چرا در کشور مازوت سوزانده می‌شود؟

  در تاریخ 27/9/1401 روزنامه «آرمان ملی» در گزارشی با عنوان «بفرمائید مازوت» به بیان مضرات استفاده از سوخت مازوت اشاره شده بود و به این نکته مهم اشاره شد که تهران رکورددار آلودگی به دلیل مازوت‌سوزی و سوخت ناقص خودروها شده است و دیدگاه کارشناسان در این رابطه ذکر شد که به گفته آنان افزایش پلکانی تعرفه‌گاز، سرمایه‌گذاری در حوزه نیروگاه‌ها، افزایش تولید سوخت پاک از جمله راهکارهایی به شمار می‌آیند که شاید بتوان با بهره گرفتن از آنها امیدی به بهبود وضعیت هوای کشور داشت اما انتشار ذرات آلاینده معلق طی حدود دو هفته اخیر میزان آلودگی هوا به‌شدت افزایش یافته است و وضعیت ناهنجار فعلی به‌شدت در حال وخیم‌تر شدن است از سویی با توجه به اینکه هنوز به فصل سرما و احتمال افزایش مصرف گاز و ناگزیری نیروگاه‌ها به افزایش مازوت‌سوزی باید در انتظار بدتری باشیم تا حدی که شاید بتوان از آن به حبس مردم در اتاق گازی به بزرگی پایتخت کرد اما وزارت نفت در جوابیه‌ای موارد زیر را  برای توضیحات ارائه کرده است که در ادامه  می‌خوانید. 
  در تهران مازوت مصرف نمی‌شود
درباره آلودگی هوای پایتخت، بارها مدیران وزارت نیرو، مدیران وزارت نفت و اعضای شورای شهر تهران توضیح داده‌اند که در نیروگاه‌ها و صنایع کلانشهر تهران مازوت مصرف نمی‌شود. کما اینکه جلیل سالاری مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی به تازگی در مصاحبه با خبرگزاری‌ها اعلام کرده است که در نیروگاه‌ها و صنایع تهران سال‌هاست مازوت مصرف نمی‌شود و بنزین و گازوئیل توزیع شده در بخش حمل و نقل پایتخت نیز یورو 4 است. اگرچه سهم اصلی آلودگی هوای تهران و اغلب کلانشهرهای کشور به منابع آلوده کننده متحرک یعنی خودروها و موتورسیکلت‌ها به دلیل مصرف بالای سوخت بازمی‌گردد. پرویز سروری رئیس شورای عالی استان‌ها نیز مصرف نشدن مازوت در صنایع و نیروگاه‌های تهران را تایید کرده و گفته است: بیش از ۸۰ درصد سهم آلایندگی شهر تهران مربوط به منابع آلاینده متحرک است. معاون شرکت برق حرارتی نیز به تازگی در مصاحبه‌ای تاکید کرده است که در 8 سال گذشته در نیروگاه‌های تهران از مازوت استفاده نشده است و تنها نیروگاه تهران که قابلیت سوزاندن مازوت دارد یعنی نیروگاه بعثت سالهاست که فقط از گاز به عنوان سوخت استفاده می‌کند، اما کشف جدید کارشناس روزنامه آرمان آن است که گازوئیل و مازوت از نظر آلایندگی تفاوتی با هم ندارند که طبعا گفته بسیار غیرکارشناسی و دور از واقعیتی است. 
  چرا در کشور مازوت سوزانده می‌شود؟


باز هم بر خلاف ادعای کارشناس روزنامه آرمان، سوزاندن مازوت به دلیل صرفه اقتصادی آن در ایران نیست. در ایران به دلیل ارزان بودن قیمت گاز طبیعی سوزاندن مازوت به جای گاز نه تنها صرفه اقتصادی ندارد، بلکه عدم‌النفع زیادی را نیز نصیب کشور می‌کند. مازوت و گازوئیلی که هر سال به دلیل مصرف افسارگسیخته گاز در بخش خانگی و تجاری به بعضی صنایع و نیروگاه‌ها تحویل داده می‌شود، بازار صادراتی بسیار خوبی دارد و صادرات آنها که در شرایط تحریم از صادرات نفت خام بسیار آسان‌تر است، درآمد ارزی قابل توجهی نصیب کشور می‌کند. واقعیت آن است که در سال‌های گذشته سرمایه‌گذاری کافی برای افزایش تولید گاز به میزان پیش‌بینی شده در برنامه ششم توسعه انجام نشده است. اما با یک سیاستگذاری بسیار اشتباه، مصارف جدید برای گاز تعریف شده است در حالی که گازی برای تحویل به این مصارف به اندازه کافی تولید نشده است. به همین دلیل در چند سال گذشته با ناترازی تولید و مصرف گاز مواجه بودیم تا جایی که در سال پایانی دولت قبل، در زمستان نیز کشور با خاموشی مکرر به دلیل کمبود سوخت مواجه شد. این سیاست‌گذاری اشتباه دولت گذشته با توجه به زمانبر بودن پروژه‌های نفت و گاز باعث می‌شود حتی اگر سرمایه‌گذاری در پروژه‌های افزایش تولید گاز از روز اول این دولت هم آغاز شود، تا چند سال این ناترازی ادامه داشته باشد. 
  اصلاح تعرفه گاز مشترکان پرمصرف
کارشناس روزنامه آرمان ملی در ادامه ارائه اطلاعات اشتباه مدعی شده است که یکی از مهم‌ترین شیوه‌های صرفه‌جویی و کاهش مصرف گاز، افزایش گازبها و تعرفه‌های گاز است اما دولت به دلیل ترس از تبعات اجتماعی به سراغ آن نمی‌رود. این در حالی‌ست که در روزهای اخیر بارها خبر افزایش تعرفه مشترکان پرمصرف گاز که بخش مهمی از گاز کشور را مصرف می‌کنند در رسانه‌های مختلف منتشر شده است. متأسفانه از سال 96 به این سو تعرفه‌های مشترکان خانگی و تجاری گاز تغییر نکرده بود که سال گذشته در یک مرحله بر اساس قانون مصوب مجلس، قیمت گاز پرمصرف‌ها افزایش یافت. در سالجاری نیز، به‌رغم ثابت ماندن تعرفه گاز اقشار کم مصرف، تعرفه گاز پرمصرف‌ها در پله‌های مختلف افزایش یافت و در پله آخر به قیمت خوراک گاز پتروشیمی‌ها رسید. علاوه بر این وزارت نفت پروژه‌های متعدد بهینه سازی کیفیت فرآورده‌های نفتی در پالایشگاه‌های اصفهان، آبادان، تبریز و امثال آنها را در دست اجرا دارد که با بهره برداری قریب‌الوقوع از آنها کیفیت سوخت این پالایشگاه‌ها بهبود چشمگیری خواهد یافت. 
  مازوت متهم اصلی آلودگی کلانشهرهاست؟
متأسفانه در سنت رسانه‌ای غالب در کشور، ساده‌سازی معضلات و عدم توجه به مباحث کارشناسی و استفاده نکردن از اطلاعات دقیق و آمار یک سنت رایج است. به خصوص که این ساده‌سازی آورده سیاسی هم به دنبال داشته باشد. به همین دلیل عموما مردم، کارشناسان و سیاستگذاران در رسانه‌ها به سمت راه‌حل‌های واقعی راهنمایی نمی‌شود و عموما مسیرهای اشتباه بدون نتیجه پیش پای جامعه گذاشته می‌شود. به عنوان مثال، بر اساس اطلاعات ترازنامه انرژی کشور، سهم آلاینده ذرات ناشی از احتراق مازوت با احتساب صنایع تولید کننده سیمان و نیروگاه‌ها در کل کشور حدود 1. 9 درصد است. از این رو منبع افزایش آلودگی هوا در تهران و یا سایر کلانشهر را باید در منابعی به‌غیر احتراق ناشی از مصرف مازوت جست‌وجو کرد. در واقع مساله آلودگی هوای کلانشهرها از جمله تهران ناشی از پارامتر ذرات (PM2. 5) بوده که به استناد اطلاعات درج شده در ترازنامه انرژی، حدود 81 درصد از آلایندگی ناشی از ذرات مرتبط با بخش حمل و نقل است. واقعیت آن است که شدت مصرف انرژی در ایران رکورددار جهان است و برای کاهش آلودگی هوا، مسیری جز صرفه‌جویی در مصرف سوخت‌های فسیلی و همزمان متنوع کردن سبد سوخت کشور وجود ندارد. چنانکه به دلیل سیاستگذاری‌های غیرکارشناسی در حال حاضر 70 درصد از سبد سوخت کشور تنها به گاز طبیعی وابسته شده است و این گاز هم به بدترین شکل ممکن در کشور مصرف می‌شود. چنانکه ایران سومین تولید کننده و چهارمین مصرف‌کننده بزرگ گاز دنیا بعد از آمریکا، روسیه و چین محسوب می‌شود و با وجود این حجم عظیم تولید گاز، باز هم مصارف غیر بهینه بر تولید پیشی می‌گیرند.