تسری قانون کشف حجاب از اماکن عمومی به فضای مجازی امکان‌پذیر نیست

آرمان ملی- احسان انصاری: بازداشت بازیگران و افراد مشهور چه تأثیری بر افکار عمومی جامعه می‌گذارد؟ باید چه رویکردی را در پیش گرفت که جامعه بیشتر به سمت آرامش حرکت کند؟ «آرمان ملی» برای پاسخ به این سوالات با دکتر سیدمحمود علیزاده طباطبایی گفت‌وگو کرده است. علیزاده طباطبایی معتقد است:« قانون به صراحت عنوان می‌کند اگر فرد در اماکن عمومی کشف حجاب کند متهم خواهد بود. این در حالی است که برخی این موضوع را به فضای مجازی نیز سرایت داده‌اند. این عده بر این باور هستند که اگر افراد مشهور در فضای مجازی کشف حجاب کنند همه آن را می‌بینند. از نظر قانونی تسری دادن کشف حجاب از اماکن عمومی به فضای مجازی امکان‌پذیر نیست و قانون به صورت مشخص برای کشف حجاب در فضای مجازی مجازاتی در نظر نگرفته است. در قانون جرائم رایانه‌ای اشاعه فساد و فحشا و یا انتشار تصاویر مستهجن و مبتذل جرم‌انگاری شده است. به همین دلیل برخی به این قانون استناد می‌کنند و عکس‌هایی که بازیگران در فضای مجازی منتشر می‌کنند را مصداق تصاویر مستهجن و مبتذل قلمداد می‌کنند.» در ادامه ماحصل این گفت‌وگو را می‌خوانید.   بازداشت برخی بازیگران سینما و سلبریتی‌ها با چه اتهاماتی صورت می‌گیرد؟ این بازداشت‌ها چه تأثیری روی افکار عمومی جامعه می‌گذارد؟
بازداشت بازیگران سینما با بازداشت وکلا، پزشکان و دیگر اقشار جامعه تفاوت ندارد. بازداشت‌های اخیر تنها مختص به بازیگران سینما نبوده است. از این نظر بازیگران سینما دارای خصوصیات ویژه‌ای نیستند. موضوع مهم در این زمینه ضرورت و یا عدم ضرورت بازداشت بازیگران است. براساس قانون آیین‌نامه دادرسی کیفری اتهاماتی که به بازیگران سینما زده می‌شود اتهاماتی نیست که بازداشت در مورد برخی از آنها الزامی باشد. بازپرس باید برای بازداشت بازیگران و یا هر فرد دیگری دلیل قانونی داشته باشد. اگر اتهامی علیه کسی صادر می‌شود باید برای وی قرار صادر شود و به دادگاه فرستاده شود تا در نهایت دادگاه برای آن تصمیم‌گیری کند. هر رأیی که دادگاه بدهد نیز قابل تجدیدنظر است و می‌تواند مورد تجدید نظر قرار بگیرد. مهم‌ترین اتهاماتی که به بازیگران زده می‌شود فعالیت در فضای مجازی و یا کشف حجاب است. قانون تکلیف کشف حجاب را مشخص کرده و مجازات آن را جزای نقدی دانسته است. این در حالی است که اتهاماتی که به سلبریتی‌ها زده می‌شود اجتماع و تبانی علیه نظام است. هنگامی که این افراد بازداشت می‌شوند در مرحله نخست فعالیت‌های فضای مجازی آنها را بررسی می‌کنند. در نهایت نیز اگر تخلفی مشاهده شود این موضوع را مبنای تصمیم‌گیری قرار می‌دهند. از سوی دیگر اگر کسی کشف حجاب کرده به اتهام آن رسیدگی می‌کنند. اغلب موارد اینچنینی به دلیل فعالیت‌های بازیگران در فضای مجازی است که با اتهام اجتماع و تبانی علیه نظام صورت می‌گیرد. اگر این افراد در خیابان بازداشت شده باشند اخلال در نظم عمومی نیز به اتهامات آنها افزوده می‌شود. 
  اغلب بازیگرانی که در مظان اتهام قرار گرفته‌اند در فضای مجازی عکس‌هایی منتشر کرده‌اند که شائبه کشف حجاب درباره آنها مطرح شده است. از نظر قانونی کشف حجاب در اماکن عمومی با انتشار عکس بی‌حجاب در فضای مجازی چه مصداقی پیدا می‌کند؟آیا هر دو مصداق کشف حجاب قلمداد می‌شود؟
قانون به صراحت عنوان می‌کند اگر فرد در اماکن عمومی کشف حجاب کند متهم خواهد بود. این در حالی است که برخی این موضوع را به فضای مجازی نیز سرایت داده‌اند. این عده بر این باور هستند که اگر افراد مشهور در فضای مجازی کشف حجاب کنند همه آن را می‌بینند. تسری دادن قانون کشف حجاب از اماکن عمومی به فضای مجازی امکان پذیر نیست و قانون به صورت مشخص برای کشف حجاب در فضای مجازی مجازاتی در نظر نگرفته است. در قانون جرائم رایانه‌ای اشاعه فساد و فحشا و یا انتشار تصاویر مستهجن و مبتذل جرم‌انگاری شده است. به همین دلیل برخی به این قانون استناد می‌کنند و عکس‌هایی که بازیگران در فضای مجازی منتشر می‌کنند را مصداق تصاویر مستهجن و مبتذل قلمداد می‌کنند. این در حالی است که از جرائم رایانه‌ای تعریف دقیقی صورت نگرفته و به همین دلیل براساس تفسیری که انجام می‌شود مبادرت به بازداشت  برخی بازیگران و سلبریتی‌ها می‌شود. واقعیت این است که بازداشت هنرمندان و بازیگران و افراد مشهور در کشور پیام خوبی به جامعه نمی‌دهد. این نکته نیز حائز اهمیت است که امنیت باید حفظ شود. نظم و امنیت و آزادی و عدالت دو روی یک سکه هستند. باید بین آزادی و امنیت تعادل ایجاد کرد. این دو موضوع باید به صورت متعادل و منطقی مورد توجه قرار بگیرد. قانون نیز تکلیف را مشخص کرده است. براساس قانون آزادی‌های مندرج در قانون اساسی باید مورد حمایت دستگاه قضائی قرار بگیرد. اینکه کسی در اجتماعات و تجمعات شرکت می‌کند مصداق اجتماع و تبانی علیه نظام نیست. قانون اساسی برگزاری تجمعات را منوط به دریافت مجوز نکرده است. تنها در قانون احزاب ذکر شده که اگر احزاب قصد دارند تجمع برگزار کنند باید مجوز دریافت کنند. این در حالی است که مردم عادی مشمول این قانون نیستند. از ابتدا باید اجازه می‌دادند تجمعات برگزار شود. براساس یک نظرسنجی که انجام داده شده نشان می‌دهد که بیش از68 درصد مردم از بازداشت‌های اخیر رضایت ندارند. 


  ارزیابی شما از رفتارشناسی دستگاه قضائی در اعتراضات اخیر چیست؟آیا اقداماتی که دستگاه قضائی در این مدت انجام می‌داد مورد اقبال جامعه قرار ‌گرفت؟
برخی کارشناسان بر این باور هستند که اگر ما رعب و وحشت ایجاد کنیم معترضان کوتاه می‌آیند و دیگر به خیابان نمی‌آیند. من با این رویکرد مخالف هستم و معتقدم برخورد خشونت‌آمیز ممکن است منجر به خشونت بیشتر در جامعه شود. در اعتراضات اخیر اتفاقاتی رخ داد که در گذشته سابقه نداشته است. به عنوان مثال ما تاکنون این همه خشونت نسبت به پلیس را نداشته‌ایم که در اعتراضات اخیر وجود داشت. اگر پلیس در جامعه احساس امنیت نکند شرایط امنیتی جامعه به مخاطره می‌افتد و ما با چالش‌های جدی در آینده مواجه خواهیم شد. به صورت طبیعی خشونت با خود خشونت به‌همراه می‌آورد. اگر هر کدام از طرفین چه معترضین چه پلیس از خود خشونت نشان بدهند طرف مقابل را نیز وادار می‌کنند که برخورد خشونت آمیزی از خود نشان بدهد. متأسفانه تبلیغاتی که در فضای مجازی صورت می‌گیرد و خطرناک است این است که شبکه‌های معاند اخباری را منتشر می‌کنند که رژیم در حال سقوط است. این اخبار دروغین باعث می‌شود که برخی جوانان تحت تأثیر این اخبار قرار بگیرند و خود را به خطر بیندازند. دشمن در فضای مجازی هزینه می‌کند تا این فکر را به جوانان کشور القا کند که نظام در حال سرنگونی است. این در حالی است که ما از تجربه بیشتری برخوردار هستیم روزهای سخت‌تر از این را نیز مشاهده کرده‌ایم که نظام سیاسی از سر گذرانده و همچنان به حیات خود ادامه داده است. این وضعیت امروز نیز وجود دارد و نظام از این مرحله نیز عبور خواهد کرد. با این وجود باید این خطر را جدی گرفت که برخی جوانان تحت تأثیر این تبلیغات قرار می‌گیرند و دست به خشونت می‌زنند. توصیه من به برخی دستگاه‌ها این است که با تدبیر بیشتر با این ماجرا برخورد کنند . ما از دستگاه امنیتی قوی برخوردار هستیم. هنگامی که می‌توان از طریق تصاویر خیابانی افراد را شناسایی کرد و یا خطوط ارتباطی افراد را کنترل کرد چه ضرورتی وجود دارد افراد زیادی را دستگیر کرد؟
  توصیه شما برای عبور از این مرحله چیست و چه راهکاری برای آرامش بیشتر جامعه پیشنهاد می‌دهید؟
توصیه من استفاده از سعه‌صدر و رأفت اسلامی با مردم و تجمع کنندگان است. بارها اتفاق افتاده هنگامی که به تجمعات حمله می‌شود که افراد را بازداشت کنند اولین کسانی که فرار می‌کنند کسانی هستند که تجمعات را به وجود آورده‌اند. در چنین شرایطی کسانی دستگیر می‌شوند که از جرم کمتری نسبت به وجود آوردگان تجمعات برخوردار بوده‌اند. چه بسا در چنین شرایطی مردم عادی نیز دستگیر می‌شوند. روال نیز این است که در ابتدا تلفن همراه شخص را بررسی می‌کنند. این در حالی است که امروز در تلفن همراه اغلب افراد جامعه مسائلی وجود دارد که بتوان اتهاماتی به آن وارد کرد. به همین دلیل نیز این اتفاق رخ می‌دهد. برخی افراد بدون اینکه تمایلی داشته باشند پیام‌هایی دریافت می‌کنند که می‌تواند مورد اتهام باشد. توصیه من این است که این رویکرد متوقف شود. این نوع رفتار به آرامش جامعه کمک نمی‌کند، بلکه ممکن است پیامدهای منفی نیز به‌همراه داشته باشد. امروز ما با نسلی مواجه هستیم که در فضای مجازی رشد کرده و به همین دلیل با نسل‌های گذشته متفاوت است و دغدغه‌های متفاوتی دارد. برخی از نوجوانان و جوانانی که در اعتراضات اخیر حضور داشتند هنوز قادر نیستند تفاوت فضای مجازی و حقیقی را درک کنند. برخی از این افراد را که به زندان اوین برده بودند گمان می‌کردند هنوز در فضای مجازی قرار دارند. این افراد گمان می‌کردند زندان نیز فضای مجازی است و هنوز درک صحیحی از زندان نداشتند. توصیه من این است که روانشناسان و جامعه‌شناسان راهنمایی‌های لازم را به برخی مسئولان مربوطه بکنند و  برخی نیز گمان نکنند با خشونت می‌توانند جلوی خشونت را بگیرند.