زلزله، فرونشست و سیلاب تهران را تهدید می‌کند

آرمان ملی- احسان انصاری: دوران مدیریت علیرضا زاکانی در شهرداری تهران چه دستاوردهایی برای شهر تهران داشته است؟ مهم‌ترین نقاط ضعف و قوت مدیریت شهری اصولگرایان چیست؟ چرا به‌رغم نزدیکی سیاسی و فکری شهرداری و دولت سرعت حل مشکلات شهری بیشتر نشده است؟ «آرمان ملی» برای پاسخ به این سوالات با دکتر زهرا نژادبهرام، عضو سابق شورای شهر تهران گفت‌وگو کرده است. نژاد بهرام معتقد است:‌«به نظر می‌رسد شهرداری برای تأمین منابع مالی خود سازوکار مشخصی که قابل مشاهده باشد ندارد. دلیل اصلی این موضوع نیز این است که شهرداری تلاش می‌کند منابع مالی خود را از هر راهی تأمین کند. نکته دیگری که وجود دارد این است که به نظر می‌رسد از منابع درون شهرداری کمتر استفاده می‌شود و بیشتر از منابع بیرون از شهرداری استفاده می‌شود. دلیل این موضوع نیز عدم شناخت کافی مدیران شهری از وضعیت تهران است. به هر حال آقای زاکانی نماینده قم هستند و شهر قم را بهتر از شهر تهران می‌شناسند. بدون تردید اگر آقای زاکانی از بدنه کارشناسی شهرداری در این زمینه استفاده کنند نتیجه بهتری به دست می‌آورند.» در ادامه ماحصل این گفت‌وگو را می‌خوانید. دوران مديريت آقاي زاکاني در شهرداري تهران با چه دستاوردهايي همراه بوده است؟آسيب‌شناسي شما از مديريت آقاي زاکاني در شهر تهران به چه صورت است؟
در طول يک سالي که آقاي زاکاني مديريت شهر تهران را برعهده گرفته‌اند ما شاهد اتفاقات متفاوتي در سطح شهر بوده‌ايم. نکته مهمي که در اين زمينه وجود دارد اين است که ارتباط مالي که قرار بود در مديريت شهري تهران برقرار شود و براساس طرح و قوانين مصوب شهرداري صورت بگيرد با چالش مواجه شده است. به عنوان مثال در موضوع باغ‌هاي تهران به‌‌رغم تصميمات خوبي که در دوران مديريت شهري تهران در شوراي پنجم گرفته شد اما در شرايط کنوني تصميم‌گيري به کميسيون ماده5 سپرده شده که هنوز مشخص نيست چه تصميمي در اين زمينه گرفته خواهد شد. اين احتمال وجود دارد که اجازه ساخت و ساز در اين زمينه داده شود. موضوع ديگر جداسازي بوستان‌هاي شهري بين زنان و مردان است. موضوع ديگر تعطيلي ستاد مناسب سازي در شهر و حذف مشاوران معلول براي پنج معاونت اصلي بوده است. اين در حالي است که در شوراي شهر پنجم تلاش شد همه پروژه‌ها در راستاي مناسب سازي مورد بررسي قرار بگيرد. با اين وجود در شرايط کنوني موضوع مناسب سازي از اولويت‌هاي نخست شهرداري تهران خارج شده و به اولويت‌هاي پايين‌تر تبديل شده است. در شوراي شهر پنجم قرار بود در حدود500 کيلومتر از معابر شهر تهران مناسب سازي شود. در اين زمينه خيابان کريم‌خان‌زند قرار بود به عنوان نمونه در نظر گرفته شود و اقدامات لازم انجام شود تا به يک چرخه تبديل شود که معلولان بتوانند از آن استفاده کنند. قرار بود هيچ پروژه‌اي در تهران افتتاح نشود مگر اينکه مناسب‌سازي در آن صورت گرفته باشد و از سوي مشاوران تأييديه داده شود.
آيا در شرايط کنوني در مديريت شهري تهران مناسب‌سازي مورد توجه قرار نمي‌گيرد؟
در شرايط کنوني به مناسب‌سازي توجه نمي‌شود و اين موضوع از دستور کار خارج شده است. به همين دليل امروز اين نگراني وجود دارد که موضوع مناسب‌سازي به حاشيه ذهن مديران شهري رانده شده باشد. در طرح تفصيلي، بندي قرار داشت که اگر60 متر معبري بالاي 12 متر به شکلي ساخته شده بود يا طبقات مشخصي داشت بقيه طبقات با توجه به ضوابطي که تأييد مي‌شود آنها نيز بتوانند مجوز ساخت و ساز بگيرند. ضوابط اين طرح تهيه شده بود اما مصوب نشده بود. با اين وجود بدون توجه به اين ضوابط و با اختيار شهرداري دستور صدور پروانه براي معابر12 متري که60 درصد آنها با طبقات خاصي ساخته شده‌اند اضافه بر تراکم يا مازاد بر تراکم به شمار مي‌رود. اين رويکرد نيز مغاير با طرح‌هاي تفصيلي است. يکي از موضوعاتي که شوراي شهر پنجم روي آن تأکيد داشت شفافيت در زمينه‌هاي مالي بود. اين در حالي است که در شرايط کنوني اين موضوع به حاشيه رفته است. شرايط به شکلي است که موضوع شفافيت به شکل يک موضوع تزئيني در مديريت شهري در آمده است. اين وضعيت نشان مي‌دهد که برخي مسائل که در گذشته سنگ بناي آن گذاشته شده و ريل‌گذاري شده بود و رويکرد صحيحي نيز در مديريت شهري بود در دوران مديريت آقاي زاکاني مورد توجه قرار نگرفته و دنبال نشده است. با توجه به ارتباط شهرداري با شوراي شهر تهران و رويکردي که دو طرف نسبت به يکديگر دارند به نظر مي‌رسد شهرداري تهران براي تأمين منابع مالي خود از روش و راه‌هاي مختلفي استفاده مي‌کند. اين در حالي است که تأمين منابع مالي شهرداري به اين شکل به سود شهر تمام نخواهد شد. در طول يک سال گذشته شهرداري تهران اقدام مثبتي نيز انجام داده است. يکي از اين اقدامات مشارکت شهروندان در انتخاب پروژه‌ها بود که بر گرفته از طرح «آرزوهاي تهران» است که ما در سال1399 به صورت پايدار در دو محله اميرآباد و يوسف‌آباد آن را انجام داديم که نتيجه خوبي به‌همراه داشت. در شرايط کنوني که اين موضوع مورد توجه شهرداري تهران قرار گرفته جاي خوشحالي دارد. در آن زمان سايت «تهران من» نظرات و ديدگاه‌ها را دريافت مي‌کرد و آنها را مورد توجه قرار مي‌داد. با اين وجود اتفاقاتي که درباره تأمين منابع مالي در شهرداري صورت گرفت تا حدودي نگراني‌هايي ايجاد کرده است.


چه اتفاقاتي در زمينه تأمين منابع مالي شهرداري رخ داده است؟
به نظر مي‌رسد شهرداري براي تأمين منابع مالي خود سازوکار مشخصي که قابل مشاهده باشد ندارد. نکته ديگري که وجود دارد اين است که به نظر مي‌رسد از منابع درون شهرداري کمتر استفاده مي‌شود و بيشتر از منابع بيرون از شهرداري استفاده مي‌شود. دليل اين موضوع نيز عدم شناخت کافي مديران شهري از وضعيت تهران است. به هر حال آقاي زاکاني نماينده قم هستند و شهر قم را بهتر از شهر تهران مي‌شناسند. بدون ترديد اگر آقاي زاکاني از بدنه کارشناسي شهرداري استفاده کنند نتيجه بهتري به دست مي‌آورند. نگراني ديگري که شهرداري تهران داشت هنگام بارش برف سنگين در تهران بود. سال‌هاست که اين نگراني در بين مديريت شهري تهران وجود دارد که اگر برف سنگيني در تهران ببارد ممکن است وضعيت شهر تهران را با چالش‌هاي مختلفي مواجه کند. با اين وجود در برف اخيري که در تهران باريد انتظار اينکه شهرداري تا به اين اندازه نسبت به موضوع غافلگير شود دور از انتظار بود. به هر حال همه کارکنان شهرداري نسبت به اين موضوع اطلاعات و مهارت‌هايي را داشتند و انتظار مي‌رفت با استفاده از تجارب گذشته مديريت بهتري در اين زمينه صورت بگيرد. اتفاقات ديگري نيز در شهرداري تهران رخ داده که قابل تأمل است. يکي از اين اتفاقات بي‌توجهي نسبت به بافت فرسوده است. اين در حالي است بافت فرسوده در دوران مديريت شهري گذشته به صورت مناسب سازي محيطي حرکت مي‌کرد تا بتواند محلات را مناسب سازي کند و مردم را به سمت نوسازي املاک سوق بدهد از دستور کار خارج شده و در شرايط کنوني نسبت به بافت فرسوده کم توجهي صورت مي‌گيرد. شهر تهران بالغ بر4400هکتار بافت فرسوده مصوب دارد که متأسفانه مورد بي‌توجهي قرار گرفته است.
از نظر محيط زيستي مديريت شهر تهران چه رويکردي در پيش گرفته و آيا تدابير لازم براي مسائل زيست محيطي در نظر گرفته شده است؟
در شرايط کنوني سه موضوع طبيعي تهران را تهديد مي‌کند که شامل زلزله، فرونشست و سيلاب است. اين در حالي است که شهرداري تهران برنامه مشخصي براي اين چالش‌ها ندارد و به همين دليل شهر تهران توسط اين موضوعات تهديد مي‌شود. انتظار مردم تهران اين است که مديريت شهري اين موضوعات را با حساسيت بيشتري پيگيري کند و اين موضوعات را در دستور کار خود قرار بدهد. موضوع ديگري که در دوران جديد مديريت شهري تهران مورد بي‌توجهي قرار گرفته ايجاد مساکن اجاره‌اي بوده که مي‌تواند به کاهش قيمت مسکن در تهران کمک کند. اين نوع مسکن بيشتر براي افراد کم درآمد قابل استفاده خواهد بود و به همين دليل اگر پيگيري شود مي‌توان دستاوردهاي خوبي به‌همراه داشته باشد. به نظر مي‌رسد مديريت شهري جديد کمتر به بدنه کارشناسي شهرداري توجه مي‌کند. براساس مصوبه شوراي عالي شهرسازي قرار بود شهرداري تهران طرح بافت پيرامون دانشگاه تهران را تهيه کند. اين طرح به دانشگاه تهران داده شده و دانشگاه تهران در حال تهيه اين طرح است. در دوران شوراي شهر پنجم دانشگاه تهران قرار بود طرحي را تهيه کند و ارائه کند که متناسب با ضوابط شهري باشد که متأسفانه در اين زمينه ناتوان بود. با اين وجود دوباره کاري که به شهرداري تهران واگذار شده بود را دوباره به دانشگاه تهران داده‌اند. اين موضوع نشان مي‌دهد دادن چنين طرحي به دانشگاه تهران بي‌توجهي به بدنه کارشناسي و نيروهاي موجود در آن بوده است. اين در حالي است که بافت پيرامون دانشگاه تهران نزديک به20 سال است که طرح‌هاي ساماندهي و توسعه شهري را تحت تأثير خود قرار داده است. نکته ديگري که در مديريت شهري وجود داشته عدم توجه به وضعيت اقتصادي کشور وشهر تهران بوده است. در چنين شرايطي شهرداري بايد بودجه انقباضي براي مديريت شهري در نظر مي‌گرفته در حالي که بودجه سنگيني در نظر گرفته شده است.
آلودگي هوا در تهران يکي از چالش‌هاي مهم بوده است. آيا رويکردي که شهرداري تهران در مقابل آلودگي هوا در پيش گرفته مي‌تواند موثر واقع شود؟
 در شرايطي که رويکرد دولت و شهرداري از نظر سياسي و فکري به هم نزديک است انتظار اين است که تعامل و همکاري بيشتري بين شهرداري و دولت وجود داشته باشد. شهرداري تهران متولي اصلي آلودگي هوا در تهران نيست، اما يکي از نهادهايي است که در اين زمينه مسئوليت دارد. با توجه به نزديکي فکري و سياسي که مديران شهرداري تهران با دولت دارد انتظار اين است که در اين زمينه اقدامات جدي‌تري از سوي شهرداري تهران صورت بگيرد. اين در حالي است که در طول سال گذشته تعداد روزهايي که ما با هواي پاک در تهران مواجه هستيم به تعداد انگشتان يک دست نيز نمي‌رسد و وضعيت آلودگي هوا به شکلي است که در وضعيت بحراني و قرار گرفته است. در چنين شرايطي شهروندان بايد مازوت‌ها را تحمل کنند که آسيب‌هاي جدي به سلامت انسان مي‌رساند. اين اتفاق در حالي رخ مي‌دهد که شهرداري تهران واکنش مناسب و قاطعي نسبت به اين اتفاق نشان نمي‌دهد.
براساس اعلام ناسا در جنوب شهر تهران گاز متان وجود دارد اين در حالي است که شهرداري تهران اين موضوع را تکذيب مي‌کند. وجود گاز متان در جنوب تهران به چه ميزان صحت دارد؟
گاز متان در جنوب تهران و در پيرامون کهريزک و آرادکوه وجود دارد و اين موضوع که شهرداري آن را تکذيب مي‌کند صحيح نيست و خلاف واقع است. پس از اينکه شهرداري تهران اين موضوع را تکذيب کرد مطالعات دانشگاهي و علمي نشان داد که گاز متان در جنوب تهران وجود دارد و از نظر علمي اين موضوع تأييد شده است. به نظر مي‌رسد در حالي که دولت، مجلس و شهرداري تهران از يک رويکرد سياسي و فکري برخوردار هستند و مواضع نزديکي به هم دارند زمان آن فرارسيده که مسائل شهري با سرعت بيشتري حل شود که متأسفانه اين اتفاق در يک سال اخير رخ نداده است.