیدبخشی به‌وجود آمده‌است. بازار عروسک‌ها در دنیای امروز دیگر درانحصار چشم‌های درشت رنگی، گونه‌های گل‌انداخته و دست‌وپاهای تپل نیست. عروسک‌ها حالا نماینده تفاوت‌ها هستند؛ پوست تیره، اضافه‌وزن، معلولیت در ناحیه دست و پا، لکه‌های پوستی، ویژگی‌های صورتی کودکان مبتلا به سندروم داون، سمعک و هر مشخصه دیگری که ظاهر بچه‌ها را در زندگی واقعی از هم متفاوت می‌کند. برندهای زیادی در سرتاسر دنیا دست به تولید این عروسک‌ها زده‌اند؛ « One Dear‌World» در لندن، پویش «عروسکی شبیه من» با حمایت برند «Makies dolls»، کمپانی عروسک‌سازی «American Girl»، کمپانی «Mattel» در نیویورک، یک شرکت تولید اسباب‌بازی در اسپانیا که به‌تازگی عروسک‌های زیبایی به‌صورت سندروم داون ساخته و کمپانی «باربی» تعدادی از تولیدکنندگان عروسک‌های دارای نیازهای ویژه هستند که دو هدف مهم را دنبال می‌کنند؛ اول این‌که بچه‌های دارای نیازهای ویژه، احساس تک‌افتادگی نکنند، بتوانند عروسکی شبیه خودشان را درآغوش بگیرند و احساس مثبتی از خود داشته‌باشند. دوم آن‌که آگاهی از وجود تفاوت‌ را به همه بچه‌ها منتقل کنند و خب چه ابزاری بهتر از عروسک که همدم کودکان است؟ این عروسک‌ها همچنین می‌توانند نقطه شروع خوبی برای گفت‌وگو با کودکان درباره تفاوت‌ها باشند. در ایران، با سفارش دادن عروسک‌های دارای نیازهای ویژه به تولیدکنندگانی که عروسک‌های سفارشی می‌سازند، می‌توان از این ابزار خلاقانه کمک گرفت.
مطالب این پرونده از سایت babycenter.com ترجمه شده است


 
 
لینک منبع خبر
پربازدیدترین‌های روزنامه ها
اخبار ویژه (کيهان) گلوله برفی استعفای مقامات اسرائیلی  در حال تبدیل شدن به بهمن است (جوان) موقعیت دشوار قالیباف برای حفظ صندلی ریاست (تجارت)یک هزارم درد کولبرها را نمایش دادیم (خراسان)
سایر اخبار این روزنامه
بیم و امیدهای بسته حمایتی زعفرانی! شوک بزرگ در دقیقه 90 ؟! مامان، بابا، اون بچه چرا این‌طوریه؟ حذف 15 تا 20 درصدی لبنیات از سفره ها ماجرای آدمکشی در گل فروشی! فقر گردشگری در کشوری مملو از جاذبه ها؛ مشکل کجاست؟! نوسازی قانون 90 ساله اتباع حضور هیئت اعزامی از سوی دفتر رهبر انقلاب در سیستان و بلوچستان غفلت ادبیات معاصر از اسطوره های فردوسی و نظامی انفجار در قلب اقتصادی ترکیه تزریق حوصله به همسر بی‌حوصله! پاسخ کوبنده بهارستان به باکو «حضر» به جای «سفر»!