با «اگر بشود» هوا پاک نشود

«آرمان امروز» در پی این سوال است که آیا آلودگی هوا راه حل ندارد؟ آرمان امروز- حميدرضا خالدي: پس از چند روز که باد، هواي تهران را از وضعيت ناسالم خارج کرد، طبق اعلام سازمان هواشناسي طي امروز و فردا (چهارشنبه) به دليل پايداري نسبي جو و عدم وجود وزش باد قابل ملاحظه، در بخش‌هاي مرکزي، غربي و نيمه جنوبي استان، کاهش کيفيت هوا و افزايش شاخص آلودگي هوا در حد ناسالم براي همه گروه‌ها پيش بيني شده است. بنا به هشدار نارنجي، ستاد مديريت بحران استان‌تهران تمامي دستگاه هاي خدمات رسان به حالت آماده باش در آمدند. حامد يزدي مهر، مديرکل مديريت بحران استان تهران از آماده باش ستاد مديريت بحران در پي تشديد آلودگي هوا خبر داد و گفت: «هشدار نارنجي آلودگي هوا صادر شده است. توصيه اکيد مي شود که مردم به خصوص افراد داراي بيماري زمينه‌اي از حضور در فضاي باز خودداري کنند.»
اما دليل اين گره کور آلودگي هوا که هيچگاه باز نمي‌شود، چيست؟‌ چرا هرسال با سرد شدن هوا، پديده غالب کلانشهرها «وارونگي» و افزايش حجم آلاينده‌ها است؟‌ چرا هر سال دعاي اکثر مسئولان شهرداري در دوره‌هاي مختلف «دعا» براي باد و باران جهت کاهش آلودگي هوا است؟ هنوز کسي شاهکار پاشيدن آب توسط هواپيماهاي آبپاش را فراموش نکرده‌ که مسئولان قصد داشتند که اين پاشيدن آب در آسمان،  نقش باران را ايفا کنند و از آلودگي هواي تهران بکاهد. معاون فني مرکز سلامت و محيط کار وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکي اعلام کرد: «آلودگي هوا جان 4400 نفر را در سال مي‌گيرد.» اما هنوز مشخص نيست که چرا اين موضوع هميشه لاينحل مي‌ماند و آلودگي هر ساله و مرگ خاموش مردم، به چه دليل است؟ 
متهمان هميشگي
طبق آمار، سهم خودروهاي فرسوده در آلودگي هوا 65 درصد است و سال‌هاست که مسئولان قصد دارند با افزايش ناوگان حمل و نقل عمومي، سهم تردد و آلودگي هواي خودروها را در اين شرايط کاهش دهند. در دوره جديد شهرداري نيز سه محور اصلي ليست وعده‌هاي مهم شهردار تهران در زمان ارائه برنامه‌هايش همان موضوعاتي بودند که سالهاست تهران‌نشينان درگير آن هستند. کاهش ترافيک و آلودگي هواي تهران و گسترش و توسعه ناوگان حمل و نقل عمومي  جزو اصلي‌ترين خواسته‌هاي مردم تهران و از مهمترين وعده‌هاي 24 گانه عليرضا زاکاني عنوان شد.


در مثلث سه گانه زاكاني اما شايد اصلي‌ترين شاخصه را بتوان توسعه و نوسازي حمل  و نقل عمومي دانست چرا كه اگر تعداد اتوبوس و مترو و تاكسي به حد اشتباح در سطح شهر برسد، مردم كمتر تمايل خواهند داشت تا با اتومبيل شخصي در سطح شهر تردد كنند و از اين‌رو اصلي‌ترين متهم آلودگي هواي تهران، از دور خارج خواهد شد.  يکي از اولين اظهار نظرها در اين زمينه، درست يکسال قبل (دي ماه 1400) انجام گرفت.  زماني‌که شهردار تهران هنگام تحويل بودجه سال 1401 مدعي شد که در سال آينده برنامه‌ريزي براي تامين تعدادي از اتوبوس‌ و واگن‌هاي مترو اورهال صورت گرفته است. ضمن آنکه سال آينده (1401) ميزان تعداد اتوبوس‌ها را از 2205 دستگاه به 4500 دستگاه خواهيم رساند. زاکاني در اين رابطه و در جمع اعضاي شوراي شهر گفته بود: «امروز سهم حمل و نقل شخصي در تهران‌ 75 درصد است و حمل و نقل عمومي به سمت اقل خود سير مي‌کند و به دليل مشکلاتي که دارد به‌تدريج در حال خارج شدن از  گردونه خدمت به مردم است. 7 هزار دستگاه اتوبوسي که تحويل دوره قبل مديريت شهري شده بود اما 2250 اتوبوس را تحويل ما دادند و براي جبران اين کاستي اولا 175 دستگاه در همان ماه اول خريداري که شايد اين تعداد با اتوبوس هاي خريداري شده در 4 سال گذشته برابري کند. از اين 175 دستگاه 110 دستگاه تحويل شده و  65 دستگاه نيز در آستانه تحويل و در مرحله تسويه مالي قرار دارد. 500 دستگاه اتوبوس تا عيد نوروز با تغيير مخازن به ناوگان  اضافه مي شود. براي سال آينده نيز  1400 دستگاه اورهال مي شوند که 300 دستگاه دو کابين و 1060 دستگاه تک کابين است. بايد امسال تعداد اتوبوس ها را به سه هزار  و سال آينده به  4500 دستگاه  برسانيم.  براي 50 دستگاه اتوبوس برقي هم قرارداد بستيم و  100 دستگاه ديگر نيز قرارداد بسته خواهد شد.»
شايد وقتي ديگر!
با اين حال و با وجود تمام وعده‌هاي تبليغاتي آقاي شهردار، که در مورد تزريق اتوبوس‌هاي جديد و توسعه ناوگان عمومي انجام شد، اما چند روز پيش، معاون حمل و نقل و ترافيک شهرداري تهران، به‌نوعي آب پاکي را روي دست همه ريخت و تلويحا اعلام کرد که بعيد است وعده‌هاي شهرداري در اين زمينه به اين زودي‌ها محقق شود.  جلال بهرامي در صحن شورا  گفت: «300 دستگاه اتوبوس سه کابينه که 25 درصد سهم ما و 75 درصد سهم وزارت کشور است، به ناوگان حمل و نقل عمومي پايتخت اضافه مي‌شود که اقدامات بانکي براي پرداخت هزار و 800 ميليارد تومان سهم شهرداري در حال انجام است. 500 دستگاه اورهال شود يا نشود تأثيري در حمل و نقل عمومي ندارد، اصل موضوع اين است که ناوگان ما فرسوده است و اتوبوسي که در خط فعاليت مي‌کند مطمئن نيستيم که تا پايان ساعت اداري بتواند فعاليت کند. ما عقب ماندگي در اين زمينه داريم و با 500 دستگاه اتوبوس قابل جبران نيست. 500 ميليارد تومان بايد به وزارت کشور داده مي شد که 500 دستگاه اتوبوس تحويل دهند، ما اين مبلغ را پرداخت کرده‌ايم و توليدکننده اتوبوس را تحويل نداده که ما از وزارت کشور اين اتوبوس ها را دريافت کنيم.» وي با بيان اينکه از سال 1404 تا 1408 به طور ميانگين افق 10 هزار دستگاه اتوبوس پيش بيني شده است، خاطرنشان کرد: «نزديکترين راه در تأمين اتوبوس واردات است. ما در يک هفته تمام کميسيون هاي مرتبط با اين موضوع را در وزارت اقتصاد، هيات دولت و مجلس بررسي کرده ايم. مقدمات واردات دو هزار دستگاه اتوبوس را انجام داده ايم و رئيس جمهور دستور را صادر کرده اما وزارت صمت دستورالعمل اجرايي را صادر نکرده است. به سرعت مي توانيم اين اتوبوس ها را از کشورهاي اروپايي تأمين کنيم و قيمت آنها نيز نسبت به اتوبوس هاي داخلي مناسب است.»
واکنش شورايي ها
اين گفته‌هاي  جلال بهرامي اما با واکنش هايي از سوي برخي از اعضاي شورا همراه بود . در جريان بررسي اين گزارش، محمد آخوندي عضو شوراي شهر تهران با اشاره به خريد اتوبوس گفت: «در اين گزارش اعلام شده براي خريد انواع اتوبوس 150 ميليارد تومان مصوب شده و 61 ميليارد تومان تخصيص يافته است، اما تنها 15 درصد از سهم امسال در پيشرفت کار را شاهد هستيم. در توسعه و بهسازي سامانه‌هاي هوشمند نيز هفت ميليارد تومان اختصاص يافته و پيشرفت فيزيکي و ريالي در 6 ماهه صفر بوده است. از 2.6 ميليارد تومان بودجه مصوب و 1.5 ميليارد تومان اعتبار تخصيص يافته براي نوسازي ميني بوس‌ها نيز، ميزان پيشرفت فيزيکي و ريالي صفر است. از 200 اتوبوسي که تحويل داده شد تنها دو اتوبوس در 6 ماه ابتدايي بود و مابقي در مهرماه وارد ناوگان شد. انتظار ما از اين معاونت عملکرد بهتري در بخش اتوبوسراني بود اما 486 ميليارد تومان پيش پرداخت صورت گرفته و قرار شد 408 دستگاه اتوبوس از سوي وزارت کشور تأمين شود که 200 دستگاه تأمين شد.»
9 هزار واگن مترو؛ نياز کلانشهرها
روز گذشته نيز مرتضي مقدمي، مديرعامل شرکت واگن‌سازي تهران از نياز شبکه مترو کلانشهرهاي کشور به حدود 9 هزار دستگاه واگن براي 10 سال آينده به‌منظور تحقق بهره‌وري لازم توسعه مسيرهاي ريلي درون شهري در دهه پيش رو به واسطه بهره مندي از ناوگان حمل و نقلي مورد نياز خبر داد و گفت: امروز اين ظرفيت و توانمندي در شرکت واگن سازي وجود دارد که علاوه بر تعمير و نگهداري واگن‌هاي فعال شبکه مترو، در زمينه تأمين واگن هاي جديد هم منشأ خدمات توسعه اي باشد. در واقع از هزار و 523 واگن موجود در شبکه مترو پايتخت نيز، حدود 70 درصد واگن ها توسط شرکت واگن سازي تهران تهيه يا تأمين شده است.