روزنامه وطن امروز
1401/10/03
متناقض‌ها بدون «پلن بی»
گروه سیاست خارجی: اظهارات متناقض مقامات آمریکایی درباره مذاکرت رفع تحریم‌ها همچنان با شدت زیادی ادامه دارد و به نظر می‌رسد دولتمردان ایالات متحده هیچ پلن B برای بعد از شکست مذاکرات با تهران ندارند و بیشتر به فعالیت رسانه‌ای برای مقابله با تهران رو آورده‌اند. هنوز چند روز از انتشار ویدئویی که رئیس‌جمهور آمریکا در آن می‌گوید «برجام مرده است اما آمریکا نمی‌خواهد به دلایلی مرگ آن را اعلام کند» نمی‌گذرد که وزیر خارجه این کشور در سخنان متناقضی گفت تنها راه برای رویارویی با ایران مسیر مذاکره و دیپلماسی است. آنتونی بلینکن روز پنجشنبه گفت دیپلماسی مسیر مورد ترجیح در قبال ایران است. وزیر خارجه آمریکا در ادامه افزود چنانچه ایران این مسیر را رد کند، گزینه‌های دیگری نیز وجود دارند. بلینکن همچنین گفت: «تلاش‌های دیپلماتیک برای توافق با ایران و اطمینان از پایبندی این کشور به توافق هسته‌ای را ادامه خواهیم داد». اظهارات بلینکن در حالی مطرح شده که سخنگوی شورای امنیت ملی کاخ سفید در گفتوگو با شبکه الجزیره گفت مذاکره با ایران فعلا در دستور کار دولت جو بایدن نیست. وی گفت: «مذاکرات هسته‌ای با ایران در دستور کار قرار ندارد و ما بر چگونگی تعامل نظام ایران با مردمش متمرکز شده‌ایم». «جان کربی» شامگاه چهارشنبه در گفتوگو با شبکه الجزیره به مسائل مختلفی از جمله مذاکرات رفع تحریم‌ها پرداخت. سخنگوی شورای امنیت ملی کاخ سفید همچنین به مذاکرات رفع تحریم‌ها اشاره کرد و با بیان اظهاراتی مداخله‌جویانه افزود: «مذاکرات هسته‌ای با ایران در دستور کار قرار ندارد و ما بر چگونگی تعامل نظام ایران با مردمش متمرکز شده‌ایم». این اظهارات در حالی بیان میشود که پیش‌تر پس از انتشار ویدئویی از جو بایدن مربوط به حدود یک ماه پیش که در آن برجام را مرده می‌خواند، کاخ سفید اعلام کرد احیای توافق هسته‌ای با ایران «در حال حاضر تمرکز ما نیست». جان کربی پیش‌تر نیز در پاسخ به سؤالی درباره ویدئوی مذکور به خبرنگاران گفت: «در حال حاضر هیچ پیشرفتی در رابطه با توافق ایران در حال وقوع نیست. پیشرفت در آینده نزدیک را هم پیش‌بینی نمی‌کنیم. این تمرکز ما نیست». این نخستین‌بار نیست که کاخ سفید می‌گوید برجام اولویت واشنگتن نیست و در هفته‌های اخیر، مقام‌های مختلف آمریکایی بارها اذعان کرده‌اند اولویت واشنگتن به جای برجام، حمایت از اغتشاشات در ایران است. اخیراً «ودانت پاتل» معاون سخنگوی وزارت خارجه ایالات متحده با حمایت از اغتشاشات ایران و متهم کردن مقام‌های جمهوری اسلامی به نقض حقوق بشر، تأکید کرد برجام در حال حاضر برای واشنگتن اولویت نیست. در جدیدترین اظهارنظر هم «ند پرایس» سخنگوی وزارت خارجه ایالات متحده در کنفرانس خبری دوشنبه ۱۹ دسامبر خود، کشورهای جهان را به حمایت از اغتشاشات و ناآرامی‌های شکست‌خورده در ایران ترغیب کرد. تناقض رفتار و گفتار آمریکایی‌ها در چند ماه گذشته بویژه بعد از بروز آشوب در ایران بشدت افزایش یافته است. برخی منابع موثق اروپایی اعلام کرده بودند آمریکا اوایل بروز ناآرامی در ایران به کشورهای اروپایی توصیه کرده بود فعلاً روند مذاکرات را متوقف کنند تا ببینند در تهران چه اتفاقی خواهد افتاد. از طرفی، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران بارها اعلام کرده آمریکا به طرف واسط مذاکرات گفته قصد جمع‌بندی توافق را دارد. 25 آبان امسال وزیر امور خارجه ایران اعلام کرد: «به طور مستمر تبادل پیام با طرف آمریکایی وجود دارد و آخرین تبادل پیام ما در کمتر از ۷۲ ساعت گذشته بوده است». وی ادامه داد: آمریکا از طریق برخی وزرای خارجه پیام داده و برای مذاکرات عجله دارند اما رابرت مالی ریاکارانه در مصاحبه خود می‌گوید مذاکرات در اولویت ما نیست و اشاره می‌کند به تحریکاتی که می‌خواهند نسبت به کف خیابان و اغتشاش در ایران داشته باشند. در صورتی این مطالب عنوان میشود که روز گذشته رابرت مالی، نماینده آمریکا در امور ایران در اظهاراتی متناقض نسبت به چند روز قبل خود درباره توافق هسته‌ای در مصاحبه روز جمعه گفت که برجام نمرده است. رابرت مالی در این مصاحبه با RFE/RL (رادیو آزاد اروپا) در پاسخ به این سوال که آیا برجام مرده است، گفت: «وظیفه من نوشتن آگهی ترحیم نیست، وظیفه من محافظت از منافع ایالات متحده و تقویت آن است». وی مدعی شد ایران و همه طرف‌های دیگر در ماه سپتامبر «فرصتی طلایی» برای رسیدن به توافق داشتند. او مدعی شد مذاکرات در ماه سپتامبر به جایی رسید که «ما برای یک یا دو روز تصور کردیم ایران راضی شده است». رابرت مالی مدعی شده ایران سپس در دقایق آخر مطالبات جدید مطرح کرد. گفتار مسؤولان آمریکا دارای ۲ جنبه تحلیلی است؛ ابتدا اینکه آنها قصد دارند مذاکرات به نتیجه برسد تا دستاوردی برای انتخابات ریاست‌جمهوری 2024 داشته باشند ولی از سوی دیگر احتیاط می‌کنند ژست به اصطلاح حقوق بشری آنها هم خدشه‌دار نشود. دومین موضوع آن است که قصد دارند با توجه به آشوب‌ها در ایران با شگرد دیپلماتیک و رسانه‌ای از دادن امتیاز بیشتر به تهران خودداری کنند؛ نمایشی که همیشه در آخر خط مذاکرات انجام می‌دهند. ایران ولی بارها اعلام کرده است هیچ وقت میز مذاکره را ترک نکرده و نمی‌کند و این آمریکایی‌ها بودند که به صورت غیرقانونی و یکجانبه از برجام خارج شدند و بایدن هم با صدور یک فرمان، بازگشت به توافق را اعلام نکرد و بالعکس در چند ماه دست به تحریم و تصویب قطعنامه هسته‌ای زد. در همین چارچوب امیرعبداللهیان و علی باقری، سرپرست تیم مذاکره‌کننده ایران در امان پایتخت اردن با جوزپ بورل و انریکه مورا، مسؤول و معاون هماهنگ‌کننده اتحادیه اروپایی دیدار و گفتوگو کردند. امیرعبداللهیان در این دیدار ضمن اعلام آمادگی جمهوری اسلامی ایران برای جمع‌بندی مذاکرات وین بر اساس پیش‌نویس بسته مذاکراتی که نتیجه ماه‌ها مذاکرات سخت و فشرده است، به طرف‌های مقابل توصیه کرد با پرهیز از سیاسی‌کاری و با اتخاذ رویکردی سازنده و واقع‌بینانه، تصمیمات سیاسی لازم را برای اعلام توافق بگیرند. جوزپ بورل در این ملاقات، با تشریح مواضع و رویکردهای اتحادیه اروپایی در قبال جمهوری اسلامی ایران طی ماه‌های اخیر، موضوع برجام و مذاکرات هسته‌ای را جدا از سایر موضوعات در دستور کار ۲ طرف خواند و بر عزم اتحادیه اروپایی برای پیشبرد و به نتیجه رساندن مذاکرات وین تأکید کرد. بعد از این دیدار بورل هم توئیتی درباره احیای دوباره مذاکرات منتشر کرد. مسؤول سیاست خارجی اتحادیه اروپایی روز سه‌شنبه (۲۰ دسامبر) پس از دیدار و گفتوگو با وزیر خارجه ایران در حاشیه نشست بغداد ۲ در اردن، در توئیتی در این باره نوشت: «توافق کردیم که باید ارتباطات را باز نگه داریم و برجام را بر اساس مذاکرات وین احیا کنیم». همچنین در ادامه چراغ سبز تهران برای ادامه مذاکرات رفع تحریم‌ها سعید ایروانی، سفیر و نماینده دائم ایران در سازمان ملل گفت: اگر آمریکا واقعاً خواهان احیای برجام است، باید تنها بر دیپلماسی تکیه کند. آماده‌ایم مذاکرات وین را از سر بگیریم و حتی نشست وزیران را در اسرع وقت ترتیب دهیم تا احیای برجام را اعلام کنیم اما تناقضات طرف آمریکایی همچنان ادامه دارد. بعد از دیدار بورل و امیرعبداللهیان بود که رابرت مالی، مسؤول تیم مذاکره‌کننده آمریکا مطلبی را عنوان کرد. مالی در پیامی توئیتری با تکرار اظهارات نماینده آمریکا در نشست سازمان ملل درباره برجام، در واکنش به خبر اعلام آمادگی ایران برای از سرگیری مذاکرات احیای برجام مدعی شد آخرین امید جمعی برای اجرای کامل برجام از دست رفته است. مالی بدون اشاره به اقدامات ضدبرجامی آمریکا و غرب در طول این مدت، ایران را به پشت کردن به توافقات روی میز متهم کرد که به ادعای وی مورد تأیید همه بود. نماینده آمریکا در امور ایران گفت: اما مورد اخیر، امید جمعی ما را برای بازگشت سریع و متقابل به اجرای کامل برجام از بین برد. این تناقض‌ها نشان می‌دهد آمریکا اولاً هیچ پلن دومی برای مقابله با ایران ندارد و باید در میز مذاکره به دنبال توافق باشد؛ دوم اینکه تناقض‌های آنها نشان‌دهنده این است که قصد دارند امتیازات بیشتری بگیرند. *** جایگزینی جز برجام برای اروپا و آمریکا نداریم جوزب بورل، مسؤول سیاست خارجی اتحادیه اروپایی تاکید کرد: هنگامی که صحبت از عدم اشاعه هسته‌ای میشود، هیچ جایگزینی برای برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) وجود ندارد. کسانی که غیر از این فکر می‌کنند، خود را فریب می‌دهند. مسؤول سیاست خارجی اتحادیه اروپایی اضافه کرد: در این باره با وزیر امور خارجه ایران حسین امیرعبداللهیان صحبت و تاکید کردم بازگرداندن برجام در خلأ استراتژیک اتفاق نمی‌افتد. من به عنوان هماهنگ‌کننده، به کار در جهت از سرگیری اجرای برجام بر اساس نتایج مذاکرات وین ادامه می‌دهم.
